Tον εφιάλτη της καταστροφής σπάνιων ιστορικών εγγράφων αντιμετωπίζει το Ιστορικό Αρχείο Κρήτης (ΙΑΚ), τα σοβαρά κτιριακά και χρηματοδοτικά προβλήματα του οποίου παραμένουν άλυτα, παρά τις κατά καιρούς υποσχέσεις και εξαγγελίες. Θύμα της διαχρονικής αδιαφορίας πολιτείας και τοπικής αυτοδιοίκησης, το Ι.Α.Κ. χρόνια τώρα “φωνάζει” για την ανυπαρξία υποδομών, υλικοτεχνικού εξοπλισμού και προσωπικού, με τους αρμοδίους να… σφυρίζουν αδιάφορα. Τα σημαντικότερα από τα προβλήματα του Ι.Α.Κ. παρουιάζει ο προϊστάμενος του Αρχείου Παναγιώτης Καλαϊτζόγλου, προχωρώντας παράλληλα σε ένα απολογισμό πεπραγμένων αυτού του έτους.
ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΕΣ
Μείζον θέμα παραμένει η μεταστέγαση του Ιστορικού Αρχείου σε ένα χώρο που θα καλύπτει τις ανάγκες του, καθώς παρά τις κατά καιρούς υποσχέσεις και συζητήσεις, δεν υπάρχει καμία ουσιαστική εξέλιξη. Το αρχείο πλέον αδυνατεί να εισάγει νέο αρχειακό υλικό καθως «ο διαθέσιμος χώρος είναι πλέον ανύπαρκτος και χωρίς να γίνουν οι απαραίτητες επισκευές, προβληματιζόμαστε ακόμα και με την εισαγωγή συλλογών μικρού όγκου», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στη σχετική ανακοίνωση. Αναγκαία κρίνεται επίσης η αγορά ψηφιακού εξοπλισμού, ενώ το ΙΑΚ είναι αδύνατον με τις παρούσες συνθήκες να προγραμματίσει εκδηλώσεις, συνέδρια ή παρουσιάσεις. «Χωρίς χρήματα και χωρίς ειδικούς χώρους, κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσε εκ των πραγμάτων να γίνει» σημειώνεται χαρακτηριστικά στην ανακοίνωση. Από την ανεπάρκεια χώρου και τα κτηριακά προβλήματα δημιουργείται σοβαρό πρόβλημα στην διαφύλαξη του υλικού καθώς διαπιστώνεται «διαρκής καταστροφή» με το ΙΑΚ να απαιτεί άμεσα εξειδικευμένο συντηρητή και υλικά συντήρηση «για να διασωθεί ό,τι είναι δυνατόν να σωθεί». Χαρακρητριστικό της εγκατάλειψης του ΙΑΚ από την Πολιτεία είναι ότι δεν είχε τη δυνατότητα να κάνει καμία προμήθεια, καθώς μέχρι τις 20 Δεκέμβρη του 2016 δεν είχε οριστεί προϊστάμενος στην υπηρεσία και, άρα, δεν μπορούσε να προχωρήσει καμία οικονομική δραστηριότητα. «Από την 1η Ιανουαρίου, με την αλλαγή του νόμου για τις προμήθειες στο Δημόσιο, δεν μπορούσαμε πια να προβούμε σε καμία αγορά, πέραν της εξόφλησης ενοικίων και λογαριασμών ΔΕΚΟ», εξηγεί η ανακοίνωση. Μοναδικός συμπαραστάστης για το Ι.Α.Κ. κατά πως φαίνετια παραμένει ο Σύλλογος Φίλων του Ιστορικού Αρχείου δείχνοντας έμπρακτα τη στήριξή του τόσο με την προσφορά αφυγραντήρων, όσο και με τη συμμετοχή τους στη μεταφορά υλικού εντός του κτιρίου.
ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ
Ο προϊστάμενος του Αρχείου Παναγιώτης Καλαϊτζόγλου προχωρά και σε ένα σύντομο απολογισμό της περιόδου 2016-2017, εξηγώντας ότι «ότι ορισμένοι από τους κύριους στόχους που θέσαμε και επιτύχαμε, ήταν οι εξής:
•Δόθηκε έμφαση στη συνεργασία με νέους ανθρώπους, φοιτητές και εθελοντές, με σπουδές και γνώσεις πάνω σε αντικείμενα που άπτονται των δραστηριοτήτων του Ιστορικού Αρχείου. Εργάστηκαν στο ΙΑΚ συνολικά 10 άτομα.
