Καταστροφική η εξόρυξη υδρογονανθράκων στα νοτιοδυτικά της Κρήτης

Τις καταστροφικές συνέπειες από την εξόρυξη υδρογονανθράκων νότια – νοτιοδυτικά της Κρήτης επισημαίνουν για πολλοστή φορά επιστήμονες και περιβαλλοντικές οργανώσεις, με αφορμή τις εν κρυπτώ σεισμικές έρευνες που διεξάγονται το διάστημα αυτό στην συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή.

Για «περιβαλλοντικό έγκλημα» κάνει λόγο μιλώντας στα “Χανιώτικα νέα” ο π. πρύτανης του Πολυτεχνείου Κρήτης Γιάννης Φίλης, ενώ τη ζημιά στη βιοποικιλότητα αλλά και στην τοπική οικονομία επισημαίνει μιλώντας στα “Χ.ν.” ο Κωστής Γριμάνης (φωτ.), υπεύθυνος για θέματα κλίματος και ενέργειας, στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace.
Οι θαλάσσιες περιοχές “Νοτιοδυτικά Κρήτης” και “Δυτικά Κρήτης”, για τις οποίες έχουν εγκριθεί από το 2019 προγράμματα έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, έχουν χαρακτηριστεί ως περιοχές παγκόσμιας σημασίας για τα κητώδη (ΙΜΜΑ) και έχουν προταθεί από την ACCOBAMS προς την Ελλάδα για δημιουργία προστατευόμενης περιοχής για τα κητώδη.
Η ανησυχία για όσα συμβαίνουν στα νοτιοδυτικά της Κρήτης εντείνεται καθώς πληθαίνουν οι φωνές που κάνουν λόγο για μυστικές έρευνες υδρογονανθράκων, στην ευαίσθητη περιβαλλοντικά θαλάσσια περιοχή της ελληνικής τάφρου.

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ GREENPEACE

Στο ζήτημα παρενέβη χθες και η Greenpeace με ανακοίνωσή της, σχολιάζοντας πως «η μεθοδολογία εταιρειών και πολιτείας σχετικά με τις σεισμικές έρευνες και τις εξορύξεις υδρογονανθράκων στη χώρα παρατηρούμε ότι δυστυχώς δεν έχει αλλάξει: κυριαρχεί η ίδια αδιαφάνεια και μυστικότητα που βιώσαμε και τον περασμένο Φεβρουάριο».
H περιβαλλοντική οργάνωση, αναφέρει πως «το ερευνητικό σκάφος “Sanco Swift” βρίσκεται εδώ και λίγες μέρες ανοιχτά της Κρήτης (αυτή τη στιγμή σε λιμάνι) και δημοσιεύματα μιλούν για έναρξη σεισμικών ερευνών στα παραχωρημένα προς έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων οικόπεδα “Δυτικά” και “Νοτιοδυτικά της Κρήτης”.
Μάλιστα, οι σεισμικές έρευνες που πιθανότατα διεξάγονται αυτή τη στιγμή ανοιχτά της Κρήτης υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο να είναι τρισδιάστατες κι όχι δισδιάστατες, στην ουσία παραλείποντας ένα στάδιο (χωρίς να γνωρίζουμε αν η ΕΔΕΥ και η πολιτεία έχουν συμφωνήσει σε αυτό και με ποια αιτιολόγηση) και ρισκάροντας ακόμα μεγαλύτερη περιβαλλοντική επιβάρυνση».

ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΚΗΤΗ

Όσο για το επιχείρημα ότι οι έρευνες γίνονται χειμώνα για να “προστατευθούν” τα θαλάσσια θηλαστικά, η Greenpeace τονίζει πως «πρόσφατη δημοσίευση των αποτελεσμάτων της συνολικής έρευνας πεδίου που πραγματοποίησε το ελληνικό γραφείο της Greenpeace σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Κητολογικών Ερευνών Πέλαγος, επιβεβαίωσε την παρουσία κητωδών στη Μεσόγειο και τους χειμερινούς μήνες».
Όπως αναφέρεται, η έρευνα πεδίου διεξήχθη με χρήση υδροφώνου και οπτικούς παρατηρητές για την οπτικοακουστική καταγραφή κητωδών εντός της Ελληνικής Τάφρου, στις περιοχές που οι εταιρείες ExxonMobil και Hellenic Energy (πρώην ΕΛΠΕ) σκοπεύουν να κάνουν εξόρυξη πετρελαίου και ορυκτού αερίου με την υποστήριξη του κράτους. Τα διαστήματα της έρευνας ήταν Αύγουστος-Σεπτέμβριος 2021 και Φεβρουάριος-Μάρτιος 2022, με τα ευρήματα της δεύτερης περιόδου να αναδεικνύουν τη σημαντική παρουσία θαλάσσιων θηλαστικών και τους χειμερινούς μήνες, κατά τους οποίους οι μισθώτριες εταιρείες σκοπεύουν να διενεργήσουν τις σεισμικές έρευνες. Συνολικά, έχουν εντοπιστεί 5 διαφορετικά είδη κητωδών, μεταξύ των οποίων φάλαινες φυσητήρες, ζιφιοί και διαφορετικά είδη δελφινιών, ενώ έγιναν 224 ανιχνεύσεις δελφινοειδών χωρίς ταυτοποίηση. Σε ένα τέτοιο πολυποίκιλο οικοσύστημα, που είναι τρομερά ευάλωτο σε οποιαδήποτε ανθρωπογενή δραστηριότητα, οι σεισμικές έρευνες και οι εξορυκτικές δραστηριότητες θα έχουν αρνητική επίδραση στους πληθυσμούς των θηλαστικών αυτών.

