Γ. Η. ΟΡΦΑΝΟΣ
«Πώς θέλουμε απαλλαγμένη από την οικονομική κρίση, από την πολιτική παρακμή και την ηθικοπνευματική σήψη, μια νέα κοινωνία, όταν ναρκοθετούμε οι ίδιοι τα θεμέλιά της;».
Αυτή η σκέψη τριγύριζε με αφορμή τη φετινή επέτειο του Πολυτεχνείου συνεχώς στο νου μου, συλλογιζόμενος τη νέα γενιά του καιρού μας και τους δρόμους που διαλέγει ή είναι υποχρεωμένη να ακολουθήσει για το ζην και το ευ ζην. Ολα, όμως, θαρρώ πως ξεκινάνε από την Παιδεία και τη μόρφωση που παρέχουμε οι ίδιοι ή που θέλουμε να δίδεται στα παιδιά μας.
Αρκετοί, λοιπόν, στις ημέρες μας, απορρίπτουν το υφιστάμενο σύστημα εισαγωγής στα Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι. Λένε ότι με την παπαγαλία δεν προσφέρει χρήσιμα και διαρκή εφόδια για τη ζωή, αλλά στείρα αποστήθιση κάποιων πραγμάτων για την άριστη ή έστω περισσότερο επιτυχή… αντιμετώπιση ενός ευκαιριακού… αντιπάλου, του διορθωτή των γραπτών.
Κι οι 18χρονοι νέες και νέοι χρειάζονται αρκετά εφόδια στη ζωή. Οταν δεν μπορούν να τα βρουν, γυρεύουν απεγνωσμένα τη βοήθεια των συνανθρώπων τους. Οι τελειόφοιτοι κι οι απόφοιτοι Λυκείων βρίσκονται στο μεταβατικό στάδιο ανάμεσα στην εφηβεία και τη νεότητα, ανάμεσα στο σχολείο και την κοινωνικοποίηση. Την ίδια εποχή είναι που συνήθως αναζητούν το θεό βαθιά μέσα τους και στον κόσμο που τους περιτριγυρίζει. Το θεό ως συμβοηθό και απάνεμο λιμάνι σε κάθε τους δυσκολία. Το δίκαιο, επομένως, είναι να τους δούμε πρώτα ως δοκιμαζόμενους σε μια από τις καθοριστικότερες καμπές της ζωής τους συνανθρώπους μας κι ύστερα ως διαγωνιζόμενους μαθητές, που αγωνίζονται για υψηλότερα επίπεδα μόρφωσης ή επαγγελματική αποκατάσταση.
Oπως δε συναντούμε παντελώς αδιάφορους προς τον θεό νέους, εάν εμείς οι ίδιοι δεν είμαστε παράδειγμα για τη στάση τους αυτή, έτσι υπάρχουν, όσο κι αν το αρνούνται κάποιοι, υποψήφιοι που κατέρχονται στις εξετάσεις αυτές με αδιαφορία. Δεν είναι λίγοι όσοι -παραδειγματιζόμενοι από τη γονική αδιαφορία προς το θεό- θεωρούν ή ότι δεν υπάρχει θεός ή ότι δεν πρόκειται να τους βοηθήσει. Σε ό,τι αφορά τις εισαγωγικές σχολικές εξετάσεις, πολλοί, άλλοι θέλοντας να απαλύνουν τον πόνο της πιθανής ατυχίας κι άλλοι έχοντας από καιρό διαγνώσει τις μηδαμινές ελπίδες εισαγωγής σ’ελληνικό πανεπιστήμιο ή Τ.Ε.Ι., έχουν ήδη προσανατολιστεί στην ιδέα ενός φθηνού πλην όμως αναγνωρισμένης σχολής παν/μιακού τμήματος του εξωτερικού. Οι περισσότεροι, πάντως, αναλογιζόμενοι το οικονομικό, το ψυχολογικό και το σωματικό κόστος της πολυετούς προετοιμασίας για τις γενικές εξετάσεις καταβάλλουν φιλότιμες προσπάθειες μπροστά στη λευκή κόλλα των διαγωνισμών κι αντιμετωπίζουν με ψηλά το κεφάλι ό,τι κιαν συμβεί, ό,τι κιαν πει ο κόσμος, που -συνήθως- κρίνει από τους βαθμούς που βλέπει, χωρίς να υπολογίζει την κοπιώδη προετοιμασία.
