Για τριάντα πέντε και πλέον χρόνια, ως γεωπόνος-ερευνητής στο Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων, βίωσα και έζησα πολλά συμμετέχοντας σε συναντήσεις, ημερίδες, εκπαιδεύσεις και συνέδρια σε πολλά μέρη της Ελλάδας και του κόσμου. Επισκέφθηκα πολλές χώρες με διαφορετικές εδαφο-κλιματικές συνθήκες, με διαφορετικούς πολιτισμούς, ιστορία, ήθη και έθιμα και θρησκευτικές πεποιθήσεις. Είχα την τιμή να γνωρίσω χιλιάδες ανθρώπους, να ακούσω τις σκέψεις τους, τα προβλήματά τους αλλά και οράματά τους για το μέλλον. Κι όμως πάντα η μοναδικότητα της Κρήτης είναι στη κορυφή. Το πάντρεμα του χώρου με την ιστορία, με το φως, με τη θάλασσα, με τη μαγευτική αγριάδα των ορεινών όγκων και τη γαλήνη του πράσινου. Και πάντοτε με βασανίζει το ερώτημα πως αυτός ο τόσο όμορφος τόπος δεν μπόρεσε να αξιοποιήσει στο βαθμό που θα μπορούσε τα συγκριτικά πλεονεκτήματά του; Πως η Μαγιόρκα, τρεις φορές μικρότερη σε έκταση, έχει τετραπλάσιο ποιοτικό τουρισμό απ’ ότι η Κρήτη; Και τουρισμός βέβαια δεν σημαίνει μόνο συνάλλαγμα. Σημαίνει ακόμα πολιτισμική επέκταση, φίλους και πρέσβεις σε όλο τον κόσμο.
Φταίνε οι ελλιπείς υποδομές; Σίγουρα φταίνε. Φταίει η πλημμελής παιδεία με αποτέλεσμα τις κακές υπηρεσίες και την αισχροκέρδεια αυτών που ασχολούνται με το τουρισμό; Σίγουρα φταίει. Φταίει η απουσία συντονισμένης προβολής της Κρήτης από διεθνή έντυπα και μέσα ενημέρωσης; Σίγουρα φταίει. Φταίει η απίστευτη γραφειοκρατία και η πολυπλοκότητα του συστήματος; Σίγουρα φταίει. Όμως πάνω απ΄ όλα φταίει η έλλειψη ενός σαφούς και ολοκληρωμένου σχεδίου ανάπτυξης με χωροταξική κατανομή των δραστηριοτήτων. Αποτέλεσμα; Η άναρχη ανάπτυξη, τις περισσότερες φορές χωρίς τις βασικές υποδομές λόγω αυξημένης οικιστικής πίεσης, που συνήθως οδηγεί σε υποβάθμιση του περιβάλλοντος από τις ανθρωπογενείς παρεμβάσεις. Τα σημαντικά προβλήματα στη διαχείριση των απορριμμάτων, των υγρών αποβλήτων, των χώρων αναψυχής, των παραλιών και των μνημείων. Ο ανταγωνισμός αντί της συνεργασίας μεταξύ των περιοχών για αγαθά όπως το νερό, οι οικονομικοί πόροι και οι υπηρεσίες.
Η Δυτική Κίσαμος για παράδειγμα είναι μια ‘μη ανεπτυγμένη’ περιοχή που η προίκα της δεν μπορεί να μετρηθεί. Οι απέραντες παραλίες στο κόλπο Κισάμου, τα Φαλάσαρνα, το Σφηνάρι και το Λαφονήσι, οι αρχαιολογικοί χώροι της Πολυρήνιας, της Φαλάσαρνας, και της Κισάμου, η καταπράσινη ενδοχώρα με τον ορεινό όγκο των Εννιά Χωριών, το Φαράγγι των Τοπολίων του Συρηκαριού, η πλούσια και άριστης ποιότητας αγροτική παραγωγή και τόσα άλλα. Και όλοι, ντόπιοι και επισκέπτες, έλληνες και ξένοι που έρχονται κατά καιρούς στην Κίσαμο, απορούν γιατί αυτή η τόσο ΄προικισμένη’ περιοχή είναι στην αφάνεια και αφήνεται στη απρογραμμάτιστη ‘τύπου βόρειου άξονα’ ανάπτυξη.
