5.ΝΕΩΡΙΑ: ΦΑΣΗ ΓΑΜΑ
Β. Καλούτση μνήμη
Μέρος Δεύτερο
Σε τούτη την πόλη γεννήθηκα
Φλέβες μου οι δρόμοι της
κι η ιστορία της αέρας που αναπνέω
Κάθε γωνιά της κι ένα φάσμα μνήμης.
Πόλη σε μέτρα ανθρώπινα.
Εδώ θα μείνω- τ΄αποφάσισα –ολοζωής
κάτω από τα φτερά της θα ονειρεύομαι…
…Σιγά κι αθόρυβα γλιστρά και φεύγει η πόλη.
Εκείνοι που την κατοικούν
στρέψαν οριστικά την όψη προς Μεγα Σκότος
Στη θέση της ορθώθηκε μια πόλη
σκληρή κι αγέλαστη, ύπουλη και φαντασμένη.
Σε ξένη πόλη σέρνω τώρα τη ζωή μου.
Από το ποίημα «αμετακίνητος μετανάστης»
Του Γιώργη Μανουσάκη (α)
Ταυτίζομαι με τις δυο στροφές του ποιήματος αυτού του σπουδαίου αείμνηστου ποιητή μας Γιώργη Μανουσάκη, αφού γεννήθηκα στη Χαλέπα και «κάθε γωνία (των Χανίων) κι ένα φάσμα μνήμης»
Όμως προσπαθώ να μην υιοθετήσω την τελευταία στροφή που φανερώνει το πρόσωπο της αλλοτρίωσης στη σημερινή πόλη, γι αυτό κοιτάζω τους ευαισθητοποιημένους αναγνώστες των Χ.Ν. και δηλώνω κατηγορηματικά, «Αντιστεκόμαστε να μη χαθεί η αστική ποιότητα που χαρακτήριζε τα Χανιά στις αρχές του 20ου αιώνα, όταν ο φωτογραφικός φακός του Περικλή Διαμαντόπουλου (1863-1941) άφηνε στίγμα ακμής. Συνεχίζω την τεκμηριωμένη πρόταση μου για τη χρήση των Νεωρίων , συνέχεια του χθεσινού άρθρου
Πριν την οριστική απόφαση της χρήσης οι συμβαλλόμενοι πρέπει να λάβουν υπόψιν τους σοβαρές αναγκαιότητες της μητροπολιτικής πόλης του νομού Χανίων, αποκλείοντας τις κεκτημένες δημόσιες χρήσεις υπό το νέο πρίσμα των εξελίξεων των τελευταίων ετών, που είναι-συνοπτικά- οι εξής :
1) Αρχαιολογικό μουσείο πλήρες, εντυπωσιακό, έτοιμο σχεδόν στη Χαλέπα
2) Λαογραφικό μουσείο από το Πολυτεχνείο Κρήτης η παλιά Γαλλική σχολή με προοπτική επέκτασης στο μεγάλο υπαίθριο χώρο (χαμηλό κτήριο στο βάθος στο πρανές)
3) Αξιοποίηση της ερειπωμένης Βίλλας Σβαρτζ ( ας προγραμματισθεί ως επικουρικό λαογραφικό- με βάση τη συλλογή της Φλωρεντίνης Καλούτση, 100 μέτρα από το αρχοντικό, της οικογένειας Καλούτση που προφανώς θα διατηρηθεί
4) Βυζαντινό μουσείο, πρέπει να παραμείνει το μικρό μουσείο στο ναό Σαν Σαλβαντόρε και να γίνει νέο προφανώς στο ήδη υπάρχοντα χώρο του Αρχαιολογικού στο ναό του Αγίου Φραγγίσκου
5) Θεατρικός πολυχώρος του νέου θέατρου Μ. Θεοδωράκης με ΔΗΠΕΘΕΚ και αξιοποίηση για μικρές ευέλικτες εκθέσεις του αναξιοποίητου φουαγιέ
6) Αρχιτεκτονικός πολυχώρος λειτουργικός ήδη στο μεγάλο αρσενάλι ως ΚΑΜ
