Γενικά
Οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες αλλάζουν ρόλο και συμμετέχουν πλέον στη χρηματοδότηση κοινωνικών καινοτομιών. Το παγκόσμιο δίκτυο Ashoka έχει ως στόχο να φέρει σε σχέση μεγάλα σχήματα επιχειρήσεων με μικρούς επιχειρηματίες ώστε να αναπτύξει κοινωνικές πολιτικές για το 16% του πληθυσμού της Ευρώπης που ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Το δίκτυο Ashoka συγκεντρώθηκε τον τελευταίο μήνα στο Παρίσι (12-14/06/2014) με σκοπό την ανταλλαγή ιδεών και εμπειριών μεταξύ των μελών του, σε θέματα κοινωνικών και περιβαλλοντικών καινοτομιών.
Ο ιδρυτής του Ashoka είναι ο Αμερικάνος Bill Drayton, ο οποίος το ίδρυσε πριν 30 χρόνια στην Ινδία και έκτοτε εξαπλώθηκε σε 86 χώρες. Κάθε χρόνο 160 νέοι επιχειρηματίες προστίθενται στο δίκτυο, το οποίο σήμερα απαριθμεί 3000 μέλη. Το δίκτυο, από το 1981 και μετά, επιλέγει τους πιο καινοτόμους επιχειρηματίες ανά τον κόσμο. Αυτοί, με την κατάλληλη νοοτροπία και θέληση μετατρέπουν τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα σε ευκαιρίες, μέσα στους τομείς της εκπαίδευσης, της υγείας, της καινοτομίας ή της απασχόλησης. Αυτή η πρωτότυπη διαδικασία ενδιαφέρει σήμερα τα μεγάλα group επιχειρήσεων, όπως Axa, KPMG, EADS, Vinci, Veolia, Air France, Danone, Schneider Electric, τα οποία εμπλέκονται σε προγράμματα κοινωνικής επιχειρηματικότητας.
Παραδείγματα
Δύο μεταπτυχιακοί φοιτητές του Ecole Superieure de Commerce de Paris σε Διοίκηση Επιχειρήσεων ξεκινούν το τέλος του 2012 στα πλαίσια της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και με τη βοήθεια της Schneider Electric να δημιουργήσουν στα τέλη του 2013 μία συνεργασία στις Φιλιππίνες με μία μη κυβερνητική οργάνωση, Gawad Kalinga, με στόχο την ηλεκτροδότηση μίας μεγάλης περιοχής. Σε διάστημα δέκα χρόνων 2000 χωριά κατασκευάστηκαν και 1 εκ. άνθρωποι επαναστεγάστηκαν με την κατασκευή φωτοβολταϊκών. Οι ίδιοι φοιτητές, μετά το τέλος των σπουδών τους, ίδρυσαν την Paris Initiative Enterprises που ανήκει στο γενικότερο δίκτυο Initiative France. Αυτές οι επιχειρήσεις χρηματοδότησαν την ίδρυση άλλων επιχειρήσεων κοινωνικού σκοπού που ασχολούνται με τη διανομή τροφίμων, πρόσληψη νέων επιστημόνων (1000 τον αριθμό), σε περιοχές με μεγάλη ανεργία και τη συνεργασία νέων παραγωγών με καταναλωτές.
Στην πόλη του Montpellier ιδρύθηκε η κοινωνική επιχείρηση Mayane, από έναν υδρολόγο η οποία ‘μορφώνει’ αποφασίζοντες στη διαχείριση του κινδύνου από πλημμύρες. Αυτή η περίπτωση στη διαχείριση του κινδύνου πλημμυρών γνωρίζει μία επιτυχία χωρίς προηγούμενο στη Νότια Γαλλία. Η γαλλική ομοσπονδία των ασφαλιστικών εταιρειών εκτιμά μόνο για το 2013 ζημιές από πλημμύρες της τάξης των 350 εκ. ευρώ. Η Emma Haziza της Mayane κατόρθωσε να δημιουργήσει μία δομή 20 εργαζομένων και προσφέρει στους δημάρχους, νομάρχες και ερευνητές της Ν. Γαλλίας μία εκπαίδευση σε τέσσερις άξονες: μηχανική, επαγγελματική εκπαίδευση, συμβουλές και επικοινωνία. H E. Haziza κατόρθωσε να δημιουργήσει εκπαιδευτικό υλικό για τους μαθητές των σχολείων για αυτοπροστασία.
