Φανταστείτε ένα αυτοκίνητο που τρέχει µε τέρµα το γκάζι προς τον γκρεµό. Αν ο οδηγός το αντιληφθεί και δεν πατήσει το φρένο αµέσως, αυτός ο οδηγός δεν έχει επαφή µε την πραγµατικότητα.
Η κλιµατική συµπεριφορά της ανθρωπότητας είναι αυτή του οδηγού που συνεχίζει να πατάει το γκάζι αν και είναι οφθαλµοφανής ο γκρεµός, όπως έχει αποδείξει η επιστήµη.
Σύµφωνα µε τον ∆ανό καθηγητή της βιολογίας, Christian Svenning, η ανθρωπότητα στα τελευταία έξι χιλιάδες χρόνια ζει κυρίως σε µια στενή λωρίδα της γης µε µέση θερµοκρασία δεκατριών βαθµών Κελσίου. Αυτή η λωρίδα σήµερα γίνεται όλο και θερµότερη και η διαβίωση δυσκολότερη καθώς το κλίµα µεταβάλλεται, κυρίως λόγω της καύσης ορυκτών καυσίµων.
Το ζούµε αυτό στην Ελλάδα µε τους καύσωνες και την ξηρασία, το ζουν στο Βιετνάµ οι γεωργοί όπου φυτεύουν ρύζι τη νύχτα µε λάµπες για ν’ αποφύγουν τη ζέστη, θα το ζουν τουλάχιστον τρία δισεκατοµµύρια άνθρωποι σε µόλις 25 χρόνια, σύµφωνα µε ανάλυση που δηµοσιεύθηκε στα Πρακτικά της Αµερικανικής Ακαδηµίας Επιστηµών.
Η πρόσφατη σύνοδος του ΟΗΕ για το κλίµα (Cop29) στο Μπακού του Αζερµπαϊτζάν του οποίου η οικονοµία στηρίζεται στους υδρογονάνθρακες, έληξε χωρίς σπουδαία αποτελέσµατα και χωρίς µεγάλη δηµοσιότητα.
Κάποιοι την αποκάλεσαν «προδοσία». Τα αποτελέσµατά της συνοψίζονται σε συµφωνία συνεισφοράς των πλούσιων χωρών 1,3 τρισεκατοµµυρίων δολαρίων ετησίως στις αναπτυσσόµενες χώρες για να αντιµετωπίσουν τις συνέπειες της κλιµατικής αλλαγής και να µεταβούν σε οικονοµίες χαµηλών εκποµπών άνθρακα. Το ποσό αυτό είναι ανεπαρκές σύµφωνα µε υπολογισµούς, αλλά το σηµαντικότερο είναι ότι οι εθελοντικές υποσχέσεις των συνόδων για το κλίµα στην πράξη δεν τηρούνται από τους πλούσιους της γης. Η ανθρωπότητα µοιάζει να αγνοεί την επιστήµη και να επιστρέφει σε έναν ιδιότυπο σκοταδισµό.
Ο υπουργός ενέργειας της Σαουδικής Αραβίας προσπάθησε κρυφά, παραβιάζοντας τους κανόνες της συνόδου, να αλλοιώσει ένα κείµενο που οι σύνεδροι διαπραγµατεύονταν. Ο στόχος του ήταν να ευνοηθούν οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες.
Ο ακροδεξιός πρόεδρος της Αργεντινής, Μιλέι, ενθαρρυµένος από τη δευτέρα παρουσία του Τραµπ στην προεδρία των ΗΠΑ, «του αγαπηµένου [του] προέδρου» όπως λέει, απέσυρε τους εκπροσώπους της χώρας του από τη σύνοδο. Έχει αποκαλέσει την κλιµατική αλλαγή «σοσιαλιστικό ψέµα». Ο ίδιος ο Τραµπ την έχει αποκαλέσει «απάτη» και έχει προτείνει ως επικεφαλής του EPA, που είναι αντίστοιχο υπουργείου περιβάλλοντος, τον Lee Zeldin. Ο τελευταίος έχει υποσχεθεί να άρει κανονισµούς προστασίας του περιβάλλοντος και λέει ότι τα µέτρα για την κλιµατική αλλαγή είναι «ακροαριστερή ατζέντα». Ο Τραµπ και η πλειοψηφία των υπουργών που έχει προτείνει θεωρούν την επιστήµη εµπόδιο στη δική τους ατζέντα.
