Κώδικας Hamilton 254

Ο κώδικας Hamilton 254 που χρονολογείται στα μέσα περίπου του 15ου αιώνα και φυλάσσεται στην κρατική βιβλιοθήκη του Βερολίνου χρωστά την υστεροφημία του αναμφίβολα στο γεγονός ότι εντός του και συγκεκριμένα στη σελίδα 85 απαντά κανείς την πρωιμότερη γνωστή σωζόμενη απεικόνιση του Παρθενώνα πριν από τα αρκετά μεταγενέστερα περίφημα σχέδια του J. Carrey από τη χρονιά του 1674.
Το σχέδιο του Παρθενώνα αποτελεί μία μονάχα από τις σχεδιαστικές αναπαραστάσεις αρχαίων ελληνικών μνημείων που εμπεριέχονται σε ένα τετράδιο ταξιδιωτικών σημειώσεων και σχεδιών που έχει επισυναφθεί στο σύμμεικτο χειρόγραφο κώδικα και καταλαμβάνει τις σελίδες 81(r)-90(v). Αν και η ταυτότητα του καλλιτέχνη – σχεδιαστή παραμένει ακόμη και σήμερα αδιευκρίνιστη, αδιαμφισβήτητο είναι ωστόσο το γεγονός ότι τα σχέδια του κώδικα Hamilton αναπαράγουν με μεγάλη πιστότητα αυτόγραφα σχέδια του Κυριακού Αγκωνίτη.
Πολυσχιδής προσωπικότητα με έντονα γεωγραφικά, ιστορικά, εθνολογικά, φυσιοδιφικά, ανθρωπολογικά, λαογραφικά και αρχαιολογικά ενδιαφέροντα, Ο Κυριακός από την Αγκώνα, έμπορος στο επάγγελμα, είχε υπάρξει ακάματος ταξιδευτής, εξερευνώντας τόσο την ηπειρωτική Ελλάδα, όσο το Βυζάντιο και τη Μικρά Ασία και διαπλέοντας το Αιγαίο πέλαγος σε όλα τα μήκη και πλάτη του, επισκεπτόμενος τις περισσότερες εκ των ελληνικών νήσων, που για την περίοδο δράσης του (πρώτο ήμισυ 15ου αιώνα) βρίσκονταν ως επί το πλείστον υπό ιταλική κυριαρχία (π.χ. Κρήτη, Χίος, Λέσβος, Πάρος, Νάξος). Ως πρωταρχικό του μέλημα ο Ιταλός αυτοδίδακτος πρωτοαρχαιολόγος από την Αγκώνα θα θέσει τη διάσωση, μελέτη και καταγραφή των ελληνικών (και ρωμαϊκών) αρχαιοτήτων, επιδεικνύοντας τον ίδιο ζοφερό ζήλο, είτε επρόκειτο για μνημειώδη δείγματα της αρχαιοελληνικής (και ρωμαϊκής) αρχιτεκτονικής, είτε για μαρμάρινα ανάγλυφα, είτε για αδιακόσμητες και σε πολλές περιπτώσεις αποσπασματικά σωζόμενες αρχαίες επιγραφές, ή ακόμη περισσότερο για τα φαινομενικά “ευτελή” αντικείμενα της αρχαίας μικροτεχνίας, όπως π.χ. οι καμέοι, οι σφραγιδόλιθοι και τα νομίσματα.
Το ευρύ φάσμα των αρχαιοδιφικών ενδιαφερόντων του Ιταλού περιηγητή πιστοποιεί και το τετράδιο σχεδίων του κώδικα Hamilton. Το τετράδιο του κώδικα στο Βερολίνο, ως terminus ante quem της δημιουργίας του οποίου δύναται με ακρίβεια να θεωρηθεί η χρονιά του 1447, το έτος δηλαδή θανάτου του κατόχου – παραγγελιοδότη του, προοριζόταν εν είδει “απανθίσματος” από τα μνημειώδη “Σχόλια” (Commentaria), τις εξάτομες δηλαδή εκτενείς και συστηματικά ταξινομημένες ταξιδιωτικές σημειώσεις του Κυριακού από τα ταξίδια του στην Ελλάδα και την Ανατολική Μεσόγειο, ως δώρο προς τον επιστήθιο φίλο του Πιέτρο Ντονάτο (Petrus Donatus), αρχιεπίσκοπο της Πάντοβας.
(Συνεχίζεται)