Χθες πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα μεγάλο συλλαλητήριο που εναντιωνόταν στο τριπλό έγκλημα: Σκουριές – Χημικά – Αιγιαλός. Το ζήτημα που έχει ανακύψει με σωρεία αντιδράσεων ενάντια στο νομοσχέδιο για τον αιγιαλό, που προωθεί η κυβέρνηση, είναι ίσως το λιγότερο γνωστό. Το WWF, ωστόσο, μεταξύ πολλών άλλων φορέων που αντιδρούν, 176 μέχρι στιγμής έχουν υπογράψει σχετικό ψήφισμα [aktesora0.wordpress.com], το χαρακτήρισε σε ανοικτή επιστολή που απέστειλε στους έλληνες βουλευτές «οικολογικά εγκληματική πρόταση».
Ζητήσαμε από τη Θεοδότα Νάντσου, συντονίστρια της ομάδας περιβαλλοντικής πολιτικής του WWF Ελλάδας, να μας εξηγήσει γιατί.
• Το WWF Eλλάδας αναφερόμενο στο νομοσχέδιο για τον αιγιαλό μιλάει για «οικολογικά εγκληματική πρόταση». Τι σας κάνει να το λέτε αυτό;
Εκκινώντας από το σκοπό του νομοσχεδίου, όπως περιγράφεται στην εισαγωγή του τότε υπουργού Οικονομικών κ. Στουρνάρα στο πλαίσιο της διαβούλευσης -περιορισμένου χρόνου- που έγινε στο opengov, δεν αναφέρεται πουθενά, πλην μιας γενικόλογης αναφοράς, στο σεβασμό του περιβάλλοντος. Αντίθετα, υπάρχει εκτενής αναφορά στην οικονομική αξία της παράκτιας ζώνης. Όλες οι διατάξεις αυτού του νομοσχεδίου είναι εισπρακτικού χαρακτήρα. Δεν υπάρχει καμία προστατευτική για το περιβάλλον διάταξη.
Πιο συγκεκριμένα, αυτό το νομοσχέδιο νομιμοποιεί αυθαίρετα: μέχρι σήμερα η παράκτια ζώνη δεν αγγίζονταν ως προς τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων. Με αυτό το νομοσχέδιο επιχειρείται η νομιμοποίηση των υπαρχόντων αυθαιρέτων σε αυτή τη ζώνη. Επίσης, επιτρέπεται το μπάζωμα του θαλάσσιου χώρου: το νομοσχέδιο ορίζει ανάλογα με τη δυναμικότητα μιας επιχείρησης την επιχωμάτωση της παραλίας, δηλαδή όσο πιο μεγάλη επιχείρηση τόσο πιο εκτεταμένο το μπάζωμα.
Επιπλέον, με το υπάρχον νομικό πλαίσιο προβλεπόταν η παραχώρηση της χρήσης -και όχι της ιδιοκτησίας- τμήματος της παραλίας, ώστε κάποιος να την εκμεταλλευτεί εμπορικά πληρώνοντας ενοίκιο στους δήμους, χωρίς να επιτρέπονται μόνιμες κατασκευές. Οριζόταν, όμως, απαραιτήτως η ύπαρξη ελεύθερης ζώνης για τους πολίτες μεταξύ των εμπορικών χρήσεων. Με αυτό το νομοσχέδιο, η ελεύθερη ζώνη καταργείται. Δηλαδή, μπορεί μια παραλία να καταληφθεί από άκρη σε άκρη από ομπρέλες, ξαπλώστρες, μπιτς μπαρ κ.λπ. και να μην υπάρχει χώρος όπου να μπορεί ο καθένας μας να καθίσει ελεύθερα χωρίς να πληρώνει ενοίκιο σε ιδιώτη. Παράλληλα, καταργείται ο κοινόχρηστος χαρακτήρας του αιγιαλού, μέσω μιας διάταξης που προβλέπει ότι ο ιδιοκτήτης της επιχείρησης ή του ακινήτου που καταλαμβάνει τμήμα του αιγιαλού μπορεί να αφήσει σε κοινή χρήση μέρος του χώρου που καταλαμβάνει. Δηλαδή εναπόκειται στον ιδιώτη αν θα αφήσει ή όχι μέρος του αιγιαλού σε κοινή χρήση. Υπάρχει ακόμη μία πτυχή του νομοσχεδίου που αφορά τις παρόχθιες και παραλίμνιες ζώνες. Εκεί, λοιπόν, ορίζεται ποιες λίμνες θα έχουν προστατευόμενη ακτή, αφήνοντας εκτός προστασίας πάρα πολλές άλλες. Τέλος, το μέχρι σήμερα νομικό πλαίσιο έβαζε το όριο των 50 μέτρων για την οριοθέτηση παραλίας, ενώ το προτεινόμενο σχέδιο νόμου μειώνει αυτά τα μέτρα σε 10. Η παραλία, δηλαδή, δεν αντιμετωπίζεται ως περιβαλλοντικό φαινόμενο αλλά ως μετρήσιμο μέγεθος.
Υπάρχει η μόνιμη κυβερνητική επωδός που χρίζει τους αντιδρώντες σε εχθρούς της ανάπτυξης.