• Έγινε συγκέντρωση, εκκαθάριση, εκσυγχρονισμός και στοιχειώδης οργάνωση των διοικητικών εγγράφων και των ηλεκτρονικών ευρετηρίων, ενώ δημιουργήθηκαν και αρκετά καινούρια ευρετήρια. Για όλα αυτά κρατήθηκαν αντίγραφα ασφαλείας.
• Ταξινομήθηκαν μεγάλα αταξινόμητα αρχεία που είχαν παραληφθεί στο παρελθόν, όπως το αρχείο των δικαστικών φυλακών Χανίων και το πολύ μεγάλο ψηφιακό αρχείο του Ι. Μάντακα. Ταυτόχρονα έγινε απογραφή σε μία αίθουσα του ορόφου.
• Αναμορφώθηκε με την καίρια συμβολή των εθελοντών και των φοιτητών ο χώρος του ισογείου που αποτελεί μουσείο και γράφτηκαν ιστορικές αναδρομές και λεζάντες για όλα τα εκθέματα (στα ελληνικά και αγγλικά), ώστε ο χώρος να καταστεί επισκέψιμος. Τα έξοδα των υλικών για την αναμόρφωση καλύφθηκαν από τις πληρωμές των ερευνητών για τις φωτοτυπίες.
• Έγινε ηλεκτρονική καταλογράφηση των καταγεγραμμένων αντικειμένων του μουσείου, κάτι το οποίο θεωρούμε εξαιρετικά ουσιώδες.
• Πραγματοποιήθηκε (ήδη από τον Οκτώβριο 2016) μελέτη για τις ανάγκες του ΙΑΚ, ειδικότερα για την προμήθεια εξειδικευμένου εξοπλισμού ψηφιοποίησης των συλλογών του ΙΑΚ, ανάμεσα σε αυτές και του αρχείου του Ρωσικού Προξενείου. Απεστάλη πρόταση στην Κεντρική Υπηρεσία των ΓΑΚ να προχωρήσει στην αγορά του εξοπλισμού και να γίνει η ψηφιοποίηση από το προσωπικό του ΙΑΚ, επειδή θεωρούμε ότι το Δημόσιο οφείλει να περιορίσει τις δαπάνες και να προβαίνει σε κινήσεις με προοπτική.
• Ψηφιοποιήθηκε και τεκμηριώθηκε με παλαιό εξοπλισμό περίπου το 20% των φωτογραφικών συλλογών του ΙΑΚ. Παράλληλα, ψηφιοποιήθηκαν πάνω από 30.000 τεκμήρια από εκπαιδευμένο άτομο και με εξοπλισμό τρίτου φορέα.
• Διαπιστώθηκαν πολύ σοβαρά κτηριακά προβλήματα στο εσωτερικό του ΙΑΚ σε τρεις αίθουσες και στο υπόγειο, και εστάλησαν εμπεριστατωμένα έγγραφα προς ενημέρωση, συνοδεία φωτογραφικού υλικού, στο Υπουργείο Παιδείας. Οι αρμόδιοι ξεκίνησαν τις, δυστυχώς χρονοβόρες, διαδικασίες για την αποκατάσταση.
• Αποκαταστάθηκε η πρόσβαση στην ταράτσα του κτηρίου, με τη μεταφορά και καθαρισμό μεγάλου όγκου αρχειακού υλικού.
• Εξυπηρετήθηκε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, παρά τις υπάρχουσες δυσκολίες, πλήθος ερευνητών που ήρθαν στο ΙΑΚ ή ζήτησαν υλικό απομακρυσμένο, αλλά και πλήθος πολιτών που ζητούσε παλαιά απολυτήρια, συμβόλαια ή απλές πληροφορίες.
• Η συνεργασία μας με τις υπόλοιπες Δημόσιες Υπηρεσίες του τόπου υπήρξε εξαιρετική και ολοκληρώσαμε τις όποιες υποχρεώσεις μας προς αυτές.
