Στον ορεινό όγκο των Χανίων
Καταφύγια παντός καιρού. Χώροι φιλόξενοι, κατασκευασμένοι με πολύ κόπο και απίστευτη προσπάθεια, αποτελούν το “δεύτερο σπίτι” των ορειβατών, τον τόπο καταφυγής του επισκέπτη του ορεινού όγκου των Χανίων. Τα 4 καταφύγια του Ορειβατικού Συλλόγου Χανίων είναι μοναδικά, το καθένα ξεχωριστό και ιδιαίτερο, παρότι βρίσκονται στην ίδια γεωγραφική ενότητα.
«Είμαστε ο μοναδικός σύλλογος στην Ελλάδα που έχει 4 δικά του καταφύγια», μας λέει ο πρόεδρος του Ορειβατικού Συλλόγου Χανίων Σταύρος Μπαδογιάννης. Χάρις στις προσπάθειες των παλαιών αλλά και των σημερινών μελών του συλλόγου τα καταφύγια διατηρούνται σε άψογη κατάσταση και ειδικά το χειμώνα τα επισκέπτεται πολύς κόσμος. «Όλο το συμβούλιο, όλα τα μέλη του Ορειβατικού συμβάλλουν στο να κρατήσουμε τα καταφύγια. Ανάμεσα στους στόχους μου είναι να υιοθετήσει κάθε καταφύγιο μια ομάδα ανθρώπων ώστε να αντιμετωπίζονται καλύτερα τα προβλήματα και οι ανάγκες τους. Αυτή τη στιγμή το μέλος Αντώνης Κάτσικας κάνει πραγματικά σπουδαία δουλειά για τη συντήρηση τους», εξηγεί ο κ. Μπαδογιάννης.
Αυτά τα ξεχωριστά καταφύγια γνωρίζουμε καλύτερα μέσα από τις διηγήσεις μελών του Ορειβατικού Συλλόγου Χανίων. Για τους ίδιους τα καταφύγια αυτά αποτελούν το καλύτερο παράδειγμα συνύπαρξης του ανθρώπου με τη φύση αφού βασίζονται στον σεβασμό του περιβάλλοντος και στην “πολυτέλεια του λίγου”.
Βόλικας – το παλαιότερο
Ιστορικό: Το καταφύγιο στο Βόλικα κατασκευάστηκε το 1958 με πέτρα της περιοχής σε υψόμετρο 1450 μέτρων. Τότε δεν υπήρχε δρόμος αλλά μονοπάτι μόνο από τους Κάμπους Κεραμειών. Με τη βοήθεια των ντόπιων και γαϊδούρια μεταφέρθηκαν τα υλικά για το κτίσιμο του. Ο χώρος δόθηκε στον Ορειβατικό με συμβολαιογραφική πράξη.
Προσέγγιση: Μέσω Κάμπων και του χωριού Μαδαρός των Κεραμειών. Υπάρχει πολύ καλή σήμανση από τον Ορειβατικό Σύλλογο.
Επιλογή: Επιλέχθηκε το συγκεκριμένο σημείο καθώς κοντά υπάρχει πηγή και γιατί την περιοχή επισκέπτονταν από παλιά ορειβάτες και περιπατητές. Αυτές τις ημέρες το χιόνι φτάνει τους 20 πόντους.
Ιδιαίτερο: Είναι το μπαλκόνι προς τα Χανιά, ο επισκέπτης βλέπει στα “πόδια του” όλο το βορινό τμήμα του Νομού Χανίων αλλά και τα Κύθηρα, τον Ταΰγετο στην Πελοπόννησο αλλά και τη Σαντορίνη όταν το επιτρέπουν φυσικά οι καιρικές συνθήκες! Το καταφύγιο είναι ορατό και από τα Χανιά λόγω του χρώματός του. Σε απόσταση μίας ώρας βρίσκεται το σπήλαιο Μηλέ όπου βρίσκεται χιόνι 12 μήνες το χρόνο ακόμα και τον Ιούλιο και τον Αύγουστο! Από εκεί πριν δεκαετίες οι ντόπιοι έκοβαν πάγο και τον έφερναν στα Χανιά όταν δεν υπήρχαν ψυγεία.