7) Μουσικός πολυχώρος το ιστορικό Ωδείο, φεύγοντας το ΔΗΠΕΘΕΚ στο Θεοδωράκη, αξιοποιεί κι αναβαθμίζει όλους τους χώρους του
8) Δημοτική βιβλιοθήκη, που ασφυκτιεί στο δημαρχείο μετά την αναπαλαίωση και λειτουργική χρήση (ακόμα και με χαμηλή προσθήκη κτηρίου) του αγορασμένου από τον Δήμο Χανίων νεοκλασικού στη Τζανακάκη, να διεκδικηθεί ακόμα και το κτήριο του ψυγείου στην Δημοτική Αγορά
9)Ιστορικό αρχείο, να αναπροσαρμοστεί η λειτουργία του με την προσθήκη νέου χαμηλού κτηρίου στην αυλή που θα στεγάζει υπηρεσίες
10) Ναυτικό Μουσείο στο Φιρκά, συντήρηση αισθητική προσαρμογή, τα δυο ανατολικά νεώρια που καλύπτουν ναυπηγείο υλικό, να διατηρηθούν και να φρεσκαριστούν
11) Νεώριο Μόρω, εκτός από τις ανάγκες του Ιστιοπλοϊκού ομίλου και του καφέ, να αποκτήσει ταυτότητα εκθεσιακή
12) Γυαλί Τζαμισί, συνεργαζόμενο με το Νέο μεγάλο εικαστικό μουσείο που προτείνω στα Νεώρια, να εκθέτει λίγες ποιοτικές, αυτόφωτες εκθέσεις δηλαδή εγκαταστάσεις (ινσταλέισον) σημαντικών καλλιτεχνών
13) Λύκειο Ελληνίδων, αξιοποίηση της συλλογής, χειμερινές κυρίως δράσεις λαογραφικού περιεχομένου
14) Χρυσόστομος, ανανέωση του «γηρασμένου» δυναμικού του, με προσθήκη κυρίως νέων μελών λειτουργική -οικονομική ενίσχυση -περισσότερες εκδηλώσεις ιστορίας –λογοτεχνίας -τέχνης
15) Πνευματικό Κέντρο, το προβληματικό λειτουργικά κτήριο (δεν μπορεί να φιλοξενεί θεατρικά, χορό, σημαντικές εκθέσεις) μπορεί όμως να συνεχίζει τις πετυχημένες δραστηριότητες, σεμινάρια, προβολές κινηματογραφικές,( σπουδαίο το κινηματογραφικό Φεστιβάλ του Οκτωβρίου), οι βιβλιοπαρουσιάσεις έχουν περιθώρια βελτίωσης
16) η αρχαιολογική υπηρεσία διαθέτει μια σειρά μικρών εκθεσιακών χωρών πολύτιμων για ευέλικτες δράσεις (άγιος Ρόκκος, υπόγεια Τούρκικη Κρήνη, ξωκλήσι Ρενιέ, αίθουσες Φιρκά αλλά και χώρος στον Δυτικό Προμαχώνα
17) Θέατρο Ανατολικής Τάφρου, λειτουργικό, χρειάζεται μεγαλύτερη απομόνωση ήχων και θέασης στον περιβάλλοντα χώρο
18) Θέατρο Βλησίδη, πολύτιμος χώρος για ερασιτεχνικές μουσικοθεατρικές -μαθητικές δραστηριότητες, χρειάζεται σχετική ανακαίνιση
19) Βίλλα Κούνδουρου, μετά την ουσιαστική και έντονα κοινωνικοποιημένη του λειτουργία τις δεκαετίες ΄90 και 2000 ως πολύδεντρο νεολαίας και Εικαστικό εργαστήρι (με τη βιωματική σχέση ως διευθυντής που είχα, μα και οι συνεργάτες μου), φυλλοροεί στην εσωστρέφεια της ως Φιλαρμονική του Δήμου
20) Σαμπιονάρα, ένας μικρός όμορφος πολιτιστικός εκθεσιακός χώρος που λειτουργεί χωρίς τουαλέτα!!!
