■ Τα κλειδιά για την επόμενη ημέρα του Tουρισμού
■ Αλλαγές στο μοντέλο του Ελληνικού Τουρισμού
Η πρωτοφανής πανδημική κρίση που βιώνουμε από την αρχή του 2020, διατάραξε σε πολύ μεγάλο βαθμό την κοινωνική συμπεριφορά και τις οικονομικές δραστηριότητες αλλά ταυτόχρονα λειτούργησε και ως επιταχυντής εξελίξεων. Η κυβέρνηση προχώρησε με επιτυχία και με γρήγορα βήματα στον ψηφιακό μετασχηματισμό, αναγκαία συνθήκη για να μπορεί το κράτος να παρέχει τις υπηρεσίες που οφείλει στους πολίτες και στις επιχειρήσεις.
Η οικονομία της Ελλάδας θα πρέπει επίσης να προσαρμοστεί γρήγορα. Ιδιαίτερα, όταν εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τον Τουρισμό, ο οποίος σε περιοχές όπως η Κρήτη άμεσα ή έμμεσα επηρεάζει περίπου το 50% του τοπικού ΑΕΠ. Το παραδοσιακό μοντέλο «Ήλιος και Θάλασσα» του ελληνικού τουρισμού δεν είναι πλέον αρκετό – θα πρέπει να προσαρμοστούμε γρήγορα στις νέες συνθήκες. Η τηλεργασία και οι τηλεδιασκέψεις θα παραμείνουν και μετά την πανδημία, και μεγάλες εύρωστες κοινωνικές ομάδες του Βορρά επιλέγουν ήδη να περνούν τον χειμώνα στον Νότο. Οι ψηφιακοί νομάδες, η αγορά δεύτερης κατοικίας, η μεταφορά έδρας φυσικών προσώπων και εταιρειών αλλά και η εκπαίδευση και άλλες ειδικές μορφές τουρισμού, είναι μερικά από τα νέα δυναμικά ανερχόμενα «τουριστικά» target groups που πρέπει να προσεγγιστούν.
Προϋποθέσεις για την προσαρμογή
Η λέξη κλειδί για να μπορέσουμε να αναπτύξουμε το νέο μοντέλο τουρισμού είναι «Συνδεσιμότητα»:
• Συνδεσιμότητα διαδικτυακή, με πρόσβαση υψηλών ταχυτήτων στο διαδίκτυο και παροχή υψηλής ποιότητας διαδικτυακών υπηρεσιών.
•Συνδεσιμότητα αεροπορική πολλών πόλεων προέλευσης με τον προορισμό, με τακτικές και συχνές απευθείας (point to point) πτήσεις, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Όσον αφορά στον πρώτο παράγοντα, η κυβέρνηση ήδη προχωρά στην ολοκλήρωση της διαγωνιστικής διαδικασίας για το έργο ΣΔΙΤ «Ultra Fast Broadband», ολοκλήρωσε πρόσφατα τη δημοπράτηση του φάσματος για το 5G, προετοιμάζει το εθνικό ευρυζωνικό πλάνο, ενώ έχουν δοθεί προτεραιότητες στο ταμείο ανάκαμψης για τη διασύνδεση των νησιών με οπτική ίνα.
Επομένως, το βάρος πέφτει στον δεύτερο παράγοντα, των αερομεταφορών και σε αυτόν κλειδί είναι τα αεροδρόμια. Η παροχή κινήτρων στις αεροπορικές εταιρείες – παραδοσιακές, χαμηλού κόστους και ναυλωμένες – που εκτελούν απευθείας προγραμματισμένες πτήσεις είναι προϋπόθεση για την επέκταση του τουριστικού μοντέλου και την προσαρμογή του στις νέες συνθήκες.