Ανακαίνιση: Η τελευταία ανακαίνιση έγινε πριν από 15 χρόνια όταν ο Σύλλογος το ενέταξε σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα λαμβάνοντας 50.000 ευρώ μέσω ΟΑΔΥΚ. Τοποθετήθηκε μόνωση, νέα πατώματα κ.ά. και χάρις στη συμβολή του Αθ. Χουλιόπουλου το εσωτερικό του “ντύθηκε” με ξύλο.
Δυνατότητες: Διαθέτει 22 κουκέτες και στο πατάρι του μπορεί να κοιμηθούν μέχρι και 8 άτομα. Έχει όλες τις ανέσεις που έχει ένα σύγχρονο καταφύγιο, και βέβαια τρεχούμενο νερό από κοντινή στέρνα. Οι άνθρωποι του Ορειβατικού θυμούνται τα ιδιαίτερα Χριστούγεννα που πέρασαν εκεί με το στόλισμα του κυπαρισσιού έξω από το καταφύγιο. Τα τελευταία χρόνια ο πολιτιστικός σύλλογος Κάμπων πραγματοποιεί εκδήλωση στο χώρο του το καλοκαίρι.
Ταύρη – η χαρά του παιδιού
Ιστορικό: Το καταφύγιο στην Ταύρη Σφακίων σε ύψος 1150 μ. ξεκίνησε να κτίζεται το 1990 και ολοκληρώθηκε το 1992. Ο αείμνηστος Χριστοδουλάκης (κάτοικος της περιοχής) δώρισε οικόπεδο και για τη χρηματοδότηση του συνέβαλλαν ο πρώην υπουργός Αθλητισμού Σ. Βαλυράκης και ο πρώην γ.γ. αθλητισμούς Κ. Βιρβιδάκης.
Προσέγγιση: Απέχει δύο ώρες από τα Ασκύφου και πλέον μπορεί σε αυτό να φτάσει κάποιος και με αυτοκίνητο (αγροτικό ή 4×4). Μέχρι και πριν από λίγες ημέρες το χιόνι ήταν 10 εκατοστά έξω από αυτό, αν και με τους τελευταίους νοτιάδες ο μεγαλύτερος όγκος του πρέπει να έχει λιώσει.
Ιδιαίτερο: Σχεδόν κάθε Σαββατοκύριακο το επισκέπτονται σχολεία και μαθητές και εκεί πραγματοποιεί ο Ορειβατικός τις κατασκηνώσεις του με πολύ μεγάλη επιτυχία. Είναι το πιο δημοφιλές καταφύγιο και πέρυσι είχε δεχθεί την παγκρήτια συνάντηση ορειβατών. Βρίσκεται κοντά σε πολλές κορυφές των Λευκών Ορέων.
Ανακαίνιση: Πάλι με τη συμβολή του κ. Χουλιόπουλου το κτίσμα “ντύθηκε” με ξύλο διαθέτει τζάκι και ξυλόσομπα, και μεγάλο υπόγειο για τη συγκέντρωση προμηθειών σε περίπτωση αποκλεισμού.
Δυνατότητες: Φιλοξενεί 45 άτομα στα τρία μεγάλα υπνοδωμάτια του.
Σβουριχτή – η ορεινή έρημος
Ιστορικό: Κατασκευάστηκε το 1992, στο κέντρο των Λευκών Ορέων. Έχει διπλό όνομα “Σβουριχτή” και “Τάκης Χουλιόπουλος” που ήταν ο πρωτοστάτης στη δημιουργία του. Έγινε σε χώρο που άνηκε στην οικογένεια Κοπάση. Τα ξύλινα κομμάτια του καταφυγίου ήλθαν από τα Γρεβενά, στη θέση Γούρνες πάνω από το Μελιδόνι και από εκεί με ελικόπτερο της Ολυμπιακής που σήκωνε μέχρι 600 κιλά σε κάθε δρομολόγιο του μεταφέρθηκαν στο κέντρο των Λευκών Ορέων! Χρειάστηκε να γίνουν 60 διαδρομές από το ελικόπτερο και εκατοντάδες αναβάσεις με τα πόδια μέσω Ανώπολης! «Ήταν όνειρο πάντα να γίνει στο σημείο αυτό καταφύγιο και πραγματικά ήταν ένας άθλος που έγινε αυτό το θαυμάσιο κτίσμα», δηλώνει ο πρόεδρος του Ορειβατικού.