Γιατί ένας δρόμος 35 χιλιομέτρων, εθνική οδός λέγεται, που άρχισε πριν 40 χρόνια, έπρεπε να γίνει η θεομηνία το χειμώνα για να ενταθεί (:) στο νέο σχεδιασμό του ΒΟΑΚ; Γιατί οι αρχαιότητες δεν έχουν αναδειχθεί; Οι αρχαιολογικοί χώροι στη Φαλάσαρνα και την Πολυρήνια είναι σε κατάσταση εγκατάλειψης. Τα ψηφιδωτά πίσω από το Κέντρο Υγείας στη Κίσαμο είναι μη επισκέψιμα, αν και έχουν περάσει 35 χρόνια, ενώ αντίστοιχα ευρήματα στη Πάφο της Κύπρου συγκεντρώνουν εκατοντάδες τουρίστες κάθε μέρα. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Κισάμου, ένα από τα καλλίτερα περιφερειακά μουσεία της χώρας δεν έχει προβληθεί, ώστε να έχει την επισκεψιμότητα που αξίζει! Ο ‘βιολογικός καθαρισμός’ της Κισάμου, αν και άρχισε τη δεκαετία του 80, δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί. Οι παραλίες στο Μπάλο, στα Φαλάσαρνα και το Λαφονήσι, που χωρίς σχεδόν καμιά παρέμβαση βραβεύονται διεθνώς και είναι πηγή εσόδων και προβολής για το δήμο, έχουν ελάχιστες υποδομές και χωρίς σχέδιο διαχείρισης. Και δυστυχώς, η διαχείρισή τους θα γίνεται στο εξής από φορέα που ο Δήμος Κισάμου δεν εκπροσωπείται!
Και τόσα άλλα γιατί. Αν η Κύπρος είχε μια τέτοια περιοχή όπως η Κίσαμος θα την αξιοποιούσε στο έπακρον με πολυτελή ξενοδοχεία, με υποδομές, με θεματικά πάρκα, με ανάπλαση των παραλιών, με δημιουργία μονοπατιών και χώρων αναψυχής, με βελτίωση των ορεινών υποδομών, με ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων και ασφαλώς θα συγκέντρωνε χιλιάδες τουρίστες το χρόνο. Είναι ακόμη καιρός, πριν είναι αργά, να υιοθετηθεί από τους φορείς και τη τοπική κοινωνία μια εναλλακτική μορφή ήπιας ανάπτυξης που θα αξιοποιήσει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής. Θα παράγει ανταγωνιστικά προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής ποιότητας και προστιθέμενης αξίας αξιοποιώντας τις αλλαγές που συμβαίνουν σε παγκόσμια κλίμακα (αλλαγή στις καταναλωτικές συνήθειες, στροφή προς την ποιότητα ζωής, τον αγρο-τουρισμό, κλπ.) Η συμμετοχή του ντόπιου επιστημονικού, επιχειρηματικού και τεχνικού δυναμικού είναι απαραίτητη και πρέπει να κινητοποιηθεί από τη δημοτική αρχή. Η ενημέρωση και συμμετοχή των πολιτών για να υπάρξει η κοινωνική αποδοχή είναι αναγκαία. Αν αυτό γίνει, η περιοχή θα διασφαλίσει πόρους και δυνατότητες που σήμερα ούτε καν ονειρεύεται. Θα προσελκύσει άτομα εύπορα και μορφωμένα, που στη εποχή της επικοινωνίας, του διαδικτύου και της παγκοσμιοποίησης θα αποζητούν εναλλακτικούς τρόπους ζωής με ποιότητα κοντά στο φυσικό περιβάλλον.
*Γεωπόνος-ερευνητής
