Μ’ αυτά και με τα άλλα αγαπητοί φίλοι, η ιστορία “μου” άρχισε στην Κίσσαμο με τον διορισμό στο Γυμνάσιο λήγοντος του 1972, ωραίος χειμώνας, ωραίοι άνθρωποι και αγαπητοί συνάδελφοι. Χαρούμενες γιορτές και ευτυχές το νέο έτος 1973, τώρα 2023: Τα χρόνια και οι μέρες των ανθρώπων είναι στα χέρια του Θεού.
Είχαμε αναφερθεί λοιπόν στα προηγούμενα γενικότερα για την Κίσσαμο, τους ανθρώπους και τον πολιτισμό.
Η αναφορά μου γίνεται ως προσωπική θεώρηση και σχέση τόσο με την παιδεία, ως εκπαιδευτικού αλλά και την σχέση μου με τον Δήμο την εκκλησία κλπ.
Πέρα των όποιων θετικών αναμνήσεων από ένα όμορφο τόπο αρκετών ευγενών και προοδευτικών ανθρώπων που μέσα από την ιδιαιτερότητα σκέψης , δράσης και συμπεριφοράς διαμορφώνονταν μια ποικιλόμορφη κοινωνία με παρονομαστή την συνοχή και την αλληλεγγύη. Ενδεικτικά με πρωτοβουλία της Εκκλησίας πρωτοποριακά λειτουργούσαν σύλλογοι γυναικών στα περισσότερα χωριά. Ενοριακά κέντρα πολιτισμικών εκδηλώσεων.
Αλλά και τα πανηγύρια που συνεχίζονται ως σήμερα με μοναδικό τρόπο προσφοράς και φιλοξενίας.
Υποδειγματικά σχολεία από τα οποία –χωρίς φροντιστήρια- πλην μαθηματικών ,οι περισσότεροι μαθητές περνούσαν σε ανώτατες σχολές και σε εποχές που οι εισακτέοι δεν υπερέβαιναν το 15%.
Οι σημερινοί γονείς , νέοι παππούδες ηλικίας 50, 60 ετών και άνω θυμούνται με νοσταλγία τα τρία τέσσερα καφενεία –ζαχαροπλαστεία και το ότι το καλοκαίρι υπήρχε -κάποια εποχή-και δεύτερος κινηματογράφος.
Τα καλύτερα μας χρόνια- που αναφέρεται και η τηλεοπτική σειρά της ΕΡΤ1-!
Τη δεκαετία του -70 επικρατεί η αντίληψη ότι μετά την δικτατορία ο κόσμος δεν μπορεί παρά αφήνοντας πίσω τον παλαιοκομματισμό θ’ανέ δειχνε αξιοκρατικά δημάρχους ,πολιτικούς .Κάτι τέτοιο όσο την δεκαετία του -70 έγινε, δεν συνεχίστηκε . Άλλωστε είναι γνωστό, ότι ήδη από τη δεκαετία του -80 , που επεκράτησε ο άμετρος κομματισμός, οι έξυπνοι και ελεύθεροι άνθρωποι απέχουν από την πολιτική.
Για την ιστορία άνθρωποι που ηγετικά ασχολήθηκαν με τα της πόλεως και την πόλη αγαπούσαν και ονειρεύτηκαν και πραγματοποίησαν μικρά ή μεγάλα έργα όπως οι μεταστάντες: Χαρ. Λυγιδάκης Αντ. Σχετάκης, Γιαννης Κουφάκης ,Νικ. Κατζουράκης- ο πολύς Μανώλης Σημαντηράκης ο Κώστας Μουντάκης και ο ιατρός συνετός και μετριοπαθής Σπύρος Καστανάκης..
Αναφερθήκαμε στην αλλοτρίωση του νεοπλουτισμού , την παγκοσμιοποίηση, την ερήμωση των χωριών και την μεταβολή της παραδοσιακής οικονομίας. Παραμένει ακόμη το πνεύμα – το όραμα μέσα από την προφητική ικανότητα του σοφού μας Αγίου Ειρηναίου , και το πόσο συνέβαλλε να κρατηθεί και πνευματικά όρθιος ο τόπος από την Κίσσαμο ως τη Αγία Σοφία στον Αποκόρωνα το ίδρυμα Βενιζέλου την Ακαδημία και τους είς την Αθήνα αλλά και στη Γερμανία αδελφούς μας.
Επισημάναμε την αλλαγή των εργασιακών σχέσεων την δεκαετία του -90 λόγω της μετανάστευσης του εργατικού δυναμικού. Και πώς η άλλοτε ανθούσα αγορά συρρικνώνεται, ανάπτυξη υπεραγορών Super Market κ,λ,π. Εμείς δηλ προτάσσοντες τον ατομισμό μας, αργά αλλά σταθερά περιθωριοποιήσαμε την άλλοτε ακμάζουσα αγορά μας. Επίσης ότι λόγω ενός Δημαρχοκεντρισμού με την ευλογία των κομμάτων, ομάδες , συλλογικότητες ,πολιτιστικοί σύλλογοι ακόμη και τα της Εκκλησίας ,βάλτε και τα σχολεία( που με νόμο παραχωρήθηκαν στην τοπική αυτοδιοίκηση) στέρησαν την δυνατότητα η τη διάθεση σε ικανούς ανθρώπους να αναδειχθούν ,με αποτέλεσμα να οδηγούνται σε παρακμή κυρίως οι μικροί δήμοι.. Αυτά δεν γίνονταν ευρύτερα κατανοητά ,γιατί πάντοτε υποκρύπτεται η ελπίδα, ότι εκτελείται κάποιο προπαρασκευασττικό έργο και τα πάντα εξελίσσοντα.
Ύστερα από 30 χρόνια πόσο προχώρησαν- σχέδια πόλεως, περιφερειακοί, λιμάνια ,περιβαλλοντικές μελέτες κλπ Εν πάση περιπτώσει, ό,τι ζήσαμε θετικό ή αισιόδοξο ,το βιώσαμε την ας πούμε πρώτη εικοσιπενταετία, της εποχής λίγο πριν και μετά την μεταπολίτευση1970-72 – 1998-2000.
Το 1998 λήγει η τέταρτη τετραετία του μακαριστού Α, Σχετάκη για την οπόία προσφορά του έχομε αναφερθεί πρόσφατα.
Το 1998 παύει όμως και ο από τουρκοκρατίας και προγενέστερα αυτόνομος θεσμός των κοινοτήτων και οι Δήμοι διευρύνονται με τον γνωστό νόμο « Καποδίστριας» Η διοικητική αυτή διαίρεση όπως πραγματοποιήθηκε και με υστεροβουλία των διοικούντων προκάλεσε αντιδράσεις κυρίως ,ότι η αναπτυσσόμενη περιοχή του Πλατάνου και ευρύτερα ,αντί να αποτελέσει αυτόνομο Δήμο υποχρεώθηκε να ενταχθεί στο Καστέλλι.
Για την επόμενη τετραετία 1998-2002 αντί να πρυτανεύσει ενωτικό κλίμα στα πλαίσια του νέου θεσμού -κάποιοι αναλάβαμε πρωτοβουλία-συνεχίστηκε η στείρα κομματική διεκδίκηση των Δήμων από το κομματικό κράτος «Πασόκ» και ό,τι θετικό ως τότε, αποδομήθηκε κυρίως ηθικά.
Το 1998 ο μετριοπαθής εκ Πλατάνου γιατρός Νίκος Κατζουράκης εκλέγεται –δεύτερη τετραετία. Ήταν λογικό ,θεμιτό και εκ των υστέρων κρίνεται ωφέλιμο, ότι δόθηκε βάρος στην ανάπτυξη της Δυτικής Κισάμου. «Ο Καποδίστριας» είχε την φιλοσοφία ενοποίησης, ορισμένων όμορων περιοχών, με κοινά αναπτυξιακά προγράμματα και περιοχές, όπως των Ενιά χωριών- Λαφονήσι- με δήμαρχο τον Κ. Κουκουράκη και Μυθήμνης με τον νυν δήμαρχο Γ. Μυλωνάκη ενεργοποίησαν και ικανούς ανθρώπους και προγράμματα. Για την πόλη Κίσαμο δεν θέλω να σχολιάσομε γνωστά και χιλιοειπωμένα…. .άλλωστε γρήγορα οδηγηθήκαμε στην χρεωκοπία του κεντρικού κράτους- 2008 -και μέσα στη γενικότερη σύγχυση το 2010 νομοθετήθηκε ο « Καλλικράτης.»
Σε όλη την Κρήτη λίγο- πολύ, οι παλιές επαρχίες απετέλεσαν ένα Δήμο.
Η Κίσαμος έχασε την μισή σχεδόν επαρχία, αφού πέρα από τα Νοπήγεια και ως τα σύνορα των Χανίων , το άλλοτε χωριό Πλατανιάς έγινε έδρα του μετά τα Χανιά σημαντικότερου Δήμου.
Ο «Καλλικράτης» όπως εν μέσω οικονομικής κρίσεως και μνημονίων άρχισε να λειτουργεί δεν σήμανε μόνο το τέλος των κοινοτήτων αλλά και την πλήρη απαξίωση των απομακρυσμένων χωριών που ούτως ή άλλως λογω εσωτερικής μετανάστευσης και δημογραφικού υπολειτουργούσαν.