Το παράδειγμα των Χανίων την τελευταία δεκαετία
Τη δεκαετία 2010-2019 οι διεθνείς αφίξεις στο Αεροδρόμιο Χανίων σχεδόν διπλασιάστηκαν, όπως φαίνεται στον Πίνακα 1:
Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, παρατηρούμε ότι:
1) Οι διεθνείς αφίξεις αυξήθηκαν στα Χανιά μεταξύ 2010 και 2019 κατά 545.588 επιβάτες, δηλαδή κατά 92%. Εξ αυτών, οι 387.525 επιβάτες (71% της αύξησης) ήρθαν με αερομεταφορείς χαμηλού κόστους (Low Cost Carriers – LCCs).
2) Η αύξηση αυτή δεν επηρέασε τους Tour operators και τους παραδοσιακούς αερομεταφορείς, οι οποίοι αύξησαν επίσης τους επιβάτες τους από 591.848 το 2010 σε 749.911 το 2019 (αύξηση 26,7%), όπως φαίνεται και στο Διάγραμμα:
Η είσοδος των αερομεταφορέων χαμηλού κόστους ενεργοποίησε και τις παραδοσιακές αεροπορικές εταιρείες όπως η British Airways, Austrian, Lufthansa, που ενέταξαν στο πρόγραμμά τους το Αεροδρόμιο Χανίων.
3) Ο συνδυασμός αυτός είχε σημαντικές θετικές επιπτώσεις στην οικονομική δραστηριότητα της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων. Όπως φαίνεται στον Πίνακα 2, τα Χανιά είχαν καλύτερες επιδόσεις τόσο από τον μέσο όρο της χώρας, όσο και από το σύνολο της Κρήτης στη μεταβολή του ΑΕΠ, σε αριθμό διεθνών αφίξεων και διαμονών αν συγκρίνουμε τις περιόδους πριν και μετά την είσοδο των εταιρειών χαμηλού κόστους στο Αεροδρόμιο Χανίων:
4)Το μερίδιο των αερομεταφορέων χαμηλού κόστους στα Χανιά το 2019 είναι αντίστοιχο με τον Ελληνικό μέσο όρο του 2018 (34%), αλλά υπολείπεται σημαντικά από άλλες χώρες της Ευρώπης, όπως φαίνεται στον Πίνακα 3.
Από τα παραπάνω, συμπεραίνουμε ότι υπάρχει δυνατότητα αύξησης των πτήσεων, μέσω σύγκλισης του ποσοστού των πτήσεων που εκτελούνται από τις εταιρείες χαμηλού κόστους στην Ελλάδα προς τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο. Η αύξηση αυτή δεν θα ζημιώσει τους παραδοσιακούς αερομεταφορείς και μπορεί να υλοποιηθεί κυρίως μέσω επέκτασης της χρονικής περιόδου κατά την οποία εκτελούνται αυτές οι πτήσεις και μέσω σύνδεσης των Χανίων με άλλες πόλεις με απευθείας πτήσεις.
Παροχή κινήτρων για νέα δρομολόγια και επιμήκυνση περιόδου
Με τη σημαντική αναβάθμιση των επίγειων εγκαταστάσεων στο αεροδρόμιο Χανίων τα τελευταία χρόνια, οι δυνατότητες εξυπηρέτησης πτήσεων στο αεροδρόμιο είναι πολύ μεγαλύτερες από τη σημερινή κίνηση του αεροδρομίου. Το ζητούμενο είναι να επεκταθεί η διάρκεια της τουριστικής περιόδου, να αυξηθούν οι απευθείας αεροπορικές συνδέσεις και να προγραμματιστούν περισσότερες πτήσεις. Για να γίνουν αυτά, είναι αναγκαίες δύο συνθήκες: πρώτον, να αυξηθεί η εναέρια χωρητικότητα του αεροδρομίου. Και δεύτερον, να υπάρξει οριζόντια παροχή κινήτρων σε όλες τις αεροπορικές εταιρείες από το αεροδρόμιο Χανίων, όπως έχει γίνει σε ανταγωνιστικούς προορισμούς (π.χ. Κύπρος και Μάλτα).
