Τον κώδωνα του κινδύνου για τις σοβαρές συνέπειες που εγκυμονεί για την ανθρώπινη υγεία αλλά και το περιβάλλον η κατάχρηση αλλά και η χρήση ακόμα συμβατικών φυτοφαρμάκων, κρούουν οι επιστήμονες. Στην Κρήτη, η χρήση και οι δηλητηριάσεις από φυτοπροστατευτικά προϊόντα είναι υπερδιπλάσιες των μέσων εθνικών και εξαπλάσιες σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ υπολογίζεται πως κάθε χρόνο χρησιμοποιούνται 3.000 τόνοι παρασιτοκτόνων.
Τις παραπάνω επισημάνσεις διατύπωσε ο γεωπόνος, ερευνητής φυτοπαθολόγος και οικοτοξικολόγος δρ Ευάγγελος Μπούρμπος μιλώντας σε ημερίδα που πραγματοποιήθηκε το περασμένο Σάββατο στο Ροδοβάνι με θέμα τον πολιτισμό και την ανάπτυξη του Σελίνου.
«Το ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσον τα φυτοφάρμακα είναι ευλογία ή κατάρα κι έχει αποδειχθεί πια ότι είναι κατάρα», σχολίασε ο κ. Μπούρμπος ενώ περιγράφοντας την έκταση του προβλήματος τόνισε ότι στη χώρα μας σε ετήσια βάση η χρήση παρασιτοκτόνων υπολογίζεται σε 30.000 τόνους, εκ των οποίων το 7% αφορά σε λαθραία φυτοπροστατευτικά προϊόντα. Ειδικότερα, ο μέσος Έλληνας αγρότης χρησιμοποιεί ετησίως 25 κιλά φυτοπροστατευτικών τον χρόνο, ενώ ένας μέσος παραγωγός θερμοκηπίου που καλλιεργεί 2-3 στρ. χρησιμοποιεί 300 κιλά τον χρόνο.
Ενδεικτικό των συνεπειών αλλά και της χρήσης – κατάχρησης των φυτοφαρμάκων που γίνεται είναι ότι κάθε μέρα δηλώνονται στο Εθνικό Κέντρο Δηλητηριάσεων 5 περιστατικά με συμπτώματα δηλητηρίασης από φυτοφάρμακα από τα οποία τα 2 αφορούν παιδιά.
Ιδιαίτερα ανησυχητικά ήταν και τα ευρήματα έρευνας του ελληνικού γραφείου της Greenpeace η οποία ανίχνευσε 27 επικίνδυνες ουσίες φυτοπροστατευτικών προϊόντων σε φρούτα και λαχανικά. Πολλές μάλιστα από αυτές ήταν ουσίες απαγορευμένες.
Σε ό,τι αφορά, δε, στην περιβαλλοντική επιβάρυνση αρκεί να αναφερθεί πως μόνο στην Κρήτη 2-3 εκατομμύρια κενές φιάλες γεωργικών φαρμάκων, με ό,τι υπολείμματα φαρμάκων φέρουν αυτές, καταλήγουν στα σκουπίδια ή και τα ρέματα. «Αν υποθέσουμε για παράδειγμα κάθε φιάλη είχε 5 γραμμάρια κατάλοιπο σκεφτείτε τι ποσότητες καταλήγουν και ρυπαίνουν το έδαφος», υπογράμμισε ο κ. Μπούρμπος.
ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ
Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, όπως επεσήμανε ο κ. Μπούρμπος, χρειάζεται μια στροφή στην οικολογική γεωργία και η αξιοποίηση των μεθόδων της αγροοικολογίας. Μέθοδοι, οι οποίες αξιοποιούν τους μηχανισμούς της φύσης για να αντιμετωπίσουν τα επιβλαβή παράσιτα. «Παράλληλα, η οικοτοξικολογία πρέπει να παρέμβει για να αλλάξει τον τρόπο ανάλυσης των υπολειμμάτων. Με λίγα λόγια να μελετήσει όχι μόνο τις επιδράσεις της οξείας χρήσης αλλά και της μακροχρόνιας, όπως και να μελετηθεί το σύνολο των δραστικών ουσιών που λαμβάνει κανείς σε ένα γεύμα και τις οποίες ένας Ιταλός ερευνητής υπολόγισε σε 49!», επεσήμανε ο κ. Μπούρμπος και συμπλήρωσε ότι οι επιστήμονες θα πρέπει πλέον να εστιάσουν την έρευνά τους πώς το μείγμα των δραστικών ουσιών που λαμβάνει ο άνθρωπος αλληλεπιδρά και επηρεάζει την ανθρώπινη υγεία. Τόνισε ακόμα την ανάγκη να δοθεί έμφαση στην προστασία των ευάλωτων ομάδων όπως οι γεωργοί που εκτίθενται στα φυτοφάρμακα αλλά και τα παιδιά που γίνονται δέκτες δραστικών ουσιών από την εμβρυακή ακόμα περίοδο μέσα από τη διατροφή της μητέρας τους.
