Στη σημερινή μας στήλη, θα προσπαθήσουμε να ερμηνεύσουμε, δίνοντάς τες με αλφαβητική σειρά, ορισμένες από τις έννοιες που μας «περιβάλλουν» και μας «επηρεάζουν» καθημερινά στη δημόσια ζωή μας ως ενεργών πολιτών.
• Αναρχία: λαός χωρίς κυβέρνηση ή η κυβέρνηση δεν μπορεί να λύσει (λόγω έλλειψης κύρους κι ευρύτερης απήχησης) πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά καθημερινά προβλήματα. Απόλυτη ελευθερία και άρνηση επιβολής οποιασδήποτε εξουσίας.
• Ανομία: η απουσία νόμων, που ευνοεί την αχαλίνωτη καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
• Αντιπαλότητα: αντιμαχία, διαμάχη· αντίθεση φρονημάτων.
• Απολυταρχία: μορφή διακυβέρνησης, όπου απουσιάζει ο έλεγχος των υπηκόων κι ο ηγέτης (κυβερνήτης) θεωρεί ότι την εξουσία την αντλεί από τον ίδιο του τον εαυτό και δεν περιορίζεται καθόλου κι από κανέναν (Παράδοση, Νόμοι, Λαό) στις δικαιοδοσίες του και κατά την άσκηση της εξουσίας. Πρώτα, οι διαδικασίες υποτάσσονται στην εκτελεστική εξουσία και έπειτα, αυτή στον επικεφαλής της, τον πιο υπεύθυνο και κατάλληλο για τη λαϊκή ενότητα και επιδέξιο να φέρνει σε πέρας δύσκολες καταστάσεις.
• Αρχαϊσμός: (πολιτιστική και) κοινωνική κατάσταση, προσκολλημένη στα παγιωμένα, με τεχνολογία ελάχιστα προηγμένη, με αποστροφή σε κάθε αλλαγή, επηρεασμένη από ταμπού και προκαταλήψεις.
• Δεσποτισμός και μοναρχία μοιάζουν, λόγω του ενός διαχειριστή της εξουσίας. Ο μονάρχης, όμως, κυβερνά με βάση σταθερούς και καθιερωμένους νόμους, ο δεσπότης χωρίς νόμους και (γραφτούς ή άγραφους) κανόνες (ηθικής, κοινωνικοοικονομικούς υπέρ των πολιτών).
• Διαφάνεια: φανερή διαδικασία κατά τη λήψη και εκτέλεση αποφάσεων ή ενεργειών.
• Διεκδικήσεις: αγώνες για την απόκτηση ή διατήρηση δικαιώματος ή άλλου αγαθού (παιδεία, υγεία, εργασία, κατοικία)αναγκαίου για την προσωπική επιβίωση και την κοινωνική συμβίωση.
• Δικαιώματα: απαιτήσεις, αξιώσεις που απορρέουν και προστατεύονται από το νόμο, ενώ η διεκδίκηση κι η διατήρησή τους απαιτούν πολύχρονες αδιάκοπες θυσίες. • Εντιμότητα: η ιδιότητα του έντιμου, τιμιότητα, ευσυνειδησία.
• Εξουσία: δικαίωμα ή άδεια που έχει κανείς να ενεργεί κατά ορισμένο τρόπο ή να διαθέτει κάτι κατά τη θέλησή του και ειδικότερα η κρατική αρχή και οι επιμέρους λειτουργίες της (νομοθετική, εκτελεστική, δικαστική)με σκοπό την προαγωγή του κοινού συμφέροντος.
• Καπιταλισμός: το οικονομικό σύστημα της μεγάλης παραγωγής μέσα στις συνθήκες της ιδιωτικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής · αντιθέσεις μεταξύ των πολιτών: α) στις παραγωγικές σχέσεις – β) στο επίπεδο του τρόπου παραγωγής.
• Λαός: το σύνολο των κατοίκων μιας χώρας, περιοχής ή πόλεως, αλλά και οι κατώτερες (καταπιεσμένες κοινωνικά και οικονομικά, που αγωνίζονται για να εξασφαλίσουν μερίδιο στη νομή και άσκηση της εξουσίας) κοινωνικές τάξεις αυτών.
• Πολιτική: η τέχνη, η επιστήμη της διακυβέρνησης κράτους, ο τρόπος διεξαγωγής των κρατικών υποθέσεων, το πρόγραμμα που εφαρμόζει μία κυβέρνηση σε κάθε κρατική λειτουργία κι η ενεργός ανάμειξη στην πολιτική ζωή μιας χώρας.
• Συνδικαλιστικό κίνημα: κίνηση οργανώσεως των εργαζομένων για την αποτελεσματική διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους με πιέσεις προς τους κρατούντες.
• Συνεργασία: συμμετοχή σε κοινή εργασία.
• Φιλελευθερισμός: απαίτηση για σεβασμό ελεύθερης ατομικής επιχειρηματικότητας (ανεξάρτητα από παγκόσμια πρόοδο και όχι πάντα υπέρ της δημοκρατίας), περιορισμός του ρόλου της κρατικής παρέμβασης στη ζωή του πολίτη, αν και η πολιτεία οφείλει να έχει εκείνους τους νόμους περί διατήρησης και διασφάλισης των πολιτικών – κοινωνικών ελευθεριών και ελευθερίας της σκέψης – έκφρασης.
• Φορείς: μέσο ή όργανο με το οποίο εκφράζονται ιδέες, σκέψεις, συναισθήματα, αλλά όργανο για την υλοποίηση στόχων, καταρτισμό και εφαρμογή προγραμμάτων και για δυναμικές διεκδικήσεις των δικαιωμάτων των πολιτών σε μιαν οργανωμένη κοινωνία· άλλοι είναι οι ελεγχόμενοι από το κράτος κοινωνικοί φορείς που εξυπηρετούν τους σκοπούς της κρατικής εξουσίας κι άλλοι είναι οι λαϊκοί σχηματισμοί που αγωνίζονται να προωθήσουν τα δικαιώματα των λαϊκών τάξεων. Οι «τριβές» μεταξύ τους καθορίζουν και τα περιθώρια δράσης ατόμων και κοινωνικών ομάδων σε μιαν οργανωμένη πολιτεία.