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ

H Greenpeace αναφέρεται στις ενέργειες που έκανε σε μια προσπάθεια να προστατευτεί το φυσικό περιβάλλον: «Την Πέμπτη 27 Οκτωβρίου, καταθέσαμε αίτημα πληροφοριών προς την Ελληνική Εταιρεία Διαχείρισης Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ) και το Υπουργείο, ζητώντας πλήρη δημόσια ενημέρωση σχετικά με την παρουσία του “Sanco Swift” ανοιχτά της Κρήτης, για το οποίο δεν βρίσκουμε καν τη σχετική NAVTEX. Επίσης, ζητήσαμε πλήρη ενημέρωση σχετικά με το ερευνητικό σκάφος “Ramford Hyperion” που βρίσκεται αυτή τη στιγμή στην ευρύτερη περιοχή του Ιονίου πελάγους, και ειδικότερα σε περιοχή που εκτείνεται βόρειο-δυτικά της νήσου Κέρκυρας και νότιο-δυτικά της Πελοποννήσου. Διεξάγουν τα σκάφη αυτά σεισμικές έρευνες κάτω από τη μύτη μας; Και γιατί δεν υπήρξε κάποια σχετική ανακοίνωση; Η απάντηση της ΕΔΕΥ ακόμα αναμένεται».

ΠΟΛΛΑΠΛΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ

Η οργάνωση τονίζει πως «οι σεισμικές έρευνες και η εξόρυξη υδρογονανθράκων δεν απειλούν μόνο την πλούσια βιοποικιλότητα της χώρας μας. Απειλούν και τους κλιματικούς μας στόχους, απέναντι στην κλιματική κρίση που καλπάζει. Το ορυκτό αέριο έχει αποδειχθεί πως είναι σημαντικός ρυπαντής κατά την εξόρυξη, μεταφορά και καύση του, ενώ η διακύμανση στην τιμή του συνέβαλε μεταξύ άλλων στην ενεργειακή κρίση. Όποια ποσότητα αερίου εξορυχθεί, κάτι που θα συμβεί το νωρίτερο το 2029, δεν θα παραμείνει στη χώρα και δεν θα καλύψει τις ενεργειακές της ανάγκες. Οι εταιρείες παραγωγής που θα το εξορύξουν θα το εξάγουν με στόχο να μεγιστοποιήσουν το κέρδος τους. Δεν μπορεί λοιπόν το αίτιο της ενεργειακής κρίσης να αποτελεί και τη λύση της, ειδικά αν η εκμετάλλευσή του υποσκάπτει την κλιματική δράση, απειλεί την οικονομία της χώρας και άμεσα κλάδους όπως ο τουρισμός, διευρύνει την ενεργειακή ένδεια και καταστρέφει την βιοποικιλότητα».
Καταλήγοντας, η Greenpeace διαμηνύει πως «ήταν, είναι και θα είναι ενάντια σε κάθε εξόρυξη υδρογονανθράκων. Καλούμε την ελληνική κυβέρνηση να ακυρώσει τις δοθείσες άδειες για εξόρυξη στα οικόπεδα της Κρήτης, αλλά και στα υπόλοιπα μέρη της Ελλάδας».

Γιάννης Φίλης: «Περιβαλλοντικό έγκλημα»

