Ισχυρίζονται ορισμένοι στα Μ.Μ.Ε. ότι η τρομοκρατική επίθεση στο Παρίσι ή και το κύμα των προσφύγων “επισκίασαν” την Παγκόσμια Σύνοδο για την κλιματική αλλαγή ή ότι τα μεγάλα αυτά γεγονότα έβαλαν σε δεύτερη μοίρα την Παγκόσμια Σύνοδο και το θέμα της κλιματικής αλλαγής.
Aγνοούν όμως σκόπιμα ή άθελά τους το νήμα που συνδέει τα τρία αυτά μεγάλα γεγονότα: Τη σύνδεση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής με τα κύματα προσφύγων και με την έξαρση της βίας και της τρομοκρατίας.
Η μεγάλη κρίση στη Συρία ξεκίνησε από μια μεγάλη ξηρασία, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής τον Σεπτέμβρη του 2010, στο βορειανατολικό τμήμα της χώρας εκεί ακριβώς που σήμερα κυριαρχεί ο ISIS. Οδηγήθηκαν τότε εκατομμύρια Σύριοι σε ακραία φτώχεια. Οι αναφορές του Ο.Η.Ε. τότε έκαναν λόγο για 1,3 εκατομμύρια ανθρώπων που υπέφεραν για τέταρτη συνεχή χρονιά από την ξηρασία και προειδοποιούσαν ότι απειλείται η διατροφική ασφάλεια 2 έως 3 εκατ. ανθρώπων που βρίσκονταν σε κατάσταση ακραίας φτώχειας (La sequía deja en Siria a millones de personas en la “pobreza extrema”, 10/09/2010, www.europapress.es). Ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία ξεκίνησε λίγους μήνες αργότερα, τον Μάρτιο του 2011, ακριβώς απ’ αυτή την περιοχή που είχε πληγεί από την ξηρασία.
Ο βραβευμένος με Πούλιτζερ γνωστό δημοσιογράφος Thomas Friedman επανειλημμένα με άρθρα και βιβλία του συνδέει ευθέως τους πολέμους με περιβαλλοντικούς παράγοντες: «Ολες οι εντάσεις για τη γη, το νερό, την τροφή μας λένε κάτι: Το Αραβικό ξύπνημα [σ.σ. η “Αραβική Άνοιξη”] δε δημιουργήθηκε μόνο από πολιτικές και οικονομικές εντάσεις, αλλά, λιγότερο εμφανώς και από περιβαλλοντικές, πληθυσμιακές και κλιματικές εντάσεις επίσης. Εάν εστιάζουμε μόνο στο πρώτο κι όχι στο δεύτερο, ποτέ δε θα καταφέρουμε να βοηθήσουμε στη σταθεροποίηση αυτών των κοινωνιών.» (Thomas Friedman, The Other Arab Spring, 7 Απριλίου 2012, The New York Times). Το 60% της γης της Συρίας αντιμετώπισε μεταξύ 2006 και 2011 τις χειρότερες ξηρασίες και καταστροφές σοδειάς στην ιστορία της σύμφωνα με αναφορά του Κέντρου για το κλίμα και την ασφάλεια της Ουάσιγκτον. Το 75% των Σύρων που εξαρτώνταν από τη γεωργία, ιδιαίτερα στα βορειοανατολικά και στα νότια είχαν ολοκληρωτική καταστροφή σοδειάς. Οι κτηνοτρόφοι στο βορειοανατολικό τμήμα της χώρας έχασαν 85% των ζώων που εξέθρεφαν, κάτι που επηρέασε 1,3 εκ. ανθρώπους Οι ξηρασίες στη Μέση Ανατολή τον χειμώνα -περίοδο που παραδοσιακά η περιοχή με τις βροχές αναπλήρωνε τα υδάτινα αποθέματά της- αυξάνονται και εν μέρει υπεύθυνη είναι η κλιματική αλλαγή που προκαλείται από τον άνθρωπο, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία (Βλ. Thomas Friedman, όπως παραπάνω).
Ο πόλεμος στο Νταρφούρ της Αφρικής θεωρείται ο πρώτος “κλιματικός πόλεμος” κι υπάρχουν μελέτες που δείχνουν την επίδραση του φαινομένου Ελ Νίνιο στους εμφυλίους πολέμους των κρατών των τροπικών. Η Αραβική Ανοιξη στην Τυνησία, την Αίγυπτο, τη Λιβύη κ.α. ξεκίνησαν ως εξεγέρσεις για την τιμή των τροφίμων και η υποβόσκουσα διατροφική κρίση είχε επηρεαστεί από περιβαλλοντικούς, κλιματικούς και ενεργειακούς παράγοντες.(Florent Marceillesi – Rosa Martinez, El Diario, 9 Σεπτεμβρίου 2015 και Green European Journal, 29 Σεπτεμβρίου 2015). Σήμερα, η κλιματική αλλαγή είναι η κύρια αιτία μετανάστευσης στον κόσμο (40 εκατομμύρια μόνο το 2011!), ενώ η Υπατη Αρμοστία του Ο.Η.Ε. για τους πρόσφυγες εκτιμά ότι, τα επόμενα 50 χρόνια, έως και 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι κυρίως -αλλά όχι μόνο- από φτωχές χώρες θα αναγκαστούν να μεταναστεύσουν εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής (Βλ. Green European Journal, 29 Σεπτεμβρίου 2015).
Ολα τα παραπάνω κάνουν περισσότερο από επιτακτική την ανάγκη να ληφθούν μέτρα για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Η Παγκόσμια Σύνοδος στο Παρίσι είναι μία ευκαιρία για την ανθρωπότητα να υπάρξουν δεσμεύσεις και μέτρα που θα μας οδηγήσουν σε έναν κόσμο πέρα από το πετρέλαιο, τον άνθρακα, τον λιγνίτη, τη ρύπανση και τους πολέμους για τον έλεγχο των ενεργειακών πηγών. Ας πάψουν οι G20 (τα 20 πλουσιότερα κράτη) να επιδοτούν με 452 δισ. τον χρόνο το πετρέλαιο, ας στρέψουν αυτά τα χρήματα προς τις ήπιες κι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, προσφέροντας αποκεντρωμένα συστήματα παροχής δωρεάν ενέργειας με άμεση προτεραιότητα τις φτωχότερες περιοχές και τους φτωχούς ανθρώπους. Μόνο έτσι θα περιορίσουμε την κλιματική αλλαγή, τη ρύπανση και τα κύματα των προσφύγων, επιτρέποντας στους ανθρώπους να ζουν στον τόπο τους καλλιεργώντας τη γη τους και παράγοντας οι ίδιοι την ενέργειά τους με αποκεντρωμένο τρόπο δίχως ρύπανση.
* Υπεύθυνος του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Βάμου