Η εναέρια χωρητικότητα πτήσεων του Αεροδρομίου Χανίων θα αυξηθεί οριστικά με τη θέση σε λειτουργία του συστήματος διαχείρισης εναέριας κυκλοφορίας (γνωστού ως radar προσέγγισης). Μέχρι να γίνει αυτό όμως, ανέλαβα πρωτοβουλίες με ερώτηση στη Βουλή και επαφές με τους εμπλεκόμενους φορείς, με αποτέλεσμα να αυξηθούν κατά μία ανά ώρα οι αφίξεις τις ημέρες Δευτέρα – Πέμπτη, σε συγκεκριμένες ώρες. Πλέον το αεροδρόμιο των Χανίων μπορεί από φέτος τις ημέρες αυτές να δέχεται 5 αντί για 4 αφίξεις ανά ώρα, κάτι που μέχρι τώρα αφορούσε μόνο τις ημέρες Παρασκευή – Κυριακή. Συνολικά, το 2022 στο Αεροδρόμιο Χανίων θα μπορούν να προγραμματιστούν 33 περισσότερες πτήσεις εβδομαδιαίως σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια, με σημαντικά οφέλη για την τοπική οικονομία.
Σχετικά με την παροχή κινήτρων, οι όποιες παρεμβάσεις θα πρέπει να διέπονται από τις ακόλουθες αρχές, ώστε αφενός να υπάρξουν δεσμεύσεις για πραγματική αύξηση στην κίνηση και αφετέρου να μην εγερθούν ενστάσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού:
1. Αύξηση της προσβασιμότητας από και προς τα Χανιά, όχι μόνο για τον τουρισμό αλλά και για άλλες οικονομικές δραστηριότητες.
2. Προσέλκυση νέας επιχειρηματικής δραστηριότητας από αυτούς τους αερομεταφορείς, η οποία δεν θα είναι εις βάρος της υπάρχουσας.
3. Καλός συνδυασμός αερομεταφορέων (Legacy, LCCs, Charters) και τύπων τουρισμού (ανεξάρτητοι, Tour Operators).
4. Δεν πρέπει να υπάρχει εξάρτηση από κανένα αερομεταφορέα ή να κατέχει ένας αερομεταφορέας δεσπόζουσα θέση.
5. Τήρηση των κανονισμών της ΕΕ για την ανταγωνιστικότητα και τις κρατικές ενισχύσεις και διασφάλιση ίσων όρων ανταγωνισμού για όλες τις αεροπορικές εταιρείες.
Σύμφωνες με τις παραπάνω αρχές είναι πολιτικές που έχουν ήδη εφαρμοστεί σε άλλους ανταγωνιστικούς προορισμούς, όπως για παράδειγμα η Κύπρος και η Μάλτα.
Οι πολιτικές αυτές θα πρέπει να συνδέονται με συγκεκριμένους στόχους. Τα όποια κίνητρα (π.χ. μείωση τελών) θα πρέπει να παρέχονται μόνο εφόσον οι αερομεταφορείς επιτυγχάνουν συγκεκριμένους στόχους αύξησης του αριθμού των επιβατών/επισκεπτών, πληρότητας (Load Factor) και συχνότητας των πτήσεων. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να δεσμεύουν τους αερομεταφορείς για την προσθήκη νέων προορισμών με απευθείας πτήσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και για χρονικό διάστημα τουλάχιστον δύο ετών.
Είχα θέσει το θέμα παροχής κινήτρων στον υπουργό Τουρισμού κ. Θεοχάρη ήδη από τον Απρίλιο του 2021. Η επέκταση της τουριστικής περιόδου, η προσθήκη απευθείας συνδέσεων του Αεροδρομίου Χανίων με νέες πόλεις και εν τέλει η αύξηση των επισκεπτών είναι ζωτικής σημασίας για την τοπική οικονομία και την ανάπτυξη των Χανίων. Μας αφορά όλους και ο καθένας μας, από τον θεσμικό του ρόλο, πρέπει να συνεισφέρει συντονισμένα για την επίτευξη του κοινού στόχου.
* Ο Βασίλης Διγαλάκης είναι Βουλευτής Ν. Χανίων Ν.Δ., Πρόεδρος Διαρκούς Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής
