Η τουριστική βιοµηχανία αποτελεί σήµερα µια σηµαντική βιοµηχανία της χώρας µε σηµαντική συµβολή στη δηµιουργία απασχόλησης και πλούτου ιδιαίτερα στα νησιά. Καθώς η αλλαγή του κλίµατος είναι πλέον εµφανής και στους µη ειδικούς ο προβληµατισµός για τις επιπτώσεις της στη τουριστική βιοµηχανία είναι έντονος.
Ο τουρισµός και η τουριστική βιοµηχανία αλληλοσυνδέονται και αλληλοεξαρτώνται. Αφ’ ενός η τουριστική βιοµηχανία συµβάλλει στη κλιµατική αλλαγή – υπολογίζεται ότι η παγκόσµια τουριστική βιοµηχανία είναι υπεύθυνη για περίπου το 5-6% των εκποµπών άνθρακα στο πλανήτη – αφ’ ετέρου η κλιµατική αλλαγή/κρίση αλλάζοντας τις κλιµατολογικές συνθήκες (θερµοκρασία, υγρασία, βροχοπτώσεις, ξηρασία κ.α.) έχει σηµαντική επίδραση στην ελκυστικότητα διαφόρων τουριστικών προορισµών και κατά γενική οµολογία δυσµενείς επιπτώσεις για τη χώρα µας. Η προκαλούµενη δε αλλοίωση των οικοσυστηµάτων (πυρκαγιές, µείωση της βιοποικιλότητας, κ.α.) καθώς και η σταδιακή αύξηση της στάθµης των θαλασσών αλλοιώνει το περιβάλλον που ελκύει τους επισκέπτες στη χώρα µας. Συνεπώς οι εταίροι του τουρισµού συµπεριλαµβανοµένων των ξενοδοχείων και των άλλων τουριστικών καταλυµάτων θα πρέπει να στοχεύσουν στη πράσινη ενεργειακή τους µετάβαση για να συµβάλλουν στην άµβλυνση της κλιµατικής κρίσης αλλά και της – αναγκαστικής -προσαρµογής τους σε αυτή.
Αυτό επιβάλλεται για διάφορους λόγους όπως:
Α) Νοµοθετικούς κανονισµούς οι οποίοι επιβάλλουν την ενεργειακή αναβάθµιση των κτιρίων των τουριστικών καταλυµάτων κ.α.,
Β) Τα ελκυστικά χρηµατοδοτικά κίνητρα που προσφέρει η πολιτεία για τη πράσινη αναβάθµιση των ξενοδοχείων,
Γ) Τις προτιµήσεις των περιβαλλοντικά ευαισθητοποιηµένων τουριστών οι οποίοι επιλέγουν για τις διακοπές τους ξενοδοχεία µε χαµηλό περιβαλλοντικό αποτύπωµα,
∆) Τη βελτίωση της εικόνας και της ανταγωνιστικότητας των τουριστικών καταλυµάτων που λειτουργούν µε οικολογική ευαισθησία ελαχιστοποιώντας τη περιβαλλοντική τους όχληση.
Η πράσινη ενεργειακή µετάβαση των ξενοδοχείων µπορεί να επιτευχθεί µε:
Α) Τη χρήση τεχνικών εξοικονόµησης ενέργειας,
Β) Τη χρήση της ηλιακής ενέργειας που αφθονεί στη χώρα µας για τη παραγωγή θερµικής και ηλεκτρικής ενέργειας δεδοµένου ότι οι τεχνολογίες γι’ αυτό είναι ώριµες και οικονοµικά συµφέρουσες,
Γ) Τη χρήση συστηµάτων υψηλής ενεργειακής απόδοσης όπως αντλιών θερµότητας για τη παραγωγή θέρµανσης και ψύξης,
∆) Την αγορά “πράσινης ενέργειας” από εξωτερικούς παρόχους ή τη συµµετοχή τους σε ενεργειακούς συνεταιρισµούς που παράγουν ενέργεια από ανανεώσιµες πηγές,
E) Την ευαισθητοποίηση του προσωπικού τους και των πελατών τους σε θέµατα οικολογικής συµπεριφοράς στο ξενοδοχείο,
ΣΤ) Την αντιστάθµιση των ανθρακούχων εκποµπών τους µε τους υπάρχοντες µηχανισµούς.
Οι προκλήσεις που αντιµετωπίζουν τα τουριστικά καταλύµατα κατά την ενεργειακή τους µετάβαση περιλαµβάνουν:
Α) Η έλλειψη οικονοµικών πόρων που απαιτούνται για τη πραγµατοποίηση των αναγκαίων επενδύσεων,
Β) Οι περιορισµοί που προέρχονται από τη κατασκευή των τουριστικών καταλυµάτων (έλλειψη κατάλληλων χώρων για την εγκατάσταση πράσινων ενεργειακών συστηµάτων, κ.α.),
Γ) Η υπάρχουσα χρονοβόρα γραφειοκρατία για λήψη των απαιτούµενων αδειών, κ.α.
∆) Η έλλειψη εξειδικευµένων τεχνικών για την εγκατάσταση και λειτουργία των αναγκαίων συστηµάτων.
