Κοινό και καλλιτέχνης

Πόσες φορές έχουμε ακούσει “καλλιτέχνες” (κυρίως “μουσικούς”, “ηθοποιούς” και «συγγραφείς») να μιλάνε μ’ έναν τέτοιο τρόπο για την αποδοχή του έργου τους απ’ το κοινό που δίνουν την εντύπωση (κι αυτό δυστυχώς έχει καθιερωθεί στις περισσότερες συνειδήσεις) ότι το μοναδικό κι αλάθευτο κριτήριο για την ποιότητα ενός καλλιτεχνήματος είν’ το μέγεθος του πλήθους που προσκυνάει τους ίδιους και ταυτόχρονα “αγκαλιάζει” το έργο τους. Κομπορρημονούν και φουσκώνουν όταν η αποδοχή του έργου τους είναι μεγάλη ή όσο περνάει ο καιρός γίνεται όλο και μεγαλύτερη. Καθιερώνοντας την παρουσία τους ως καλλιτέχνες στη συνείδηση του κόσμου πιστεύουν ότι κι η ποιότητα του έργου τους έρχεται να προσκυρωθεί από μια τέτοια καθιέρωση, ότι όσο περισσότερο γίνονται αποδεχτοί, τόσο σημαντικότερα είναι και τα καλλιτεχνικά τους επιτεύγματα. Ο κοινός νους σίγουρα θα προσυπέγραφε την παραπάνω διαπίστωση: Αφού μεγάλη μερίδα του κοινού προτιμάει έναν συγκεκριμένο “καλλιτέχνη”, τότε μάλλον το έργο του θά ‘χει κάποια αξία, η επιτυχία που απολαμβάνει (κι η επιτυχία εδώ εκφράζεται μέσα από, φερ’ ειπείν, τις πωλήσεις δίσκων, τη συρροή κόσμου σε παραστάσεις του, τη συχνή πρόσκλησή του σε συναυλίες, την τακτική εμφάνισή του στα Μαζικά Μέσα Ενημέρωσης κ.λπ.) είναι ευθέως ανάλογη της ποιότητας του έργου του.
Είν’ όμως; Είν’ αυτή η προτίμηση που δείχνει ο κόσμος για κάποιο καλλιτεχνικό έργο κι ένδειξη της ποιότητας του; Η απάντηση εξαρτάται στην περίπτωση μας από έναν πολύ βασικό παράγοντα (δεν είν’ ο μοναδικός, βέβαια): τον ίδιο τον κόσμο. Και τούτο γιατί το καλλιτέχνημα απευθύνεται πάντα σε κάποιον δέκτη του, σε κάποιον που δέχεται (ή δεν δέχεται) τις επιδράσεις του και το απολαμβάνει (ή δεν το απολαμβάνει). Αυτό σημαίνει αυτόματα ότι η ποιότητα του δέκτη (το πνευματικό του επίπεδο, η καλλιέργεια του, το κριτήριο του, οι γνώσεις του και γενικότερα η παιδεία του) καθορίζει όχι βέβαια την ποιότητα του καλλιτεχνήματος (αυτή ενυπάρχει στο έργο απ’ τη στιγμή που ολοκληρώθηκε) αλλά αυτή τούτη την υποδοχή και αποδοχή που του γίνεται απ’ αυτόν.
Επομένως, όσο πιο χαμηλό είν’ το επίπεδο του δέκτη, τόσο πιο εύκολα μπορεί να κάνει αποδεκτό και το πιο γελοίο κι ευτελές καλλιτέχνημα, κι έτσι βιώνουμε όχι μόνον όλες αυτές τις ανόητες δηλώσεις μεγάλου αριθμού δεκτών περί «αριστουργημάτων», περί «μεγάλων ταλέντων», περί ανερχόμενων «αστεριών» κ.λπ. αλλά και την αθρόα προσέλευσή τους στο «γεγονός της χρονιάς». Για τον λόγο αυτό η αποδοχή δεν είναι απαραίτητα κι ένδειξη ασυνήθιστων καλλιτεχνικών ικανοτήτων και υψηλής ποιότητας επιτεύγματος.
Θέλουμε να διαπιστώσουμε αν το έργο είν’ άξιο λόγου, πράγματι, κι έχει να πει κάτι ουσιαστικό στο κοινό; Τότε θα πρέπει, πριν μετρήσουμε κεφάλια, να διαπιστώσουμε σε τι επίπεδο κυμαίνεται η παιδεία όλων αυτών που ακούνε, βλέπουνε και βιώνουν ένα καλλιτεχνικό έργο, εν γένει. Είναι το κοινό που παρακολουθεί μια συναυλία απαιτητικό και σ’ ένα πρώτο “φάλτσο”, παραφωνία, ή ανοησία αναθεωρεί την άποψη του για το έργο και τον καλλιτέχνη; Ή είν’ ένα κοινό απαίδευτο, ακαλλιέργητο, εύκολα παρασυρόμενο από “κριτικές” και προπαγάνδες περί αριστουργημάτων που μπροστά σε κάθε “καινοτομία” ή “πρωτοπορία” (έτσι ονομάζουν οι αμόρφωτοι την κάθε μετριότητα και βλακεία στην τέχνη) χειροκροτάει άκριτα; Ας μην χαίρονται, λοιπόν, οι διάφοροι ψευτοκαλλιτέχνες (“μουσικοί”, «ηθοποιοί» και «συγγραφείς») και παν’ απ’ όλα ας μην καβαλάν καλάμια, άμα τους προσκυνούν χιλιάδες ή εκατομμύρια δέκτες του έργου τους. Η αποδοχή ενός έργου από πολλούς αμόρφωτους κι αστοιχείωτους δεν πρέπει να φανερώνει τίποτα άλλο στον καλλιτέχνη πέρ’ απ’ το χαμηλό επίπεδο της αισθητικής τους και της παιδείας τους άρα και τη μετριότητα της δικής του δουλειάς…