«Κατακαημένα γηρατειά και πώς θα σας αντέξω
σα θα ’στε τ’ αύριο του χθες κι από το χρόνο έξω…»
ΤΑ ΠΡΟΣΦΑΤΑ περιστατικά σε ιδιωτική χανιώτικη ΜΦΗ (“Μοναδα Φροντίδας Ηλικιωμένων”) κι ο θλιβερός απόηχος των όσων γράφτηκαν ή ακούστηκαν απ’τα ΜΜΕ και το Διαδίκτυο, ξαναφέρνουν στην επικαιρότητα το αιώνιο πρόβλημα της τύχης των γερόντων που αφήνονται απ’ τα παιδιά ή τους συγγενείς τους, σε γηροκομεία/“αποθήκες ψυχών”!
ΔΥΣΤΥΧΩΣ, όταν έρχεται η στιγμή που, υπό το βάρος των χρόνων ή των προβλημάτων υγείας, αδυνατούμε να φροντίσουμε τον εαυτό μας…, όταν ο ένας από τους δυο “φεύγει” κι ο άλλος μένει μόνος…, όταν τα παιδιά για ποικίλους λόγους μάς “διώχνουν” απ΄το σπίτι…, ε, τότε μπαίνουμε στη σφαίρα του παράλογου. Εντάξει, τα παιδιά πολλές φορές απομακρύνονται από τους γέροντες γονείς τους επιθυμώντας την ανεξαρτησία τους. Καμιά φορά, αν είναι δυο ή τρία, αποφασίζουν για την εκ περιτροπής φροντίδα τους ή, στην καλύτερη περίπτωση δέχονται να πληρώνουν κάποια οικιακή βοηθό στο σπίτι να τους προσέχει. Υπάρχουν κι εκείνοι που τους στέλνουν σε ιδρύματα, τα γνωστα μας ως ΜΦΗ (ιδιωτικά ή δημόσια γηροκομεία). Οι λόγοι μιας τέτοιας απόφασης είναι η ασυμφωνία συμβίωσης ή η ανεργία (έλλειψη χρημάτων), η ζωή στο ενοίκιο, ο χαμηλός μισθός τους. Ή, επειδή μένουν σε άλλη πόλη ή χώρα! Και πώς να αντιμετωπίσεις μόνος στο σπίτι μια κατάκλιση, άνοια, ένα αλτσχάιμερ; Πώς να τα βγάλεις πέρα εκεί που χρειάζεται εξειδικευμένο προσωπικό; Όσες καλές προθέσεις κι αγάπη κι αν έχεις για το γονιό σου, αν δεν διαθέτεις τις ανάλογες δεξιότητες, είναι αδύνατο να αντιμετωπίσεις τέτοιες καταστάσεις. Και εδώ είναι η κραυγαλέα απουσία της πολιτείας.
ΑΠΟ τους γέροντες που “εγκλείονται” στις ΜΦΗ [τρομακτικά επίκαιρο το δαντικό “Lasciate ogne speranza, voi ch’intrate=Αφήστε κάθε ελπίδα εσείς που μπαίνετε εδώ μέσα” (Κόλαση)] κάποιοι προσαρμόζονται στα νέα δεδομένα. Άλλοι σύντομα παθαίνουν κατάθλιψη με το να καταρρακώνεται η προσωπικότητά τους ή να απαξιώνεται η προσφορά μιας ολόκληρης ζωής!
Μερικοί, μη αντέχοντας τον εγκλεισμό “φεύγουν” νωρίς: μόνοι ή υποβοηθούμενοι επί τούτου. Ας μη ξεχνάμε πως η μοναξιά είναι η πιο επίφοβη απειλή για όλους: αυτή γεννά τη μελαγχολία με τις αβάσταχτες σιωπές της· αυτή φέρνει τη σωματική εξασθένηση· τέλος, είναι αυτή που μας οδηγεί στην πλήρη κατάρρευση, αφού μαζί της χάνουμε το κουράγιο και την επιθυμία για ζωή.