Ο πρόεδρος της Cop29 και υφυπουργός ενέργειας του Αζερµπαϊτζάν, Elnur Soltanov, δέχτηκε κατά τη διάρκεια της συνόδου να διευκολύνει τη σύναψη συµφωνιών πετρελαίου και φυσικού αερίου µε τη µη κυβερνητική οργάνωση για την εξάλειψη της διαφθοράς και της εκµετάλλευσης παγκοσµίως, Global Witness, η οποία σκοπίµως του συστήθηκε ως πετρελαϊκός όµιλος ξεσκεπάζοντάς τον. Η τοποθέτηση του Soltanov επικεφαλής της Cop29 ήταν ο ορισµός της σύγκρουσης συµφερόντων και της υποκρισίας.
Ο έτερος ακροδεξιός Βίκτορ Ορµπάν της Ουγγαρίας είπε στη σύνοδο: «Πρέπει να συνεχίσουµε την πράσινη µετάβαση συνεχίζοντας να χρησιµοποιούµε φυσικό αέριο, πετρέλαιο και πυρηνική ενέργεια». Έµοιαζε σαν να λέει ένας αλκοολικός ότι θα κόψει το οινόπνευµα συνεχίζοντας να πίνει.
Πιο ειλικρινής ήταν ο πρωθυπουργός της Αλβανίας, Έντι Ράµα, ο οποίος είπε µεταξύ άλλων: «Η ζωή συνεχίζεται και οι οµιλίες µας, γεµάτες ωραίες φράσεις για την αντιµετώπιση της κλιµατικής αλλαγής δεν αλλάζουν τίποτα… Τι επιτέλους κάνουµε σ’ αυτή τη συγκέντρωση πάλι και πάλι;…».
Όλοι µιλούν για την ενεργειακή µετάβαση, αλλά οι µετρήσεις δεν δείχνουν κάτι τέτοιο. Οι εκποµπές των ορυκτών καυσίµων αυξάνονται διαρκώς τη στιγµή που για να τηρηθεί η Συµφωνία του Παρισιού απαιτούνται περικοπές 43% µέσα στην ερχόµενη πενταετία. Καθώς γράφονται αυτές οι γραµµές, επενδύσεις 200 δισεκατοµµυρίων δολαρίων προγραµµατίζονται παγκοσµίως σε νέες εξορύξεις αερίου. Έχουν χαρακτηριστεί «κλιµατική βόµβα» από τους ειδικούς. Η Ελλάδα για να µην µείνει έξω φιλοδοξεί να κάνει σύντοµα τις δικές της. Οι άνθρωποι φοβούνται τις ανεµογεννήτριες και τα φωτοβολταϊκά και φοβούνται ότι θα χάσουν πολλά εισοδήµατα αν σταµατήσουν οι εξορύξεις υδρογονανθράκων. ∆εν φοβούνται ούτε µπορούν να φανταστούν την πολύ µεγαλύτερη απώλεια εισοδηµάτων αλλά και ανθρώπων και άλλων ειδών από την υπερθέρµανση του κλίµατος.
Η επιστήµη έχει προβλέψει τις καταστροφικές συνέπειες της καύσης ορυκτών καυσίµων. Η συνέχιση και η αύξηση της χρήσης τους ισοδυναµεί µε περιφρόνηση της επιστήµης και η περιφρόνηση της επιστήµης ισοδυναµεί µε σκοταδισµό. Η γη δεν είναι επίπεδη. Η επόµενη βιβλική πληµµύρα, ο επόµενος πρωτοφανής καύσωνας, η επόµενη πυρκαγιά σε ό,τι αποµένει από τα δάση και πολλά άλλα ελλοχεύουν στη γωνία.
*Ο Γιάννης Α. Φίλης είναι π. πρύτανης του Πολυτεχνείου Κρήτης.