Προσέγγιση: Μπορεί να δεχθεί 22 άτομα στα δύο δωμάτια του. Από το Καλλέργη απέχει 8 ώρες, από την Ανώπολη 8 ώρες περπάτημα ή προσέγγιση με αγροτικό μέχρι ένα σημείο και μετά 3 ώρες ποδαρόδρομο.
Μνήμες: Για την κατασκευή του δούλεψαν “πετράδες” από την Ανώπολη αλλά και πολλοί Αλβανοί και Σύριοι επίσης πετράδες. Ο κ. Μπαδογιάννης θυμάται πως για τον τρόπο κατασκευής του πεζουλιού γύρω από το καταφύγιο οι Αλβανοί και οι Σύριοι αντιδίκησαν και τσακώθηκαν και το κτίσιμο τελείωσε με τους μισούς εργάτες αφού οι υπόλοιποι έφυγαν. Τα πρώτα χρόνια υπήρχαν προβλήματα στη “συμβίωση” του καταφύγιου με ορισμένους κτηνοτρόφους των Σφακίων ωστόσο τα ζητήματα ξεπεράσθηκαν. Ο Ορειβατικός έφτιαξε και “Κούμο” με 8 θέσεις για να μπορεί να μένει όποιος θέλει εκεί και να μην σπάει την πόρτα του καταφυγίου.
Ανακαίνιση: Χρειάσθηκε εκ νέου ανακαίνιση πριν από μια 20ετία περίπου πάλι με τη συνδρομή ελικοπτέρου για τη μεταφορά των υλικών. Διαθέτει όλον τον εξοπλισμό για τους ορειβάτες που θέλουν να μείνουν εκεί.
Ιδιαίτερο: Το τοπίο γύρω από το καταφύγιο είναι “σεληνιακό”! Γύρω του είναι πάρα πολλές κορυφές, ενώ από πάνω του βρίσκεται η κορυφή της Σβουριχτής με θέα το Κρητικό και το Λυβικό πέλαγος. Οι Πάχνες απέχουν 2,5 ώρες, ενώ υπάρχει πολύ καλή σήμανση επειδή βρίσκεται πάνω στο μονοπάτι Ε4. Αυτές τις ημέρες η Σβουριχτή είναι περικυκλωμένη από χιόνι.
Καλλέργη – το μπαλκόνι της Σαμαριάς
Το καταφύγιο στο Καλλέργη είναι εκείνο που μπορεί να δεχθεί και ανθρώπους που δεν έχουν σχέση με την ορειβασία καθώς απέχει μιάμιση ώρα από το οροπέδιο του Ομαλού (χωματόδρομος). Το 1970 ολοκληρώθηκε η κατασκευή του και σύμφωνα με τον κ. Μπαδογιάννη «επειδή είχαμε πάει στα καταφύγια στα βουνά των Δολομιτών στην Ιταλία εκεί είδαμε καταφύγια που ντρεπόσουν να μπεις μέσα. Σε αυτά προσομοιάζει πολύ το καταφύγιο Καλλέργη».
Διαχειριστής του καταφυγίου είναι ο Χρήστος Πατεράκης που μιλώντας στις “δαδρομές” σημειώνει πως «το καταφύγιο μας ανοίγει κάθε σαββατοκύριακο τους χειμερινούς μήνες, ενώ κατόπιν συνεννόησης μπορεί να ανοίξει και να φιλοξενήσει κόσμο και τις καθημερινές. Το κόστος διαμονής είναι 35 ευρώ το άτομο και περιλαμβάνει βραδινό και πρωινό φαγητό. Για να έρθει κάποιος χρειάζεται να έχει μαζί του έναν υπνόσακο, και ένα ζευγάρι παντόφλες. Πλέον η διαχείριση του καταφυγίου ανήκει σε ιδιωτική επιχείρηση και υπάρχει ειδικό σήμα λειτουργίας από τον ΕΟΤ».