21) Χώροι ελεγχόμενοι πολιτιστικής δράσης από το πολυτεχνείο Κρήτης και το ΤΕΙ (περιμένουμε τη δήλωση λειτουργίας τους)
22) Βίλα Πολογιώργη να αναπαλαιωθεί αναπροσαρμόζοντας το χώρο, να γίνει κέντρο χορού.
23) Δημοτικός Κήπος ιστορικό-πολιτιστικό καφέ και κινηματογράφος, διατήρηση των χρήσεων
24) Ίδρυμα Βενιζέλος. Αυτάρκης λειτουργία πυρήνας της εξελισσόμενης δεύτερης πολιτιστικής διαδρομής στη Χαλέπα Χανίων.
25) ΜΑΙΧ Σταθερή μοναδική δράση με περιθώρια εξέλιξης.
26) Μεραρχία Πρυτανεία, έχω τοποθετηθεί, περιμένω εξελίξεις.
Στη λίστα αυτή δε βάζω μικρότερους κυρίως ιδιωτικούς πολιτιστικούς χώρους για να καταλήξω δια της άτοπου απαγωγής στο μεγάλο ζητούμενο
27) τη μελλοντική χρήση δηλαδή των Νεωρίων που είναι όπως αναφέρθηκα στο προηγούμενο φύλλο των Χ.Ν. Η δημιουργία ενός σπουδαίου αποδεκτού ΔΙΜΕΡΟΥΣ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΓΡΑΦΙΚΩΝ-ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ που θα στελεχώσει το εξαιρετικά αναγνωρισμένο πέραν των συνόρων της Ελλάδας Μουσείο Τυπογραφίας Γιάννη και Ελένης Γαρεδάκη που ακτινοβολεί εκτός πόλης, και διεκδικεί την καθολική επισκεψιμότητα του στα Νεώρια πλέον. Επίσης, το ΝΕΟ (προτεινόμενο) Δημοτικό Εικαστικό μουσείο Χανίων 2+2 Νεώρια ανάμεσα τους ένας διαρθρωμένος ανοικτός κενός χώρος 3 Νεωρίων κατάλληλα διαρθρωμένος που θα οργανώνει έχοντας και την επιμέλεια των δυο αυτών φορέων μεγάλες εκθέσεις Τέχνης, Μπιενάλε και σεμινάρια, συμπόσια παγκοσμίου επιπέδου. Πάνω σε αυτή την πρόταση, πρέπει να επικεντρωθεί η μελετητική ομάδα αρχιτεκτόνων του Πολυτεχνείου Κρήτης. Στο ερώτημα και η Δημοτική Πινακοθήκη τι ρόλο θα έχει, αναφέρω συνοπτικά. Η ευκαιρία χάθηκε επι δημαρχίας Κυριάκου Βιρβιδάκη που διεκδίκησε (β) και δεν κατάφερε να πάρει το διπλανό κτήριο της Πινακοθήκης στη Χάληδων από επιχειρηματία, έμεινε να ασφυκτιά σε ένα μικρό χώρο (που μελλοντικά μπορεί να εκθέτει την τωρινή συλλογή και να διατηρεί γραφεία διοίκησης). Ο υπάρχων χώρος χωρίς ουσιαστικά αποθηκευτικά σύγχρονα ντεπό, δεν μπορεί να δεχτεί και να φιλοξενήσει μεγάλα έργα που διαθέτουν όλα τα σπουδαία εικαστικά μουσεία του κόσμου. Γνωρίζω από πρώτο χέρι (γ) ότι δεν μπορεί να φιλοξενήσει μεγάλων διαστάσεων έργα π.