ΜΠΟΡΕΙ ο Χόρχε Λούις Μπόρχες (1) να λέει πως τα γηρατειά είναι η περίοδος που με τη σοφία των χρόνων βλέπουμε τον κόσμο αλλιώς: χαιρόμαστε ό,τι δεν χαρήκαμε δίνοντας σημασία σε πράγματα που οι νέοι, παρασυρμένοι από την τύρβη της σύγχρονης ζωής, παραβλέπουν ή δεν εκτιμούν. Η σκληρή ελληνική πραγματικότητα διαφέρει από την ποίηση: στη χώρα μας κυριαρχούν στερεότυπα “ρατσιστικά” απέναντι των γερόντων και στάσεις ζωής που δεν ευνοούν τη λεγόμενη “αλληλεγγύη” των γενεών (“Γέρος είναι, δε φελά, μον’ τη πίτα μας χαλά”). Οι μύθοι για την τρίτη ηλικία είναι απότοκοι του σύγχρονου δυτικού τρόπου ζωής που ενστερνιστήκαμε και στην Ελλαδα. Ενός modus vivendi που συνδέει την αξία του ατόμου με τη σωματική και παραγωγική του “ευρωστία”, με τα χρήματα και την “κοινωνική” του υπόσταση. Πολύ λίγο μετράει η ζωή ως υπέρτατο αγαθό. Όταν γεράσει κανείς και είναι και φτωχός, είναι ένα “τίποτε”. Έτσι, η ζωή ως υπεραξία και η αξιοπρέπεια του ατόμου ως προσωπικότητα- σε πολλά από αυτά τα ιδρύματα -δεν υπάρχουν(2).
ΜΕΤΑ από δέκα χρόνια οικονομικής κρίσης και άλλα τρία πανδημίας με εκατόμβες ημερήσιων νεκρών, πώς να κρατήσεις “όρθια” τα συναισθήματα και τη λογική σου; Μερικοί μάλιστα που έχουν τους γέροντες γονείς τους σε ΜΦΗ, λησμονούν να τους επισκεφθούν! Απορροφημένοι από τους γρήγορους ρυθμούς της ζωής, το καθημερινό άγχος και τις πολλές ευθύνες, αφιερώνουν ελάχιστο χρόνο για τους -κατά τα άλλα “αγαπημένους”- γέροντες γονείς τους!
Βέβαια είναι κι ο κορωνοϊός που προσθέτει ένα λόγο αμέλειας. Σύμφωνα πάντως με έρευνα, ο χρόνος που διαθέτουν τα παιδιά για μια επίσκεψη δεν ξεπερνά τα 50 λεπτά της ώρας ανά εβδομάδα!
ΟΜΩΣ, μια συχνότερη επίσκεψή μας σε ΜΦΗ θα μπορούσε να αποσοβήσει ή και να προλάβει πολλές θλιβερές καταστάσεις: Στις κατηγορίες εις βάρος των ιδιοκτητριών της ΜΦΗ (Χανια) περιλαμβάνονται ζωτικής σημασίας παραλείψεις: Υποσιτισμός, ανύπαρκτη υγιεινή, καθήλωση στο κρεβάτι ή σε καρέκλα με περίδεση! Επιπλέον, κατηγορούνται ότι στην πλειοψηφία των ηλικιωμένων χορηγούσαν άμεσα και σε σταθερή βάση ισχυρά κατασταλτικά ψυχιατρικά φαρμακευτικά σκευάσματα (χωρίς δικαιολογημένη διάγνωση!) προκειμένου να αδρανοποιηθούν οι πνευματικές τους λειτουργίες και να καμφθεί η κινητικότητά τους! Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, όπως περιγράφεται στη δικογραφία, οι ηλικιωμένοι να χάνουν την επαφή με το περιβάλλον, να είναι μονίμως ληθαργικοί, και στο σώμα τους να προκαλούνται ευμεγέθη έλκη από τις κατακλίσεις· αλλά και σηπτικές καταστάσεις με ραγδαία επιδείνωση τής ήδη βεβαρημένης υγείας τους… Βέβαια όλα αυτά αναμένεται να αποδειχθούν στα δικαστήρια.
