Το κυπαρίσσι ανήκει στην βοτανική οικογένεια των Cupressaceae (Κυπαρισσοειδών) που περιλαμβάνει επίσης διαφορετικά κωνοφόρα δένδρα και θάμνους μεταξύ άλλων τους γνωστούς κέδρους ή γιουνίπερους: Juniperus oxycedrus, (Γιουνίπερος η οξύκεδρος, Άρκευθος η οξύκεδρος), και Juniperus phoenicea, (Γιουνίπερος η φοινικική, Άρκευθος η φοινικική).
Tο είδος Cupressus sempervirens L. (Κυπάρισσος η αειθαλής) (εικ.1) είναι ένα κωνοφόρο αειθαλές δέντρο που φτάνει τα 30 μέτρα σε ύψος. Έχει ίσιο κορμό και τα φύλλα του, που έχουν χρώμα σκούρο πράσινο, είναι λεπιοειδή, πολύ πυκνά και σκεπάζουν τα μικρά κλαδιά. Τα αρσενικά και τα θηλυκά άνθη βρίσκονται σε ξεχωριστά μέρη στον ίδιο άτομο (μόνοικο δικλινές είδος). Οι αρσενικοί στρόβιλοι είναι μικροί και κιτρινοκάστανοι και οι θηλυκοί είναι λίγο μεγαλύτεροι και σχεδόν σφαιρικοί. Ο καρπός είναι ένας κώνος σφαιρικός, με πράσινο χρώμα όταν είναι ανώριμος και καφέ χρώμα όταν ωριμάζει και ανοίγει. Το κυπαρίσσι ανθίζει από τον Μάρτιο μέχρι τον Μάιο και η επικονίαση γίνεται με τη βοήθεια του ανέμου (ανεμογαμία). Τα σπέρματα είναι ερυθροκάστανα, επίπεδα με ένα στενό πτερύγιο. Το κυπαρίσσι είναι ένα δέντρο που μπορεί να έχει δυο διαφορετικές μορφές κόμης, μια πολύ στενή στυλοειδή, με σχεδόν όρθια κλαδιά (var. pyramidalis) και μια πλατιά πυραμοειδή, με σχεδόν οριζόντια κλαδιά (var. horizontalis). Αυτές δυο μορφές δεν έχουν καμία σχέση με τον φύλο του φυτού παρόλο που συνήθως αναφέρονται ως αρσενικό κυπαρίσσι και θηλυκό κυπαρίσσι.
Το είδος είναι ιθαγενές της Βόρειας Αφρικής, Δυτικής Ασίας και Νότιας Ευρώπης (Κρήτη) (εικ.2). O Βιότοπός του είναι βραχώδεις περιοχές σε βουνά και φαράγγια, σε βουνοπλαγιές και γκρεμνούς, σχηματίζοντας συστάδες ή και δάση με άλλα δέντρα (εικ 3).
Το αιθέριο έλαιο που λαμβάνεται κυρίως από τα πράσινα μέρη του φυτού χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, ενώ οι κώνοι έχουν εντομοκτόνες και εντομοαπωθητικές ιδιότητες.
Το κυπαρίσσι θεωρείται σύμβολο πένθους και φυτεύεται συχνά κοντά στα νεκροταφεία (εικ.4). Ο Οβίδιος αναφέρει τον μύθο ενός νέου, οποίος κατά λάθος σκότωσε τον αγαπημένο του εξημερωμένο ελάφι, δώρο του θεού Απόλλωνα, με το κυνηγητικό του ακόντιο. Απαρηγόρητος και απελπισμένος παρακάλεσε τους θεούς να πεθάνει και εκείνος, μην μπορώντας να αντέξει την θλίψη και το βάρος του χαμού του αγαπημένου του συντρόφου, και ζήτησε τα δάκρυα του να κυλούν αιώνια. Η στεναχώρια του νέου ήταν τόσο μεγάλη που ο θεός Απόλλωνας, τον μεταμόρφωσε σε κυπαρίσσι.
Επίσης στην χριστιανική εικονογραφία το κυπαρίσσι συμβολίζει την Παναγία και τον Χριστό (εικ.5).
*Η Costanza Dal Cin D’ Agata είναι βιολόγος-βοτανολόγος
Βιβλιογραφία και διαδικτυακές πηγές
-Οβίδιος, Μεταμορφώσεις X, 106-142
-GRIN Taxonomy for Plants
https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=30372 [accessed 03/2017].
-Euro+Med (2006-): Euro+Med PlantBase – the information resource for Euro-Mediterranean plant diversity. http://ww2.bgbm.org/EuroPlusMed/ [accessed 03/2017].
-https://el.wikipedia.org/ wiki/Κυπάρισσος_(μυθολογία)
