Με τη συμπλήρωση των διακοσίων ετών από της εθνικής μας παλιγγενεσίας φέρομε στη σκέψη μας τους γενναίους αγωνιστές και ήρωες στα χρόνια της σκλαβιάς, όπως αυτοί εξυμνούνται στα κλέφτικα και στα δημοτικά μας τραγούδια.
Κλέφτες και αρματολοί ήσαν ανυπότακτοι Έλληνες στα χρόνια της σκλαβιάς, οι οποίοι ζούσαν στα βουνά με το αδούλωτο φρόνημά τους και αγωνίζονταν για τα ιδανικά του έθνους και την απελευθέρωση της πατρίδας. Ήσαν ο φόβος και ο τρόμος των κατακτητών και επιτελούσαν ηρωικά κατορθώματα, αψηφώντας κινδύνους και δοκιμασίες. Ο υπόδουλος ελληνικός λαός τους θαύμαζε για το αδούλωτο φρόνημά τους και τραγουδούσε τα κατορθώματά τους. Ζούσαν σε δύσβατες περιοχές των βουνών, στης Πίνδου, των Αγράφων, του Ολύμπου κ.λ.π., στα γνωστά λημέρια, τα οποία άλλαζαν κατά καιρούς για λόγους ασφαλείας. Κάθε κλέφτικη ομάδα είχε τον καπετάνιο της και τον ύπαρχηγό του (πρωτοπαλίκαρο), ενώ στις τάξεις της περιελάμβανε και ανήλικα κλεφτόπουλα. Ο καπετάνιος έδινε το όνομά του σε ολόκληρη την ομάδα, π.χ. Κολοκοτρωναίοι, Κατσαντωναίοι κ.λπ.
Οι κλέφτες και οι αρματολοί οραματίστηκαν την λευτεριά και την τραγούδησαν με τα δικά τους κλέφτικα τραγούδια, καθώς τα εμπνεύσθηκαν, τα συνέθεσαν και τα μελοποίησαν. Αυτά εξυμνούν τη ζωή, τα έργα και τα κατορθώματά τους. Στους στίχους τους κλείνουν τους παλμούς του υπόδουλου ελληνισμού, τη θλίψη, την αντίστασή τους και τον πόθο τους για την ελευθερία.
Στο περιεχόμενό τους εκφράζονται συναισθήματα για τη νοσταλγία της μάνας των αγωνιστών, τα εθνικά ιδανικά και τα βιώματα από τη φύση, στην οποία ζουν. Τους συντροφεύουν τα πουλιά που κελαηδούν, ο ήλιος και το φεγγάρι, η ομορφιά των λουλουδιών, τα δένδρα όπου δροσίζονται και αναπαύονται στον ίσκιο τους. Είναι υπέροχο το ακόλουθο δημοτικό ποίημα «Ο Πλάτανος», στον οποίο αναπαύονταν οι αγωνιστές και είναι μελοποιημένο σε ρυθμό 7/8 (καλαματιανού).
Ο ΠΛΑΤΑΝΟΣ (Δημοτικό)
Κατακαημένε πλάτανε, με τα πλατειά σου κλώνια,
πόσες φορές δεν μ’ ίσκιωσες απ’τα μικρά μου χρόνια!
Πόσες φορές στον ίσκιο σου τ’αρματολών τ’ασκέρια
τραγούδησαν τη λευτεριά, ώσπου να βγουν τ’αστέρια!
Και στο σημάδι ρίχνοντας, τόσες πληγές σου δώσαν,
θεομηνίες, θύελλες, πόσες φορές σε ζώσαν!
Και όμως πάντα αλύγιστος στέκεις σαν παλληκάρι
και την Ελλάδα χαίρεσαι λευτερωμένη πάλι.