Είναι ενθαρρυντικό πάντως πως ήδη διάφορες τοπικές κοινωνίες αντιδρούν στην χρήση – κατάχρηση των φυτοφαρμάκων με τον κ. Μπούρμπο να αναφέρει τα παραδείγματα ενός χωριού μεταξύ Αυστρίας και Ελβετίας, του οποίου οι κάτοικοι αποφάσισαν να απαγορευτεί η χρήση γεωργικών φαρμάκων όπως και σε ορισμένους Δήμους της Γαλλίας.
Απαραίτητη διευκρίνιση
1.Τα στοιχεία που αναφέρθηκαν στη σχετική ομιλία για τις αρνητικές επιπτώσεις των φυτοφαρμάκων της συμβατικής γεωργίας στην υγεία του ανθρώπου και στο περιβάλλον πάρθηκαν από τις πηγές:
• Από το διεθνές στατιστικό πλανητοσκόπιο
• Τη δεύτερη διεπιστημονική διημερίδα για τα φυτοφάρμακα που έγινε στην Ιεράπετρα το 2017.
• Την έκθεση της Διεθνούς Οργάνωσης της Greenpeace
• Την έρευνα του ελληνικού γραφείου της παραπάνω οργάνωσης
• Από διατριβές με έρευνα ή χωρίς για την απόκτηση πτυχίου ή διδακτορικού διπλώματος ελληνικών και ξένων πανεπιστημίων.
• Από ερευνητικά αποτελέσματα σοβαρών μελετητών που έγιναν στην Κρήτη και όχι μόνο.
• Από αρθρογραφία του γράφοντος που δημοσιεύτηκαν σε έγκριτα διενή και εθνικά επιστημονικά περιοδικά και στον ημερήσιο τύπο κατά το 50ετές διάστημα διακονίας ως φυτοπαθολόγου και οικοτοξικολόγου.
2. Βασικός σκοπός της ομιλίας ,η οποία καταχειροκροτήθηκε από τους συμμετέχοντας (κατά 95% αγρότισσες και αγρότες) στη σχετική εκδήλωση, ήταν η μεταλαμπάδευση εκλαϊκευμένης της τεχνογνωσίας και των πρακτικών δεξιοτεχνιών στον τελικό χρήση τον αγρότη, πράγμα που λείπει την περίοδο αυτή παρά την αλματώδη τεχνολογική εξέλιξη. Κι αυτό γιατί ο Έλληνας αγρότης και ιδιαίτερα ο Κρητικός διακρίνεται για την αφομοίωση και εφαρμογή της σύγχρονης τεχνογνωσίας. Εξάλλου είναι παγκόσμια γνωστή η ποιότητα των προϊόντων που παράγει με παραδειγματική φιλοτιμία και αξιέπαινη προσπάθεια. Κι αυτό προδικάζει την ευκολία μεταπήδησής του στον αειφόρο αγροδιατροφικό κλάδο της οικολογικής γεωργίας που σίγουρα μειώνει την είσοδο συμβατικών φυτοπροστατευτικών προϊόντων στη γεωργική του εκμετάλλευση . Αλήθεια δεν θέλει ο Έλληνας και ιδιαίτερα ο αγρότης της Κρήτης που διακρίνεται για την πρωτοποριακή αποδοχή των καινοτομιών να περιοριστεί η χρήση των συμβατικών φυτοφαρμάκων; Δεν θέλει η αξιολόγηση της τοξικότητας των συνθετικών φυτοφαρμάκων να γίνεται από ανεξάρτητη και αντικειμενική αρχή με επιστήμονες κύρους; Δεν θέλει κατά την αξιολόγηση αυτή να εξετάζεται και η μακροχρόνια επίδραση στον άνθρωπο και στο περιβάλλον; Δεν θέλει να εκτιμούνται οι επιπτώσεις και η αλληλεπίδραση του μίγματος των δραστικών ουσιών που συνυπάρχουν στα γεωργικά προϊόντα και στον οργανισμό του; Δεν θέλει να μελετάται η επίπτωση στα ευάλωτα άτομα της αγροτικής οικογένειας; Δεν θέλει να μελετώνται τα έκδοχα ενός φυτοφαρμάκου ,όταν ήδη είναι γνωστή η παρουσία σε ορισμένα επικίνδυνων καρκινογόνων ουσιών, καθώς και οι επικίνδυνοι μεταβολίτες σε φυσικό περιβάλλον και όχι σε ιδεώδεις συνθήκες;
3. Εύκολα κατά συνέπεια διαπιστώνει κανείς πως δεν υπάρχει καμία πρόθεση να υποτιμήσει κανείς και ιδιαίτερα ο γράφων τη φιλότιμη διαπάλη του αγροτικού κόσμου για την ανάπτυξη της γεωργίας, που σε πολλές περιπτώσεις τη διεξάγει μόνος του και χωρίς καμία βοήθεια. Αντίθετα διαφαίνεται για μια ακόμα φορά η αναγκαιότητα της δια βίου ενημέρωσης του αγρότη αν τον θέλουμε ως τέταρτο συντελεστή της αγροτικής παραγωγής.
Δρ Βαγγέλης Α. Μπούρμπος
Γεωπόνος Ερευνητής Φυτοπαθολόγος Οικοτοξικολόγος