Οι προσφυγικές γειτονιές από τους Ελληνες της Μικράς Ασίας αποτέλεσαν κέντρα διατήρησης και ανάπτυξης ενός καινούργιου πολιτισμού. Aυτό τονίστηκε στο πλαίσιο της εκδήλωσης για την παρουσίαση εργασίας πενταμελούς ομάδας μαθητών του Γενικού Λυκείου Σούδας με θέμα την εγκατάσταση και ενσωμάτωση των προσφύγων της Μικρασιατικής καταστροφής στην περιοχή της Σούδας και των Τσικαλαριών.
Η παρουσίαση της εργασίας έγινε χθες το απόγευμα στην αίθουσα εκδηλώσεων του Λυκείου Σούδας, ενώ προηγήθηκε η παρουσίασή της σε ημερίδα στο Ζωγράφειο Λύκειο στην Κωνσταντινούπολη το τριήμερο 3 – 6 Μαρτίου, όπου και διακρίθηκαν. Την περιβαλλοντική ομάδα του Λυκείου Σούδας συνόδευσε στην Κωνσταντινούπολη ο καθηγητής του Λυκείου Γιώργος Ζυμβραγουδάκης, ο οποίος μιλώντας στα “Χ.Ν.” τόνισε «βρεθήκαμε στην Κωνσταντινούπολη το τριήμερο 3 – 6 Μαρτίου στο πλαίσιο του προγράμματος πατριδογνωσίας. Ηταν ένα πρόγραμμα που διεξήχθη υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας και του Οικομενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου. Στο πρόγραμμα συμμετείχαν ομάδες απ’ όλη την Ελλάδα σε ένα σύνολο 150 ατόμων. Ηταν μία εξαιρετική εμπειρία για όλους τους συμμετέχοντες, ενώ θέλω να δώσω τα συγχαρητήριά μου και πολλά μπράβο στην 5μελή ομάδα μας, η οποία παρουσίασε μία εξαιρετική εργασία και για τον λόγο αυτό διακρίθηκε».
Μία εκ της ομάδας των μαθητών/μαθητριών που συμμετείχε στο πρόγραμμα τόνισε «κάποια από τα σχολεία παρουσίασαν σε ημερίδα στην Κωνσταντινούπολη εργασίες με την προσφυγιά που κυριαρχεί στις μέρες μας. Εμείς επιλέξαμε να παρουσιάσουμε τον ξεριζωμό των Ελλήνων της Μικράς Ασίας και τον ερχομό τους στην Ελλάδα και ιδιαίτερα αυτούς που εγκαταστάθηκαν στη Σούδα και στα Τσικαλαριά το 1924. Η εργασία μας περιελάμβανε τους οικισμούς στους οποίους δημιούργησαν, τα ήθη και τα έθιμα που έφεραν μαζί τους και τα οποία δεν αποδέχθηκαν εύκολα οι ντόπιοι καθώς και τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν, όπως επιδημίες, αρρώστιες, αλλά και τον ρατσισμό που βίωσαν. Πολλά από τα στοιχεία της εργασίας μας τα συγκεντρώσαμε από αφηγήσεις παλαιών κατοίκων της Σούδας, αλλά και από τους παππούδες και τις γιαγιάδες που έζησαν τα χρόνια εκείνα μαζί με τους πρόσφυγες». Στην εκδήλωση η πρόεδρος της Αδελφότητας Μικρασιατών Ν. Χανίων κα Στέλλα Γκοζάνη – Χαριτάκη στην ομιλία της αναφέρθηκε στην εγκατάσταση των προσφύγων της Μικρασιατικής καταστροφής στον Νομό Χανίων, τονίζοντας ότι «το 1922 στις δύσκολες ελληνικές ώρες μέσα στην αγωνία και τον πόνο, η Κρήτη δέχθηκε στον κόρφο της, με ανοικτή αγκαλιά τα αποκομμένα βλαστάρια τους ελληνικού δέντρου.
Το μεγαλύτερο μέρος του προσφυγικού πληθυσμού ήρθε τον Σεπτέμβριο του 1922. Ακολούθησαν αφίξεις μέχρι το 1925. Η υποδοχή των Μικρασιατών από τους Κρητικούς λειτούργησε θετικά, με το αίσθημα αλληλεγγύης που χαρακτηρίζει τους κατοίκους της μεγαλονήσου. Η άφιξη και η στέγαση των προσφύγων ήταν ένα κομβικό και τραγικό γεγονός. Μέχρι την τελευταία εβδομάδα του Σεπτεμβρίου του 1922 είχαν φτάσει στα Χανιά πάνω από 17.000 πρόσφυγες με φοβερό πρόβλημα στέγασης. Τα Χανιά όπως όλες οι μεγάλες πόλεις της πατρίδας μας, άρχισαν να γεμίζουν προσφυγικές γειτονιές και προσφυγικούς συνεταιρισμούς. Οι προσφυγικές γειτονιές αποτέλεσαν κέντρα διατήρησης και ανάπτυξης ενός καινούργιου πολιτισμού».
Η κα Γκοζάνη σημείωσε «στην αρχή της προσφυγιάς έζησαν κάτω από δύσκολες συνθήκες και οι αρρώστιες θέριζαν. Τύφος, μηνιγγίτιδα, ελονοσία, δυσεντερία. Πολλές φορές αντιμετώπισαν σκληρή συμπεριφορά και χαρακτηρισμούς. Η ζωή τους ήταν διαφορετική όχι όμως αδιάφορη. Οι πρόσφυγες σφράγισαν με τον ερχομό και την παρουσία τους τη φυσιογνωμία της πολιτείας των Χανίων». Να σημειωθεί ότι η 5μελής περιβαλλοντική ομάδα του Λυκείου Σούδας απαρτιζόταν από τους μαθητές της Β’ Λυκείου Τζίνα Αναγνωστάκη, Αφροδίτη Κολοκούρη, Γεωργία Καστρινάκη Αλέξανδρο Μαλακάση και Στέφανο Καραγιαννίδη. Στην εκδήλωση υπήρχε φωτογραφικό υλικό από Μικρασιάτες που έζησαν σε Σούδα και Χανιά, το οποίο ήταν μέρος της πλούσιας συλλογής που διαθέτει ο Σταύρος Μυριδάκης, ενώ ο χορευτικός όμιλος “Αροδαμός” χόρεψε Μικρασιατικούς χορούς.