Πολλές φορές, πράγματι, τα αποτελέσματα των εξετάσεων είναι τραγικά. Βλέπουμε ανησυχητικά χαμηλές βαθμολογίες στην Εκθεση, μάθημα που αντικατοπτρίζει το βαθμό κατανόησης και χρήσης της νεοελληνικής γλώσσας ή στην Ιστορία, μάθημα που (έπρεπε να) δείχνει πόσο οι Νεοέλληνες ξέρουν το παρελθόν της πατρίδας μας.
Σ’ αυτές, όμως, τις επιδόσεις των μαθητών έχουμε όλοι, κοινωνία – γονείς και δάσκαλοι, ίσο μερίδιο ευθύνης με τους εξεταζόμενους. Δεν είναι φρόνιμο να τα επιρρίπτουμε όλα σ’ ένα “άθλιο, αντιπαιδαγωγικό και στείρο, πεπαλαιωμένο, άδικο” (μερικά από τα επίθετα που έχουν προσαφθεί για το υπάρχον σύστημα εισαγωγής σ’ Α.Ε.Ι.-Τ.Ε.Ι.).
Μήπως -αν και παρέχουμε στους μαθητές την αναγκαία σχολική εκπαίδευση, την απαραίτητη φροντιστηριακή βοήθεια και τη χρήσιμη ψυχική βοήθεια κατά την κρίσιμη χρονιά των γενικών εξετάσεων- όλα τα προηγούμενα χρόνια, αδιαφορώντας, δε τους βοηθούμε στην ελεύθερη και υπεύθυνη εκλογή του επαγγελματικού τους μέλλοντος και, συνεπώς, εκούσια αλλά ενίοτε κι ακούσια τούς σπρώχνουμε σε λάθος «κατεύθυνση», σε λάθος, δηλαδή, μονοπάτια χωρίς άκρη και συνεπώς να μην μπορούν να αποδώσουν όσο κι αν παλεύουν;
Σε μια κοινωνία που δε νοιάζεται πραγματικά για το μέλλον της, δεν φροντίζει τα ίδια της τα παιδιά, ο όλεθρος δεν είναι μακριά. Φαινομενικά μπορεί να προοδεύει και να εξελίσσεται, αλλά στην πραγματικότητα βουλιάζει όλο και πιο πολύ κάθε στιγμή στο βούρκο. Χωρίς Παιδεία και Θεό, κάθε κοινωνικό σύνολο είναι καταδικασμένο. Κι ας μην κωφεύουμε ή εθελοτυφλούμε…
Εγραψα “εθελοτυφλούμε” και η σκέψη μου ήλθε στον Κ. Π. Καβάφη, τον μεγάλο ποιητή της Ρωμιοσύνης, του οποίου ως έτος μνήμης τιμώνται η φετινή 80η επέτειος του θανάτου του και η 150η της γέννησής του. Στον Καβάφη και το ποίημά του, «Σοφοί δε Προσιόντων», που παραθέτω ευθύς ολόκληρο:
Σοφοί δε Προσιόντων
Θεοί μεν γαρ μελλόντων, άνθρωποι δε γιγνομένων,
σοφοί δε προσιόντων αισθάνονται.
Φιλόστρατος, Τα ες τον Τυανέα Aπολλώνιον, VΙΙΙ, 7
Οι άνθρωποι γνωρίζουν τα γινόμενα.
Τα μέλλοντα γνωρίζουν οι θεοί,
πλήρεις και μόνοι κάτοχοι πάντων των φώτων.
Εκ των μελλόντων οι σοφοί τα προσερχόμενα
αντιλαμβάνονται. Η ακοή αυτών κάποτε εν ώραις σοβαρών σπουδών
ταράττεται.
Η μυστική βοή
τούς έρχεται των πλησιαζόντων γεγονότων.
Και την προσέχουν ευλαβείς. Ενώ εις την οδόν έξω, ουδέν ακούουν οι λαοί.
Μα ψάχνοντας απάντηση στο ερώτημα που είχα μοιραστεί μαζί σας στον πρόλογο του παρόντος αρθριδίου, θυμήθηκα όσα αναφέρει, μεταξύ άλλων, μιλώντας στο ΙΙΙ Πανρωσικό Συνέδριο της Κομμουνιστικής Ενωσης Νεολαίας της Ρωσίας, ο Β. Ι. Λένιν, στα 1920: «Μόνο αναμορφώνοντας ριζικά την εκπαίδευση, την οργάνωση και τη διαπαιδαγώγηση της νεολαίας, θα μπορέσουμε να πετύχουμε σαν αποτέλεσμα των προσπαθειών της νέας γενιάς τη δημιουργία μιας κοινωνίας που να μη μοιάζει με την παλιά».
