Το πρώτο Κέντρο Αρχαιοαστρονομίας στην Ευρώπη και ένα από τα λίγα στον κόσμο, με αντικείμενα που χρησιμοποιούνταν την 4η χιλιετία π.Χ. και καταδεικνύουν την άρρηκτη σχέση του ελληνικού πολιτισμού με τις επιστήμες, λειτουργεί στη Σητεία της Κρήτης.
Το Κέντρο στεγάζεται σε περίπτερο του δήμου Σητείας, στο λιμάνι. Δημιουργήθηκε έπειτα από πρωτοβουλία του ερευνητή αιγαιακών γραφών, Μηνά Τσικριτσή, σε συνεργασία με τον δήμο και τη Μητρόπολη Ιεραπύτνης και Σητείας με στόχο την ανάδειξη του μινωικού πολιτισμού και της σχέσης του με τις επιστήμες.
Στο περίπτερο δεσπόζει ένα λαξευμένο αντίγραφο σε πέτρα της λίθινης μινωικής μήτρας από το Παλαίκαστρο Σητείας, που θεωρείται ως ο πρώτος αναλογικός υπολογιστής στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Πρόκειται για ακτινωτό δίσκο του 15ου αιώνα π.Χ., που χωρίζεται σε δύο ημικύκλια και στη μέση του εμφανίζεται ένας σταυρός. Τη μήτρα με τα ανάγλυφα σύμβολα, που είχε εντοπιστεί το 1898 στο Παλαίκαστρο Σητείας και φιλοξενείται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, μελέτησε ο ερευνητής αιγαιακών γραφών, Μηνάς Τσικριτσής, και συμπέρανε ότι το μινωικό αντικείμενο προηγήθηκε του “Μηχανισμού των Αντικυθήρων” κατά 1.400 χρόνια και αποτελεί τον πρώτο αναλογικό υπολογιστή.
Στο περίπτερο του δήμου Σητείας, δίπλα στο αντίγραφο του μινωικού αυτού υπολογιστή έχει τοποθετηθεί ένας σύγχρονος ηλεκτρονικός υπολογιστής, στον οποίο οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία, μέσω ειδικού προγράμματος, να προβλέψουν τις εκλείψεις που θα συμβούν στο μέλλον και να μελετήσουν την τροχιά που διαγράφει η Σελήνη.
Στον ίδιο χώρο εκτίθενται αντίγραφα τηγανόσχημων αγγείων από την Αγία Φωτιά Σητείας, που χρονολογούνται το 2.700 π.Χ. και απεικονίζουν συνοδικές κινήσεις πλανητών. Τα τηγανόσχημα αγγεία θεωρείται ότι χρησιμοποιούνταν ως ημερολόγια και με τη βοήθειά τους οι άνθρωποι προέβλεπαν τη θέση του Ήλιου, της Σελήνης και των πλανητών. Τέλος, η έκθεση συμπληρώνεται και με δείγματα των πρώτων κρητικών γραφών (κρητικά ιερογλυφικά, Δίσκος Φαιστού, Γραμμική Α και Γραμμική Β). Παρουσιάζονται περισσότερες από 500 σύμβολα-λέξεις, που αντιπροσωπεύουν μήνες, επαγγέλματα, θεότητες και τοπωνύμια.
«Το Κέντρο Αρχαιοαστρονομίας εγκαινιάστηκε στο πιο απόμακρο σημείο της νότιας Ελλάδας και περιλαμβάνει ευρήματα από την περιοχή της Σητείας. Θα πρέπει να αποτελέσει σημείο αναφοράς και να αναδειχθεί ως ένας μοναδικός τουριστικός προορισμός για όλο τον κόσμο, που θα ενημερώνεται για τις απαρχές της τεχνολογίας που εμφανίζεται από τα μέσα της 4ης χιλιετίας στον πρώτο ελλαδικό πολιτισμό», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Τσικριτσής.
Το Κέντρο Αρχαιοαστρονομίας θα λειτουργεί σε μόνιμη βάση με καθημερινές ξεναγήσεις.