χ. τα γλυπτά του Παππά ή του Καπράλου Αλήθεια, τι θα τα έκαναν εάν η αξιαγάπητη φίλη -ιέρεια του σύγχρονου χορού Εφη Καλούτση πρόσφερε στην Πινακοθήκη τα σύνθετα έργα του συζύγου της, σπουδαίου ζωγράφου καταξιωμένου σε Γαλλία και Αμερική και Ελλάδα Βαλέριου Καλούτση; Φυσικά δεν ξεχνάμε πως χάθηκε η ευκαιρία να έχουμε την πολύ μεγάλη σύνθεση του Π. Τέτση, «αγορά». Η πολιτική για αγορές έργων αναπόφευκτα, στο νέο χώρο. Πλέον με τις σύγχρονες αρχιτεκτονικές λύσεις, η υγρασία αντιμετωπίζεται, η τεχνογνωσία της Βενετίας, οδηγός… Η πινακοθήκη των Χανίων άρχισε να διεκδικεί την αναγκαιότητα της ύπαρξης της δεκαετία του ’70 με δυο φωτεινά μυαλά «πρωτεργάτες» οι αείμνηστοι πνευματικοί ταγοί Μιχάλης Γρηγοράκης και Γιώργης Μανουσάκης, τους πλαισίωναν οι καλλιτέχνες Βασίλης Ζαχαράκης, Βασίλης Κελαΐδης, Γιώργης Κουνάλης, Αντώνης Πετρουλάκης. Με τους Πετρουλάκη, Κουνάλη Μανουσάκη συνυπήρξα ως μέλος της καλλιτεχνικής επιτροπής της Δημοτικής Πινακοθήκης το 1984-1990 επι δημαρχίας Γιώργου Κατσανεβάκη. Αργότερα τη δεκαετία του ’90 προστέθηκε και η αείμνηστη Αναστασία Γεωργουλάκη-Καλπάκη, το όραμα μας εμπλουτίστηκε κι από νεότερους… διεκδικούμε αυτό που ζητά η πιο πολυμελής εικαστική κοινότητα εκτός της Αθήνας –Θεσσαλονίκης υπενθυμίζω πως το Μπιλμπάο πόλη 180.000 κατοίκων διευρύνθηκε στις 300.000 μετα από το περίφημο εικαστικό μουσείο Guggenheim που δημιούργησε ο Φρανκ Γκέρι τη δεκαετία του ΄90, θα επανέλθω. Κλείνω με στίχους του συμμαθητή δικηγόρου, Γιάννη Μανουσάκη (δ)
Τι απορεί; Το ξέρεις, μη μου πεις όχι!
Πολλές φορές, χρειάζομαι χρόνο προσαρμογής στην επανεμφάνιση του
Φωτός./Ο,τι μέχρι τότε συνείδηση θεωρούσα, έχει γίνει, αιφνιδιάζεται.
Στο ΄χω ξαναπεί αυτό/Τα κρίσιμα χρόνια μου ‘ μαθαν μόνο τις αποχρώσεις του μαύρου…
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
Α) από τη συλλογή «Στ ακρωτήρια της ύπαρξης» εκδ. Γαβριηλίδης 2003. Η Χανιώτικη κοινωνία χρωστάει ονοματοθεσία δρόμου στον ποιητή Γ. Μανουσάκη
Β) Ήμουνα τότε στο συμβούλιο της Πινακοθήκης, επέμενα στη διεύρυνση όπως και η Μαρία Βλαζάκη που επίσης ήταν στο συμβούλιο.
Γ) Στην επιτροπή για τη μελέτη υλοποίησης της πινακοθήκης 1997 Μ. Γρυσπολάκης, Α. Μυλωνάς, Π. Τέτσης κι εγώ επέβαλα τον ήδη αποθηκευτικό χώρο που είχε ξεχάσει ο άξιος μελετητής αρχιτέκτονας Μάριος Νικηφοριάδης
Δ) Από τη συλλογή του «Κίτρινες μέρες του έτους της βροχής» «Πυξίδα» 2013 , περισσότερα για τη συλλογή, σε άλλο κείμενο.
