…Και γιατί όχι;

1 από 3

«Την 85χρονη Αιμιλία Καμβύση και τον 40χρονο ψαρά Στρατή Βαλαμιό από τη Λέσβο, αλλά και τη γνωστή ηθοποιό Σούζαν Σάραντον, ως εκπρόσωπο όλων των ξένων εθελοντών, προτείνει η Ελλάδα για το Νόμπελ Ειρήνης, όπως ανακοίνωσε σήμερα  το μεσημέρι (1/2/16)  ο πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών, Θανάσης Βαλτινός, μαζί με άλλους φορείς…».

[Ο Τύπος, τα ΜΜΕ και το διαδίκτυο]

Η ΠΡΩΤΗ Φλεβάρη κάθε χρόνου είναι η καταληκτική ημερομηνία υποβολής υποψηφιοτήτων για το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης… Από τον Νοέμβρη του 2015 ξεκίνησε η εκστρατεία ανάδειξης -και βράβευσης- από τη Σουηδική Ακαδημία του ανθρωπισμού και της αλληλεγγύης που δείχνουν οι Έλληνες νησιώτες στους χιλιάδες πρόσφυγες που καταφτάνουν διαρκώς στις ακτές τους. Σε ό,τι πάλι αφορά τη συγκέντρωσης υπογραφών για τη βράβευση των Ελλήνων νησιωτών…, μέχρι την 31/1/2016 συγκεντρώθηκαν 640.000 χιλιάδες υπογραφές! Στο να βραβευθεί με το φετινό Νόμπελ Ειρήνης η Ελλάδα, συνηγορούν επίσης 230 προσωπικότητες από 111 διεθνή πανεπιστήμια, οι νομπελίστες Χριστόφορος Πισσαρίδης και Desmond Tutu καθώς κι οι Βρετανοί ακαδημαϊκοί Anthony Giddens και Margaret MacMillan. (1)
ΕΤΣΙ, για πρώτη φορά στα χρονικά του βραβείου Νόμπελ, τίθεται μια υποψηφιότητα από τη βάση, τους λαούς. Κι αυτό σημαίνει κάτι παραπάνω, τόσο για τη βαρύτητα που η παγκόσμια κοινή γνώμη δίνει στο θεσμό, όσο και για την αναγνώριση των πράξεων αυτοθυσίας, αγάπης και αλτρουισμού των κατοίκων των νησιών μας. Είναι γνωστό πως ειδικά το Νόμπελ Ειρήνης, δίνεται τις περισσότερες φορές με πολιτικά κριτήρια. Και χωρίς πραγματικό αντίκρισμα, παρά μόνον ως δέλεαρ ειρήνης (Σαντάτ-Μπέγκιν, Κίσινγκερ, Γκορμπατσόφ, Ν. Μαντέλα-Φρ. Λεκλέρκ, Αραφάτ-Ράμπιν, Τζ. Κάρτερ, Αλ Γκορ, Ομπάμα, Ε.Ε. κ.ά.).
ΔΥΣΤΥΧΩΣ, για εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες που κάνουν το μεγάλο ταξίδι «φυγής» μέσω Τουρκίας προς την Ελλάδα και την Ε.Ε., η Λέσβος είναι η πρώτη -για πολλούς και η τελευταία- στάση. Αλλά το ίδιο δεν συνέβαινε και πριν από ένα αιώνα, με τους απηνείς διωγμούς των Ελλήνων από τους νεό-Τουρκους, και τη Μικρασιατική Καταστροφή; Η διαφορά είναι πως τότε οι εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες ήταν συν-Έλληνες.
ΣΤΗΝ ιδιόμορφη, κατασταλαγμένη και φιλοσοφημένη γραφή του, ο Μυτιληνιός Ασημάκης Πανσέληνος (1903-1984) περιγράφει στιγμιότυπα από εκείνη την προσφυγιά. Της αφιερώνει σελίδες στο αυτοβιογραφικό βιβλίο του με τίτλο «Τότε που ζούσαμε», με γλαφυρότητα και ρεαλισμό, αλλά και με πολιτικές προεκτάσεις. Ακριβώς όπως συμβαίνει και σήμερα:
• «…Ήρθαν πρωτύτερα και οι πρόσφυγες από την Ανατολή. Θολώσαν τα νερά του λιμανιού. Πήξανε μέσα κι όξω κάθε είδους πλεούμενα γεμάτα θρήνο και πανικό. Γέμισαν τα μουράγια και οι δρόμοι, οι εκκλησιές, τα σκολειά, οι αποθήκες, πλάσματα ανθρώπινα, παραλογιασμένα -γυναίκες κρατούσαν εικονίσματα και δεν ξέραν αν έπρεπε να τα σηκώσουν ψηλά ή να τα τσακίσουν στο λιθόστρωτο, άντρες που δεν τολμούσαν ν’ απευθυνθούν μηδέ στο θεό μηδέ στον διάβολο. Ήταν και κάμποσοι που περίμεναν κάποιο Δυνατό να βάνει τέρμα στο έγκλημα. Όμως η δύναμη ήταν και τώρα αδικία. (…) Κι ήταν όμορφες μέρες καλοκαιριού και τόσο πυκνή δυστυχία. Ο ήλιος καίει και στραβώνει…» (2)
ΚΑΙ τότε η εκμετάλλευση του ανθρώπου από άνθρωπο ήταν εκτεταμένη, όπως και ο ανθρωπισμός των κατοίκων των νησιών του Αιγαίου. Και τότε η κοινωνία του νησιού (Λέσβος) ήταν φιλεύσπλαχνη απέναντι σε ανθρώπους κυνηγημένους, πονεμένους, κατατρεγμένους, δυστυχισμένους. Είτε επρόκειτο για τους ηττημένους στρατιώτες μας, είτε για Σμυρνιούς ή Ποντίους:
• «Κι αρχίσαν πάλι να καταφθάνουν τα καράβια με πρόσφυγες που τους αδειάζαν (χωρίς πασαπόρτι) και φεύγαν. Εδώ ήταν θρήνος και κοπετός, αντίθετα με τη βουβαμάρα που τύλιγε το νικημένο στρατό.  Άλλοι είχαν μπόγους στο χέρι, άλλοι ήταν γυμνοί και μισόγυμνοι, τυλιγμένοι κουβέρτες και χράμια, βγαίναν και πέφτανε στο λιθόστρωτο -μάτια αγριεμένα από τη σφαγή σταυροκοπιόταν ή βρίζαν, τους σέρναν άλλοι δικοί τους κι ήταν μια ατμόσφαιρα βιβλική. Μιλούσαν και χάναν τα λόγια τους κι αρχίζαν πάλι από την αρχή και δεν έβρισκες άκρη. Ήμεροι άνθρωποι, νοικοκυραίοι που είχαν πιστέψει στο ιδανικό της Ελλάδας, σε κοίταζαν μες στα μάτια και τους ντρεπόσουν χωρίς να ξέρεις γιατί. (…) Γεμίσανε λοιπόν πάλι οι πλατείες και οι δρόμοι (της Μυτιλήνης). Κάποια Επιτροπή έκανε επιτάξεις σε σπίτια, μα πού να φτάσουν με τέτοιο πλήθος; Άλλη μάζευε ρούχα και τρόφιμα, μα ποιον να ντύσεις και να ταΐσεις; Σκολειά και εκκλησίες και αποθήκες, όλα τα πάντα είχαν πήξει από ανθρώπους…» (3)
ΣΗΜΕΡΑ η φύση της μετανάστευσης είναι διαφορετική, μα το αποτέλεσμα είναι το ίδιο· πιθανόν και χειρότερο αφού έχουμε συνεχείς πνιγμούς και μάλιστα μικρών παιδιών. Πολλοί από εκείνους που φτάνουν με σαπιοκάραβα, βάρκες ή φουσκωτά, ρισκάρουν τα πάντα για να ξεφύγουν από τη βία του πολέμου, τις διώξεις και το θάνατο. Το «πέρασμα» για άλλους είναι σωτήριο, για ορισμένους θάνατος (4). Για τους κατοίκους της Λέσβου, η ροή της δυστυχίας είναι ένα αδυσώπητο βίωμα. Πολλοί έχουν αφιερώσει χρόνο, την ίδια τους τη ζωή, δημιουργώντας πλήθος μικρών πράξεων καλοσύνης, όπως να δώσουν ένα σάντουιτς ή ένα καρβέλι ψωμί στους πεινασμένους ταξιδιώτες, ή να συμμετέχουν σε ομάδες διάσωσής τους. Οι ακούραστες και ανιδιοτελείς αυτές προσπάθειες  δεν περνούν απαρατήρητες, όπως σημειώνει το CNN. Όμως, για τους κατοίκους του νησιού, το θέμα δεν είναι η δόξα ή η αναγνώριση, αλλά η εφαρμογή βασικών αρχών ανθρωπισμού. Όπως δήλωσε μάλιστα μια κάτοικος της Λέσβου, η κα Μαρία Ανδρουλάκη που μεταφέρει δωρεάν από τις παραλίες του νησιού στη Μυτιλήνη πρόσφυγες, «Θα ήμασταν τέρατα, αν δεν κάναμε κάτι – γιατί θα πρέπει να μας δώσουν βραβείο απλά επειδή είμαστε άνθρωποι;» (5)
ΑΝ, μετά τα παραπάνω, αναλογισθούμε το πώς ορισμένες χώρες της ανατολικής Ευρώπης, όπως και οι «πολιτισμένες» Δανία και Σουηδία, αντιμετωπίζουν τους μετανάστες που τυχόν εισέρχονται (ή θα εισέλθουν) στη χώρα τους, η βράβευση των Ελλήνων νησιωτών θα είναι μια ελάχιστη ένδειξη ότι ο ανθρωπισμός δεν εξέλιπε από τον πλανήτη. Ότι υπάρχει ελπίδα σε μια γωνιά της γης. Που δεν πρόκειται να πεθάνει, όσες κρίσεις κι αν έλθουν…

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
-(1) ιστοσελίδα www. Avaaz.org.
-(2) Ασημάκης Πανσέληνος, «Τότε που ζούσαμε», σελ. 50-51, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα, 2013.
-(3) ό.π. σελ. 139-140
-(4) «… Φληβάς ο εκ Φοινίκης, νεκρός προ δυο εβδομάδων,/ και κράξιμο των γλάρων και φουσκοθαλασσιά/ και κέρδος και ζημίες, τάχε λησμονημένα. Ένα/ υποβρύχιο ρέμα ξεπάστρεψε τα οστά του ψιθυριστά…» (Μικρό απόσπασμα από την «Έρημη Χώρα» του T. S. Eliot, σε μετάφραση Τ.Κ. Παπατσώνη, που αποδίδει διαχρονικά την εικόνα των άδικων θανάτων στις θάλασσες του κόσμου).
-(5) http://edition.cnn.com/2016/2/1/Europe/Lesbos-islanders-migrants-nobel-prize/index.html.