Το τελευταίο παράδειγμα προέρχεται από μία πολύ γνωστή σχολή μάνατζμεντ της Γαλλίας, την ESSEC. Ο καθηγητής Thierry Sibieude συν-ίδρυσε και διευθύνει μία έδρα επιχειρηματικότητας με κοινωνικό σκοπό από το 2002. Τα συμπεράσματα του πλούσια από εμπειρίες μεταξύ των οποίων αναφέρονται: (1) Βοήθησε για τη μεταφορά της Ashoka στη Γαλλία (2) Βοήθησε μαζί με μία συνάδελφό του να ιδρυθεί η έδρα φιλανθρωπίας και συνδιευθύνει το Ινστιτούτο Καινοτομίας και Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας (3) Με τους φοιτητές του ίδρυσαν ένα κοινωνικό εκκολαπτήριο ‘Antropia’ (Ανθρωπιά) που βοηθάει στην εκμάθηση. Ο κανόνας είναι η βιωσιμότητα και όχι η μεγιστοποίηση του κέρδους και η ανάπτυξη προτιμάται από τη μεγέθυνση. (4) Στην ESSEC, δημιουργήθηκε το πιλοτικό πρόγραμμα ‘κοινωνική διαφάνεια’ το οποίο επιτρέπει στον καθένα να έχει τις ίδιες πιθανότητες μόρφωσης και επιτυχίας στον επαγγελματικό προσανατολισμό. Στο πλαίσιο αυτό με τη συνεργασία των εταιρειών Danone, Veolia, Lafarge, 100 φοιτητές της ESSEC ενεπλάκησαν στις δραστηριότητες της Ashoka, Antropia, Entrepreneurs du Monde σε προγράμματα υγείας, ερυθρού σταυρού, SOS, κοινής ωφέλειας. (5) Το πρόγραμμα βοήθειας στην εκπαίδευση φοιτητών με ειδικές ανάγκες είναι ήδη ανεπτυγμένο με το σύλλογο La Fedeeh με ανεξάρτητο τρόπο. Η κοινωνική επιχειρηματικότητα διορθώνει και επαναφέρει τις δυσλειτουργίες των συστημάτων διότι πάντα παρουσιάζουν προβλήματα. Καινοτομεί και δίνει κίνητρα σε όλους τους συμμετέχοντες στα κοινά.
Προοπτικές
Η βασική ερώτηση που τίθεται είναι αν πραγματικά υπάρχει η κοινωνική επιχειρηματικότητα (ΚΕ) ή ο κοινωνικός καπιταλισμός. Η έννοια της ΚΕ απογειώθηκε σε αυτόν τον αιώνα χάρις σε δύο προσωπικότητες. Η πρώτη είναι ο καθηγητής Στρατηγικής στο Πανεπιστήμιο του Michigan, Coimbatore Krishnao, ο οποίος εκλαΐκευσε την έννοια της ‘Βάσης της Πυραμίδας’. Με βάση αυτή την έννοια, οι επιχειρήσεις πρέπει να ενδιαφερθούν για 4 δις. φτωχούς ανθρώπους και να τους προμηθεύσουν προϊόντα προσαρμοσμένα στις ανάγκες τους. Εκτιμάται μία αγορά 3,7 δις ευρώ, το κέρδος θα είναι μέτριο αλλά θα αντισταθμιστεί από πωλήσεις σημαντικές σε ποσότητα. Η άλλη προσωπικότητα προέρχεται από το Bangladesh. Πρόκειται για τον Muhammad Yunus, ιδρυτή της Τράπεζας Grameen, ο οποίος στοχεύει να βγάλει την ανθρωπότητα από τη φτώχεια με το θεσμό της ΚΕ. Τα εμπόδια που υπάρχουν στην ανάπτυξη της ΚΕ είναι πολλά, όπως ανταγωνιστικότητα της παραοικονομίας, πολιτικά εμπόδια, κόστη διανομής, κατανόηση των αναγκών, κ.α. από την άλλη όμως πλευρά η κρίση και οι μεγάλες ανισότητες που δημιουργούνται μπορούν να ξαναδώσουν μία τύχη στην έννοια της ΚΕ. Βέβαια, είναι δύσκολο να λυθούν τα προβλήματα της μεγέθυνσης και της ανεργίας και όπως το αναφέρει ο ιδρυτής της Ashoka ‘η ΚΕ είναι μία διορθωτική δύναμη ανεξάρτητη’ μέσα σε ένα κόσμο που αλλάζει αρκετά γρήγορα για τα παραδοσιακά κράτη.
*ακαδημαικός, Βασιλική Ακαδημία της Ισπανίας