Ένας από τους πρώτους επιστήμονες παγκοσμίως που έκρουσαν τον κίνδυνο της κλιματικής κρίσης, ήταν ο πρώην πρύτανης του Πολυτεχνείου Κρήτης Γιάννης Φίλης (φωτ.), ο οποίος έκανε λόγο για «περιβαλλοντικό έγκλημα» όταν του ζητήσαμε να σχολιάσει τις εξελίξεις.
«Αυτή τη στιγμή βρίσκονται παγκοσμίως σε έξαρση οι έρευνες – επενδύσεις από τις μεγάλες εταιρείες πετρελαιοειδών, διότι βλέπουν τα κέρδη τους να εκτοξεύονται. Για παράδειγμα, η EXON πριν λίγες μέρες ανακοίνωσε για το τελευταίο τέταρτο του χρόνου κέρδη 20 δισ. δολάρια, κέρδη θα έλεγα “αισχρά” αν το σκεφτεί κανείς», σχολιάζει ο κ. Φίλης.
Όπως αναφέρει, «δεν με εκπλήσσει ότι βιώνουμε φαστ τρακ διαδικασίες στις έρευνες στην Ελλάδα. Οι εταιρείες αλλά και οι κυβερνήσεις, επιμένουν να βλέπουν το χρήμα και τίποτε άλλο».
Ποιες είναι όμως οι συνέπειες των εξελίξεων αυτών; Ο κ. Φίλης εξηγεί:
«Αυτό σημαίνει δύο πράγματα: Καταστροφή του θαλάσσιου περιβάλλοντος στα μεγάλα βάθη που γίνονται οι έρευνες και εξαγωγή στην ατμόσφαιρά άνθρακα που δεν υπήρχε, συνεπώς περαιτέρω και μη αναστρέψιμη αλλαγή του κλίματος».
Ο κ. Φίλης υπενθύμισε ότι ο γ.γ. του ΟΗΕ κ. Γκουτιέρες, χαρακτήρισε «βλακώδη» αυτή τη συμπεριφορά «των αδίστακτων που για το χρήμα δεν διστάζουν να ρευστοποιήσουν και τις πλέον απόμακρες γωνιές του πλανήτη. Συνιστά λοιπόν θα έλεγα, περιβαλλοντικό έγκλημα καθώς βλέπουμε τη βιοποικιλότητα και το κλίμα να καταρρέουν παγκοσμίως».
Ο π. πρύτανης του Πολυτεχνείου Κρήτης σημειώνει επίσης πως «η διεθνής κοινότητα παρά τις δεσμεύσεις της στις διάφορες διεθνείς συναντήσεις για δραστικές περικοπές σε αέρια θερμοκηπίου, διαψεύδεται όπως φαίνεται από τις μετρήσεις που γίνονται τακτικά σε σχέση με τα αέρια θερμοκηπίου. Σημειώστε δε, ότι παρά τις διακηρύξεις των κυβερνήσεων περί του αντιθέτου, το 2021 δόθηκαν επιδοτήσεις 440 δισ. δολαρίων. Αυτό δείχνει ότι οι κυβερνήσεις είναι “αγορασμένες” (με κάποιες εξαιρέσεις φυσικά) από τις πετρελαϊκές, με αντίτιμο ένα πλανήτη που οδεύει σε όλο πιο επικίνδυνες ατραπούς».

Εν αναμονή απόφασης του ΣτΕ

Εκδικάστηκε εν τω μεταξύ χθες στο Συμβούλιο της Επικρατείας (7μελής του Ε’ Τμήματος) η αίτηση για την ακύρωση της υπουργικής απόφασης περιβαλλοντικής έγκρισης του προγράμματος έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στις θαλάσσιες περιοχές “Νοτιοδυτικά Κρήτης” και “Δυτικά Κρήτης”. Η σχετική απόφαση αναμένεται να εκδοθεί το επόμενο διάστημα. Την προσφυγή είχαν καταθέσει στις 24 Μαΐου 2019 οι περιβαλλοντικές οργανώσεις WWF Ελλάς, Greenpeace και Ινστιτούτο Κητολογικών Ερευνών Πέλαγος.
Όπως αναφέρει η Greenpeace, «την εκδίκαση της υπόθεσης καθυστέρησε η διοίκηση, προκαλώντας συνεχείς αναβολές, καθώς το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) και η Ελληνική Διαχειριστική Εταιρία Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ) δεν υπέβαλαν στο Δικαστήριο, όπως είχαν υποχρέωση, τον απαιτούμενο διοικητικό φάκελο με τις απόψεις τους».
Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις επισημαίνουν ότι «ενώ πλησίαζε η ημερομηνία εκδίκασης, το ΥΠΕΝ και η ΕΔΕΥ επέλεξαν να ξεκινήσουν εργασίες σεισμικής έρευνας, τόσο στη θαλάσσια περιοχή Δυτικά και Νοτιοδυτικά της Κρήτης, όσο και στο Ιόνιο, με πλοία της εταιρείας Petroleum Geo-Services. Οι εργασίες αυτές διεξάγονται κατά παράβαση του (ήδη ανεπαρκούς) όρου της ίδιας της υπουργικής απόφασης που κρίνεται από το Συμβούλιο της Επικρατείας, σύμφωνα με τον οποίο οι σεισμικές έρευνες θα πρέπει να πραγματοποιούνται μόνο τον χειμώνα, ώστε να αποφευχθούν οι επιπτώσεις στα ευαίσθητα θαλάσσια θηλαστικά της οικολογικά πολύ σημαντικής αυτής περιοχής».

Ζημιά για το περιβάλλον και τους ανθρώπους της Κρήτης

Τα “Χανιώτικα νέα” επικοινώνησαν με τον Κωστή Γριμάνη (φωτ.), υπεύθυνο για θέματα κλίματος και ενέργειας, στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace, ζητώντας του να μας αναλύσει τους κινδύνους για τα είδη κητωδών που εντοπίζονται στα νοτιοδυτικά των Χανίων. Ο κ. Γριμάνης επεσήμανε πως «η συγκεκριμένη περιοχή αποτελεί κομμάτι της ελληνικής τάφρου με επιβεβαιωμένα σημαντικό αριθμό κητωδών, πολλά από τα οποία μάλιστα απειλούνται με εξαφάνιση».
Όπως εξηγεί ο κ. Γριμάνης, η απειλή έγκειται αφενός στην αυξημένη θαλάσσια δραστηριότητα λόγω της παρουσίας των πλοίων, όσο και στις ισχυρότατες εκρήξεις που επηρρεάζουν άμεσα τα κητώδη. Άλλωστε σε παλαιότερη έρευνα της Greenpeace έχει τονιστεί πως οι παράγοντες είναι πιθανό να αλληλεπιδράσουν συνεργικά με τις ευρείας κλίμακας μεταβολές του θαλάσσιου περιβάλλοντος λόγω των κλιματικών αλλαγών, οδηγώντας σε επιπτώσεις στους πληθυσμούς ειδών που είναι ήδη γνωστό ότι βρίσκονται σε μείωση.
Σύμφωνα με τον κ. Γριμάνη, οι εκρήξεις που χρησιμοποιούνται στις έρευνες, επηρρεάζουν τα κοιτώδη τα οποία επικοινωνούν σε διάφορες συχνότητες. «Τα οστικά κύματα, αποτρέπουν την επικοινωνία των κητωδών, δημιουργούν πρόβλημα στον τρόπο με τον οποίο κινούνται και καταδύονται. Τα αποπροσαντολίζουν». Στην ερώτησή μας για το αν τα φαινόμενα εκβρασμών που παρατηρούμε κατά καιρούς αποδίδονται σε τέτοιες δραστηριότητες, ο κ. Γρημάνης ανέφερε πως δεν είναι τυχαίο, εξηγώντας πως έχει επιβεβαιωθεί η επίδραση από πολεμικές ασκήσεις με χρήση σόναρ.
Όσον αφορά τους κρότους που ακούγονται στα δυτικά των Χανίων (μαρτυρίες κατοίκων για θόρυβο και χθες), ο κ. Γριμάνης ξεκαθάρισε πως «θεωρητικά μπορεί να οφείλονται εκεί καθώς ο ήχος ταξιδεύει χιλιόμετρα. Προσωπικά μπορώ να μεταφέρω τη δική μου εμπειρία, όπου ακούγαμε τις εκρήξεις από το δικό μας πλοίο, όταν παρακολουθούσαμε από μεγάλη απόσταση τις σεισμικές έρευνες στο Ιόνιο». Τι μπορεί να κάνει όμως η τοπική κοινωνία για το συγκεκριμένο ζήτημα; Ο κ. Γριμάνης μας υπενθυμίζει ότι «το Περιφερειακό Συμβούλιο Κρήτης έχει εγκρίνει το πρόγραμμα εξόρυξης υδρογονανθράκων».

Ρωτάμε τον εκπρόσωπο της Greenpeace πώς γίνεται μια Περιφέρεια να εγκρίνει κάτι τέτοιο και ταυτόχρονα να μιλά για «πράσινη οικονομία» και άλλες περιβαλλοντικές δράσεις. «Είναι σχήμα οξύμωρο και το συναντάμε δυστυχώς όχι μόνο σε περιφερειακό αλλά και σε εθνικό επίπεδο. Τα όργανα αυτά θα πρέπει να εκφέρουν εμπεριστατομένη άποψη, προς όφελος του φυσικού περιβάλλοντος αλλά και των πολιτών.
Σας θυμίζω ότι οι επιπτώσεις θα αφορούν άμεσα και την τοπική οικονομία. Για παράδειγμα, μιλάμε για τουρισμό από τον οποίο ζει σε μεγάλο βαθμό και η Κρήτη, ενώ συμφωνούμε για πλατφόρμες εξόρυξης υδρογονανθράκων μέσα στη θάλασσα!».
Ο κ. Γριμάνης πάντως, εναποθέτει τις ελπίδες του στο ισχυρό περιβαλλοντικό κίνημα της Κρήτης, βλέποντας με χαρά πως «ομάδες και κινήσεις πολιτών έχουν ορθώσει το ανάστημά τους απέναντι σε τέτοιου είδους έργα».