Το μοντέλο ανάπτυξης που προωθεί το υπουργείο Τουρισμού αφορά καινούργια, νεόδμητα τουριστικά χωριά. Δεν ενδιαφέρεται για τα ήδη υπάρχοντα που είναι εγκαταλελειμμένα σε όλη την Ελλάδα ή για τους μικροεπιχειρηματίες που φυτοζωούν. Θα μπορούσε το υπουργείο να δώσει κίνητρα -ενδεχομένως και σε κοινωνικές επιχειρήσεις- να ανασκευαστούν οι παρατημένες υποδομές για υποδοχή τουριστών. Τα παρόμοιας λογικής νομοθετήματα, όπως αυτό για τον αιγιαλό, στοχεύουν σε αποστειρωμένο τουρισμό που αναπτύσσεται μέσα σε γκέτο, που έχει αποδειχθεί ότι ως μοντέλο δεν συνεισφέρει σε ανάπτυξη, αλλά σε οφέλη σε λίγους. Μιλάνε δηλαδή για «αόρατους» τουρίστες που δεν φαίνονται πουθενά για την τοπική οικονομία.
• Μα για ποια προτεραιότητα στο περιβάλλον και τον τουρισμό να μιλήσουμε όταν αυτή την ώρα γίνεται υδρόλυση χημικών όπλων στη γειτονιά μας, με την ανοχή και τη σιωπή της κυβέρνησης;
Πράγματι, αλλά όσον αφορά το νομοσχέδιο για τον αιγιαλό υπάρχει κάτι ακόμα χειρότερο: δεν πρόκειται για επιταγές από κάποιους διεθνείς οργανισμούς, αλλά για νομοθέτημα που προτείνει η ίδια η ελληνική κυβέρνηση. Δεν πρόκειται για δουλοπρέπεια όπως θα έλεγε ίσως κάποιος, αλλά για εθνικό σχεδιασμό. Επίσης, να ξέρουμε ότι ετοιμάζεται να κατατεθεί και ανάλογο δασικό νομοσχέδιο, το οποίο στοχεύει να αποχαρακτηρίσει συνολικά τις περιοχές φιλέτα.
Στην κρίση ιδιωτών οι αρχαιολογικοί χώροι
Ο κίνδυνος από το νομοσχέδιο για τον αιγιαλό για τους αρχαιολογικούς χώρους που γειτνιάζουν με παραλίες έχει επισημανθεί από τους αρμόδιους αρχαιολόγους. Ζητήσαμε από την Δέσποινα Κουτσούμπα, αρχαιολόγο ενάλιων αρχαιοτήτων, μέλος του Δ.Σ. Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, να μας περιγράψει τον κίνδυνο:
«Δεν πρόκειται μόνο για το νομοσχέδιο για τον αιγιαλό, είναι συντονισμένη η επίθεση, που προκύπτει και από την παραχώρηση παραλιών στο Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ., η οποία, για να εφαρμοστεί, έχει ανάγκη το εν λόγω νομοθέτημα για τον αιγιαλό. Εφόσον, με το μέχρι σήμερα νομικό πλαίσιο δεν μπορούσαν να αποκλειστούν οι πολίτες από την παραλία, χρειάζεται ένα νέο, ώστε να καθίσταται προσοδοφόρα η μεταβίβαση παράκτιας ζώνης σε έναν ιδιώτη.
Συγκεκριμένα, για τους αρχαιολογικούς χώρους που βρίσκονται σε παραλιακές περιοχές, όπως για παράδειγμα τα Φαλάσαρνα, κινδυνεύουν με την ιδιωτικοποίηση της παραλίας να βρεθούν στην αποκλειστική κρίση του ιδιώτη ως προς το ποιος τους επισκέπτεται και πώς συντηρούνται, αφού μπορεί να βρεθούμε με τραπεζοκαθίσματα εντός των ορίων του αρχαιολογικού χώρου.»
Δεν μπορεί να παραχωρούνται όλα για το χρήμα
Η διοικούσα επιτροπή του ΤΕΕ/Τμήματος Δυτικής Κρήτης έχει ήδη συστήσει σχετική ομάδα και πρόκειται να τοποθετηθεί το επόμενο διάστημα σχετικά με το νομοσχέδιο για τον αιγιαλό. Ζητήσαμε, όμως, από τον πρόεδρο του ΤΕΕ/ΤΔΚ, Γιάννη Στρογγυλό να μας πει τη γνώμη του:
«Υπάρχει το παράδοξο ότι το νομοσχέδιο για τον αιγιαλό μπήκε σε διαβούλευση μαζί με άλλα δύο νομοσχέδια του υπουργείου Οικονομικών, το ένα αφορά την επίλυση ιδιοκτησιακών διαφορών μεταξύ δημοσίου και ιδιωτών και το άλλο ρυθμίζει τους τρόπους που ένας ιδιώτης μπορεί να εξαγοράζει δημόσια έκταση.
Πράγματι, υπήρχε ανάγκη για βελτίωση του νομικού πλαισίου που περιβάλλει τον αιγιαλό, αλλά αυτό το νομοσχέδιο έχει προβλήματα σημαντικά. Όσον αφορά τις ρυθμίσεις για την παραχώρηση, ουσιαστικά περιορίζει το δικαίωμα των πολιτών για ελεύθερη πρόσβαση στις παραλίες. Μάλιστα, παρέχεται η δυνατότητα στον ιδιώτη να μισθώνει ακόμα και θάλασσα, αφού προβλέπεται στο νομοσχέδιο η παραχώρηση θαλάσσιου ή λιμνιαίου χώρου για πλωτές εξέδρες και πάρκα αναψυχής. Δηλαδή, όχι μόνο δεν θα έχουμε πού να βάλουμε την πετσέτα μας, αλλά θα μας ορίζουν και σε ποιο σημείο της θάλασσας θα μπούμε. Δεν μπορεί να παραχωρούνται τα πάντα για το χρήμα. Υπάρχει συνολική αντίδραση από όλους τους συναφείς φορείς και ορθώς κατά τη γνώμη μου.»