Φτάνοντας κάποιος στο Καλλέργη
-ρωτάμε τον κ. Πατεράκη- τι μπορεί να κάνει; Για τους περισσότερους η ανάβαση στο καταφύγιο από τα τρία διαφορετικά μονοπάτια που υπάρχουν είναι αρκετή. Άλλωστε το μεγαλύτερο ποσοστό των επισκεπτών δεν είναι ορειβάτες. Μετά την ανάβαση μπορείς να χαλαρώσεις στη ζέστη σάλα μας που έχει μοναδική θέα και να απολαύσεις το φαγητό και τον καφέ σου. Για τους πιο έμπειρους αρκετά κοντά είναι οι κορυφές Ψαρή και Μελινταού, Γκίγκιλος και Ψηλάφι».
Σε κάποιον -λέμε στον κ. Πατεράκη- που θα σου έλεγε ότι έχει πάει σε καταφύγια στη Βόρεια Ελλάδα ή στο εξωτερικό, γιατί να έλθει και στο Καλλέργη, τι θα έλεγες; «Ότι είναι το μοναδικό καταφύγιο στην Κρήτη το οποίο είναι ανοιχτό κάθε Σαββατοκύριακο την περίοδο του χειμώνα και καθημερινά το καλοκαίρι. Επίσης είναι το υψηλότερο κατάλυμα στην Κρήτη και το μοναδικό που έχει θέα τον Δρυμό της Σαμαριάς αλλά και από τα λίγα καταφύγια που έχουν τεράστια παράθυρα με ανεμπόδιστη θέα. Επίσης είναι ο δημοφιλέστερος περιπατητικός προορισμός στον νομό μας αλλά και η υψηλότερη επιχείρηση στην Κρήτη».
Ο ίδιος παρατηρεί πως στα 14 χρόνια που είναι διαχειριστής του χώρου έχουν γίνει πολλά ιδιαίτερα συμβάντα. «Δεν ξεχωρίζω ένα μεμονωμένο περιστατικό αλλά την συνολική ικανοποίηση που παίρνεις όταν βλέπεις τον απλό κόσμο να ανεβαίνει στο βουνό κάθε σαββατοκύριακο ακόμα και με πολύ χιόνι και άσχημες συνθήκες. Και το ξαναλέω, δεν είναι ορειβάτες με εξοπλισμό κ.λπ. Είναι απλός κόσμος που θέλει περιπέτεια αλλά και να βιώσει μια χειμερινή ανάβαση χωρίς όλα να είναι στην “εντέλεια”».
Για τον κ. Πατεράκη το καταφύγιο είναι κάτι παραπάνω από μια κοινή εργασία: «Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζεις είναι τεράστιες. Για παράδειγμα ο δασικός δρόμος είναι χωρίς συντήρηση από το 2018, ενώ τους χειμερινούς μήνες ο δρόμος κλείνει εντελώς από τα χιόνια και όλες οι προμήθειες ανεβαίνουν στην πλάτη… Άρα τα πάντα θέλουν υπερβολικά μεγάλη προσπάθεια σε σχέση με την οποιαδήποτε επιχείρηση στα πεδινά. Θέλει υπερβολική αγάπη για το βουνό και πολύ ρομαντισμό για να το κάνεις αυτό. Από την άλλη σε εξιτάρει να προσπαθείς να τα βάλεις με τα φυσικά στοιχεία (χιόνι βροχή αέρας κρύο) και γενικά με τις σκληρές συνθήκες. Έχεις και το μοναδικό πλεονέκτημα να είσαι και ο μόνος άνθρωπος στην Κρήτη που πάει στην δουλειά του με σκι στα πόδια!».