Μια σειρά από έργα ημιτελή λόγω χρεοκοπίας ανεστάλησαν . Έπρεπε να συνταχθούν νέες μελέτες και από ποιους; ειδικά στους μικρούς Δήμους;. Η περιφέρεια αποψίλωσε τις νομαρχίες μέχρι που στις ημέρες μας κατάντησε περιθωριακός ο λεγόμενος θεματικός Αντιπεριφερειάρχης.
Οσοι τολμήσουν για Δήμαρχοι υποχρεώνονται σε ένα μεγάλο αριθμό υποψηφίων- οι οποίοι εκτός των όποιων σχέσεων πρέπει να μαζεύουν «ψηφαλάκια» κι από κάθε ηλικία και καντούνι ανακαλύπτοντας και συγγενείς τετάρτου βαθμού. Σ’αυτή την μεγάλη περιφέρεια μετράει πόσο γνωστός θα είσαι και ναι μεν δεν είναι η επίδραση των κομμάτων άμεση όπως παλιά αλλά τα σόγια-συγγένειες- αποτελούν αγέλη και τα όποια συμφέροντα συσπειρώνονται..
Έπαψε να υπάρχει και ο πρόεδρος της κοινότητας για ό,τι σημαίνει αυτό για τα μικρά χωριά και κανένα δεν ενδιαφέρει ο αφανισμός της υπαίθρου.
Βέβαια ο Δήμαρχος με τον τρόπο που εκλέγεται και την αυξημένη υποχρέωση αντιμετώπισης των προβλημάτων μικρών και μεγάλων μιας διευρυμένης γεωγρραφικά ενότητας κρίνεται το έργο του και ο ίδιος όχι πιά από την πόλη αλλά από το σύνολο των κατοίκων και των ηλικιωμένων με τις τόσες ανάγκες που ακόμη ζουν σε απομακρυσμένα χωριά. Το έργο που επιφόρτισε ο «Καλλικράτης» -δηλ το κεντρικό κράτος στους Δημάρχους- είναι δυσανάλογο των χρηματοδοτήσεων και των δυνατοτήτων ιδιαίτερα των μικρών Δήμων. Σε χώρες της Ευρώπης – Γαλλία ,Γερμανία- υπάρχουν οντότητες χιλιάδων μικρών δήμων . Στην Ελλάδα αν τριακόσιοι Δήμαρχοι ευθύνονται για τα πάντα και για δεκάδες χωριά και περιοχές θαλασσών και δασών, οι τριακόσιοι της Βουλής γιατί πληρώνονται;
Συμπερασματικά για τα καθ’ημάς, της πόλεως μας, αν θεωρήσομε ως αναγκαία κάποια έργα περιβαλλοντικής αισθητικής – πεζοδρόμια, πλατείες, φωτισμός, νέοι δρόμοι σχέδια πόλεως κλπ. Έχομε μείνει πίσω τόσο ώστε αν ένας που έφυγε το 1998 που άρχισε ο Καποδίστριας και επιστρέψει σήμερα 25 χρόνια μετά πρέπει να μας συγχαρεί διότι δεν αλλάξαμε σχεδόν τίποτα από τη φυσιογνωμία της πόλης μας. Αφαιρέστε την κατεδάφιση των Λυκείων που σε τρία χρόνια θα είχαμε νέα!- την απερίγραπτη υποβάθμιση της παιδείας.
Ακόμη κι εκείνη η λειψή πλακόστρωση του Τελωνείου κατελήφθη από τις παράγκες των προνομιούχων ώστε να είναι αδιάβατη από πεζούς το καλοκαίρι και όχι μόνο εκεί, αλλά και όπου αλλού επεκτάθηκε η επιχειρηματικότητα «έξυπνων» συμπολιτών μας.
Κατά τα άλλα δύσκολα θα είχαμε διατηρήσει τον χαρακτηρισμό «πόλη» αν δεν είμαστε Μητρόπολη και γιατί η συνέχεια της εκκλησίας με τον νύν επίσκοπο σεβ/το Αμφιλόχιο, έχει να επιδείξει εκτός των άλλων αξιοθαύμαστη ανάπλαση στον χώρο της Μητροπόλεως με λειτουργικά έργα «Φαλδάμει層 «Τσατσαρωνάκειο».
Την ανακαίνιση μοναστηριών « Γωνιά» « Παρθενώνας» «Χρυσοσκαλίτισσα», το μοναστηριακό συγκρότημα Ναός –προσκύνημα- του αγίου Νικηφόρου στο Σηρικάρι.
Τη συνέχεια του έργου της Ακαδημίας και βέβαια του μοναδικού στην Κρήτη Αννουσάκειου ιδρύματος.
Για την πέρα κάθε προσδοκίας ανάπτυξη του τουρισμού για τον Μπάλο το Λαφονήσι και τα Φαλάσαρνα έχου γραφεί πάρα πολλά.