Τα οφέλη που προκύπτουν από τη βελτίωση της περιβαλλοντικής αειφορίας των τουριστικών καταλυµάτων είναι µεταξύ άλλων:
Α) Περιβαλλοντικά οφέλη που σχετίζονται µε τη µείωση της χρήσης ορυκτών καυσίµων και των εκποµπών κλιµατικών αερίων στην ατµόσφαιρα,
Β) Οικονοµικά οφέλη που σχετίζονται µε το γεγονός ότι ενώ οι αρχικές επενδύσεις είναι δαπανηρές αποφέρουν οικονοµικό όφελος σε βάθος χρόνου, και
Γ) Κοινωνικά οφέλη που σχετίζονται µε το γεγονός ότι τα τουριστικά καταλύµατα που προωθούν την αειφορία τους επηρεάζουν θετικά τις κοινότητες που βρίσκονται αλλά και τους άλλους εµπλεκόµενους στη τουριστική βιοµηχανία.
Η κλιµατική κρίση έχει επιπτώσεις στους τουριστικούς προορισµούς. Οι υπάρχουσες µελέτες υποδεικνύουν ότι οι αλλαγές του κλίµατος είναι πολύ πιθανόν να έχουν δυσµενείς επιπτώσεις στη τουριστική βιοµηχανία της χώρας. Οι αύξηση της θερµοκρασίας και της υγρασίας θα αυξήσουν για πολλές καλοκαιρινές ηµέρες το βαθµό δυσφορίας των επισκεπτών. Η µείωση των βροχοπτώσεων, η αύξηση της ξηρασίας και των πυρκαγιών και η αύξηση της στάθµης της θάλασσας θα υποβαθµίσουν τα οικοσυστήµατα και τους φυσικούς πόρους ενώ θα αλλοιώσουν τις παράκτιες περιοχές που προσελκύουν µεγάλο αριθµό επισκεπτών της χώρας που ελκύονται από τον ήλιο και τη θάλασσα. Η αύξηση των ακραίων κλιµατολογικών φαινοµένων που βιώνουµε όλο και συχνότερα είναι πολύ πιθανόν να επιφέρει καταστροφές καίριων υποδοµών που χρησιµοποιούνται και από τους επισκέπτες. Το κλίµα της Μεσογείου θεωρείται ότι θα γίνει πιο θερµό και ξηρό και οι σηµερινοί τουριστικοί προορισµοί θα γίνουν λιγότερο ελκυστικοί ιδίως τους καλοκαιρινούς µήνες. Ταυτόχρονα τα τουριστικά καταλύµατα θα έχουν αυξηµένες δαπάνες για κλιµατισµό για την αντιµετώπιση της δυσφορίας των τουριστών τους καλοκαιρινούς µήνες.
Η κλιµατική αλλαγή θεωρείται ότι θα έχει δυσµενείς επιπτώσεις στους ελκυστικούς σήµερα τουριστικούς προορισµούς της Μεσογείου ενώ θα ευνοηθούν οι πλούσιες χώρες του Βορρά καθώς το κλίµα τους θα γίνει πιο ήπιο. Είναι πολύ πιθανόν κάτοικοι των βόρειων χωρών να επιλέξουν να κάνουν διακοπές στις χώρες τους αντί στις Μεσογειακές χώρες. Είναι επίσης πιθανό οι κυβερνήσεις τους να τους προσφέρουν κίνητρα για τη παραµονή τους στις χώρες τους – όπου το κλίµα θα είναι πλέον ήπιο – για διακοπές αντί να µεταβούν σε Μεσογειακούς τουριστικούς προορισµούς.
Συνεπώς η κλιµατική αλλαγή είναι πολύ πιθανόν να µειώσει στο µέλλον την ελκυστικότητα των τουριστικών προορισµών της χώρας σε συνδυασµό µε τα φαινόµενα υπερ-τουρισµού που ήδη παρατηρούνται σε πολλές περιοχές. Οι επιπτώσεις όµως στους εµπλεκόµενους στη τουριστική βιοµηχανία θα είναι διαφορετικές και άνισες µε περισσότερο θιγόµενα τα τουριστικά καταλύµατα.
Στις συνθήκες αυτές της κλιµατικής κρίσης και της πιθανής µείωσης της ελκυστικότητας διαφόρων, δηµοφιλών µέχρι σήµερα, τουριστικών προορισµών της χώρας η πράσινη ενεργειακή µετάβαση των τουριστικών καταλυµάτων είναι περισσότερο επιβεβληµένη παρά ποτέ. Εφόσον αυτά είναι πολύ πιθανόν να επηρεαστούν σηµαντικά από τη κλιµατική κρίση θα πρέπει να αφ’ ενός να συµβάλλουν στο µετριασµό της κλιµατικής αλλαγής και αφ’ ετέρου να προσαρµοσθούν στις νέες συνθήκες λαµβάνοντας τα απαραίτητα µέτρα αποφυγής δυσάρεστων συµβάντων.
*Ο Γιάννης Στυλ. Βουρδουµπάς είναι χηµικός µηχανικός ΕΜΠ, M.Sc., Ph.D. συγγραφέας του βιβλίου “Energy efficient green hotels – The concept of net-zero carbon emissions hotels”, ELIVA Press, 2014