ΑΠΟ τα παραπάνω, ένα το συμπέρασμα: ότι, ως ελληνική κοινωνία έχουμε αποτύχει παταγωδώς σε πολλά κοινωνικά οξύτατα θέματα: Από τους νεαρούς κυνικούς δολοφόνους του Άλκη ώς τους θανάτους των ηλικιωμένων (Χανιά)· από τις ομοβροντίες των γυναικοκτονιών και τους βιασμούς των #metoo, μέχρι τη σεξουαλική κακοποίηση παιδιών από ιερωμένους· από τα διαρκή εγκλήματα γύρω μας, ώς τη σπαρακτική σιωπή των ανήμπορων γερόντων που δολοφονούνται στα σπίτια τους…. Όλα αυτά και πολλά άλλα μιλούν εύγλωττα για μια ήττα. Συμβαίνει ό,τι συμβαίνει στις κοινωνίες μας απλά επειδή εμείς “οι άλλοι” δεν αντιδρούμε. Κι αν θέλετε, αντί για μια άμεση καταγγελία του γεγονότος που περιέρχεται στην αντίληψή μας, εμείς διπλοκλειδαμπαρωνόμαστε στα σπίτια σκεπτόμενοι εγωιστικά “μα, εγώ θα σώσω την κοινωνία;” Έτσι, συντηρούμε παρόμοιες συμπεριφορές, έτσι αποσιωπούνται ένα σωρό τραγικά γεγονότα.
ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ για τα γηρατειά μας, αφού έτσι κι αλλιώς η πολιτεία παρεμβαίνει πάντα και παντού μόνο εκ των υστέρων, η προνοητικότητά μας θα πρέπει να ξεκινάει από πολύ νωρίς. “Εκ νεότητος”, λέμε, διότι ένας “εργάσιμος βίος”, γενικά μια ζωή άδεια από στόχους, δεν θα γίνει ξαφνικά γεμάτη και “άνετη” με τα λίγα χρήματα της σύνταξης… (18-2-2022)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
-(1) Χόρχε Λούις Μπόρχες (Jorge Luis Borges, Αργεντινός συγγραφέας, 1899-1986), Μία απ’ τις σημαντικότερες και γοητευτικότερες προσωπικότητες του περασμένου αιώνα:
“Τα γερατειά (όπως τ’ αποκαλούν οι άλλοι)/μπορεί και να ’ναι ο καιρός της ευτυχίας μας./Το ζώο έχει πια πεθάνει ή πεθαίνει όπου να ’ναι./Απομένει μονάχα ο άνθρωπος κι η ψυχή του. (…)”
-(2) Οι Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων (ΜΦΗ) υποχρεούνται να παρέχουν: υπηρεσίες δευτεροβάθμιας κοινωνικής φροντίδας κυρίως μέσα από δημόσιους φορείς και από Νομικά Πρόσωπα Ιδ. Δικαίου. Ο κεντρικός προσανατολισμός των ΜΦΗ είναι η θεραπεία και η αποκατάσταση σωματικής και πνευματικής-ψυχικής νόσου ή αναπηρίας, καθώς και η καταπολέμηση των συνεπειών του κοινωνικού αποκλεισμού. Στις μονάδες αυτές παρέχεται περίθαλψη σε ηλικιωμένα άτομα που διαβιούν μόνα τους ή δεν αυτοεξυπηρετούνται. Στόχος τους είναι η εξασφάλιση στους ηλικιωμένους αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης, η ρύθμιση των προβλημάτων υγείας τους και η διατήρησή τους ως ενεργών κοινωνικών μελών.