Προς το παρόν ο τόπος μας παραμένει πολύ όμορφος αρκεί ν’αποφεύγομε τους θερινούς μήνες όπου συνωστίζεται ο τουρισμός.
Τα έργα υποδομής είναι χιλιοειπωμένα , δεν μπορεί παρά οι κοινωνικές ανάγκες και τα από την Ευρώπη χρηματοδοτούμενα έργα να επιταχύνουν κάποια πράγματα. Επειδή όμως έχομε μια βραδύτητα στους ρυθμούς μας , αφού η προηγούμενη εικοσαπενταετία δεν έχει να επιδείξει και πολλά πράγματα, οι νεότεροι να ελπίζουν την επόμενη περίοδο – Θεού θέλοντος- ως το 2040-2050 μάλλον θα γίνει η παράκαμψη της πόλεως. Θα φτιαχτούν τα νέα Λύκεια, το λιμάνι. Θα , ασφαλτοστρωθούν οι πρόσφατα ονοματοδοτηθέντες δρόμοι και ίσως φτιαχνούν και πεζοδρόμια. Βέβαια θα έχομε νέα ξενοδοχεία αλλά χωρίς υποδομές ο τουρισμός μας θα φθάσει στα όρια του ενωρίτερα και μην αποκλείεται η αντιστροφή. Ζητούμενο πως θα επιταχύνομε;
Ας θυμόμαστε, ότι ολοι όσοι κατοικούμε στον διευρυμένο Δήμο και οι ετεροδημότες που πιθανόν ψηφίζουν αλλού , ότι ο τόπος αυτός που ζούμε και εργαζόμεθα είναι Κρήτη είναι και η ευρύτερη ή στενότερη πατρίδα μας ,άρα ‘ο,τι γίνετται και πέρα από τη γειτονιά μας, μας ενδιαφέρει και σαν ευρύτερη οικονομία και σαν προστασία της φύσεως και σαν ιστορία μη ξεχνώντας πως γενιές πριν από μας με άμεση συγγένεια και DNA έδωσαν πολύ ιδρώτα , αίμα, και ζωή και ό,τι ζούμε δεν είναι ούτε δεδομένο ούτε αυτονόητο αν και οι ίδιοι δεν εργασθούμε και να το προστατεύσομε, από την φύλαξη των συνόρων ,την ομοψυχία σε κάθε κίνδυνο αλλά και σε αυτό που λέμε σήμερα NATURA: Φύση , βουνά και θάλασσα χλωρίδα και πανίδα (δάση και ζώα)
. Πολλοί όσων έζησαν και έδρασαν, όπως έκριναν ή μπόρεσαν τα τελευταία πενήντα χρόνια «Έφυγαν» ,ή είμαστε σε ηλικία που φτάνουν στ’αυτιά μας αποσπασματικές αφηγήσεις όσων συνεργαστήκαμε .Πόσο τα καταφέραμε σ’ένα τόπο που μας φιλοξενεί σαν παλίμψηστο( ξαναγράφομε πάνω όπου πριν δημιουργούσαν άλλοι} από το χρόνο και όπου κάτω από την επιφάνεια αναδεύονται στρώσεις παλιότερων κτισμάτων- αρχαιολογία- προσώπων αισθημάτων γεγονότων που μας ανήκουν χωρίς να είναι αποκλειστικά δικά μας βιώματα. Ακόμη και το πρόσωπο μας φέρει στοιχεία από τα πρόσωπα των προγόνων κυριαρχώντας όμως με τη δική του ιδιοπρωσοπία πάνω στις χαμένες τους μορφές. Άς στοχαζόμεθα λοιπόν… Οι καλές προθέσεις δεν έλειψαν ποτέ. Ζητούμενο είναι η ενότητα στην διεκδίκηση και υλοποίηση έργων. Έργα υπέρ των πολλών τα οποία χρονίζουν καίτοι δικαιωματικά μας ανήκουν . Ελπίζομε ότι ο κομματισμός στην κακή του μορφή αποτελεί παρελθόν ας μην ισχύει λοιπόν το από τον Εθνικό ύμνο του Διονυσίου Σολωμού « Η διχόνοια που βαστάει ένα σκήπτρο η δολερή καθενός χαμογελάει έλα πάρετο και σύ. Κειό το σκήπτρο που σας δείχνει εχει αλήθεια ωραία θωριά μην το πιάστε, γιατί ρίχνει εισέ δάκρυα θλιβερά» ζητούμενο η ενότητα και η συνεργασία.
Έχουν ξεθωριάσει στις μέρες μας τα σκήπτρα των αρχόντων.
*O Γ. Πευκιανάκης είναι φιλόλογος και επί εικοσαετία γυμνασιάρχης – λυκειάρχης
