» Το βάθρο μιας νοερής συνάντησης
Πραγματική συνάντηση των δύο μεγάλων δημιουργών δεν αναφέρεται. Η κύρια και μεγάλη συνάντηση των δύο αυτών μέγιστων ανθρώπων του πολιτισμού μας δεν έγινε στις υψηλές σφαίρες της διανόησης και της μουσικής.
Το βάθρο της ιστορικής νοερής συνάντησης μεταξύ Μίκη Θεοδωράκη και Νίκου Καζαντζάκη είναι η πλήρης αποδοχή των δύο δημιουργών από το λαϊκό αίσθημα και τη λαϊκή ψυχή. Το βάθρο της κύριας αυτής συνάντησης δεν βρίσκεται στον κόσμο των ιδεών. Το βάθρο αυτό είναι η ψυχή και η καρδιά των ανθρώπων.
Βέβαια υπήρξε και η νοερή συνάντηση του Μίκη Θεοδωράκη με τον Ελ Γκρέκο (Δομήνικο Θεοτοκόπουλο) κατά την επίσκεψη – προσκύνημά του στο Τολέδο της Ισπανίας αλλά και με τον Νίκο Καζαντζάκη και η αναφορά του σε αυτούς. Στο ταξίδι του αυτό ο Μίκης κουβαλούσε μαζί του την Αναφορά στον Γκρέκο του Νίκου Καζαντζάκη. Έτσι δόθηκε η ευκαιρία και στον Μίκη Θεοδωράκη να αναφερθεί στους δύο μεγάλους προγόνους του.
Υπάρχει επίσης η μουσική παρέμβαση και συνεργασία του Μίκη Θεοδωράκη στο κινηματογραφικό έργο του Μιχάλη Κακογιάννη “Ζορμπάς ο Έλληνας”. Το έργο αυτό έγινε με βάση το περίφημο ανά την οικουμένη μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη “Αλέξης Ζορμπάς”. Ο ακριβής τίτλος είναι “Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά”.
Στο μυθιστόρημα αυτό οι περίφημοι διάλογοι ανάμεσα στον συγγραφέα Καζαντζάκη και τον εργάτη Ζορμπά, που τον έχει εμπλουτίσει ο συγγραφέας με φιλοσοφικά στοιχεία παρουσιάζουν στην ουσία τον αναστοχασμό και τη συζήτηση του Καζαντζάκη με τον εαυτό του. Στην κινηματογραφική μεταφορά του έργου έχουμε τη μουσική σύνθεση του Μίκη Θεοδωράκη με το περίφημο συρτάκι.
Ο συγγραφέας Καζαντζάκης θέλει πλέον να ζήσει και αυτός τις χαρές της ζωής όπως τις παρουσιάζει ο Ζορμπάς, μένοντας μακριά από τα βιβλία του. Το συρτάκι του κινηματογραφικού έργου είναι ένα εθνικό σύμβολο της πατρίδας μας. Είναι η μουσική σύλληψη και σύνθεση του Μίκη Θεοδωράκη πάνω στον ύμνο του Ζορμπά, του ήρωα του Καζαντζάκη στις χαρές της ζωής. Είναι της χαράς το ευαγγέλιο, η ωδή του Μίκη Θεοδωράκη στη χαρά της ζωής.
Έτσι με την σπουδαία αυτή μουσική συνοδεία μπορεί να συνεχιστεί και συνεχίζεται ο μεγάλος ανήφορος της ζωής μας, όπως μας τον παρουσιάζει ο Νίκος Καζαντζάκης. Άλλωστε, όπως προσθέτει ο μεγάλος αυτός συγγραφέας η ουσία του Θεού μας είναι ο αγώνας. Η μεγαλύτερη αρετή είναι, όπως μας λέει όχι η ελευθερία αλλά Ο ΑΓΩΝΑΣ για την ελευθερία.
Τη μεγαλοσύνη στους ανθρώπους δεν την αποδίδει το κράτος, δεν την αποδίδουν οι Ακαδημίες και οι επιστήμονες – τεχνοκράτες, ούτε οι δημοσιογραφούντες αναλυτές. Τη μεγαλοσύνη στους ανθρώπους και την αναγνώριση του μεγάλου ταλέντου τους την κάνει εν τέλει το μεγάλο πλήθος, η δόνηση της λαϊκής ψυχής.
Μπορεί κάποιος να μη γνωρίζει τις νότες του πενταγράμμου, ακούγοντας όμως τη μουσική και τα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη εμπνέεται, συγκινείται και ονειρεύεται. Ίσως καταλαβαίνει και αυτός ότι τα πάντα είναι μουσική και ότι πρώτα από όλα είναι η μουσική, όπως μας λένε οι άνθρωποι του πολιτισμού.
Μπορεί κάποιος να μην έχει διαβάσει ούτε ένα μυθιστόρημα ή φιλοσοφικό δοκίμιο ή ταξιδιωτικό κείμενο του Νίκου Καζαντζάκη αλλά ακούγοντας και μόνο τους τίτλους των έργων του καταλαβαίνει ποιος ήταν ο Καπετάν Μιχάλης, ποιος ήταν ο Ζορμπάς και ποιος ήταν ο ίδιος ο Καζαντζάκης. Άλλωστε ο κόσμος ολόκληρος και ιδιαίτερα η Κρήτη είναι γεμάτη από Ζορμπάδες και Καπετάν Μιχάληδες.
Οι δύο τεράστιοι δημιουργοί πολιτισμού της εποχής μας ο Νίκος Καζαντζάκης και ο Μίκης Θεοδωράκης έχουν μιλήσει στην ψυχή του ελληνικού λαού αλλά και στην ψυχή ολόκληρου του κόσμου.
Το έργο τους έχει μεγάλη ένταση γιατί τις κοινωνικές, πολιτικές, αγωνιστικές ιδέες, ανησυχίες και τους προβληματισμούς τους, τους έχουν ενσωματώσει στο έργο τους αυτό. Γι’ αυτό τον λόγο και θα αντέξει στο χρόνο.
