Δεν είναι λίγες οι φορές που σε κοινωνικές ή σε κάθε είδους εκδηλώσεις που, θέλεις δεν θέλεις, μαθαίνεις γεγονότα που μήτε σε ενδιαφέρει το περιεχόμενό τους μήτε ποια ήταν η αιτία που διαπράχθηκαν σε αφορά.
Σε πλησιάζουν ορισμένοι τάχα “φίλοι σου’’, παραβρισκόμενος στο όποιο ευχάριστο ή θλιβερό γεγονός, με ύφος σοβαρό και σου λένε: “τη βλέπεις εκείνη’’ δείχνοντας με κατευθυνόμενη τη ματιά τους, όχι με το χέρι, προς το μέρος της για να ξεχωρίσεις για ποια π.χ. κυρία πρόκειται και εφόσον διαπιστώσουν ότι εντόπισες ποια είναι αρχίζουν. “Αυτή φίλε π.χ. Δημήτρη είναι ανύπαντρη κι όμως έχει αποκτήσει έναν γιο με παράνομο έρωτα…” και ένα σωρό άλλες λεπτομέρειες για την άτακτη ζωή της και μύρια άλλα αμαρτήματά της.
Τώρα, αν είναι αλήθεια τα όσα σου αραδιάζει ο “φίλος’’ ή είναι δημιουργήματα της αρρωστημένης φαντασίας του, αυτό μόνο ο Θεός ο γνωρίζει, ή ακόμα κι αν πράγματι είναι έτσι όπως την παρουσιάζει, αν είσαι σοβαρός άνθρωπος θα τον παρακαλέσεις να σταματήσει την εξομολόγησή του αμέσως ή θα απομακρυνθείς εσύ από κοντά του.
Έλα όμως που οι άνθρωποι δεν είναι όλοι σοβαροί, αντίθετα πολλούς η περιέργεια και το σαράκι της κουτσομπολιάς είναι ριζωμένο στα σπλάχνα τους και τα ροκανίζει όπως το σαράκι το ξύλο. Δεν ησυχάζουν αν δεν μάθουν π.χ. ποιος ήταν ο λόγος που χώρισε ο τάδε ή ποιον έχει εραστή η όποια γειτόνισσα κ.α. περίεργα για κείνους γεγονότα.
Θα πλαντάξουν αν δεν μάθουν ποιος είναι ο νεαρός που κάθε απόγευμα περνάει από το σοκάκι μου, σχεδόν την ίδια ώρα κάθε μέρα. ‘’Κάτι μαγειρεύεται στην γειτονιά μας και δεν το έχουμε πάρει χαμπάρι. Ενώ η τάδε που το σπίτι της είναι πιο μακριά από το δικό μας μια μέρα μου ανέφερε για τον νεαρό – και συνεχίζει – κάτι ξέρει εκείνη, δεν μπορεί να είναι όλες αυτές οι συμπτώσεις τυχαίες…’’ και πλάθει με το αρρωστημένο της μυαλό διάφορα σενάρια, θάβοντας πολλούς νεαρούς, πολύ περισσότερο κοπέλες ή παντρεμένες γυναίκες που καμιά ανάμειξη δεν έχουν στο όποιο αληθινό ή ψεύτικο γεγονός του μικρόψυχου αυτού ανθρώπου. Στιγματίζουν ανθρώπους χωρίς κανέναν απολύτως λόγο, χωρίς να έχει την παραμικρή ανάμειξη ο “κατηγορούμενος” σε διάφορα έκτροπα που ίσως να γίνονται στην γειτονιά τους. Κι όταν μαθαίνουν τι αραδιάζουν για κείνον ή για κείνη είναι πλέον αργά. Τους κολλήσανε τη ρετσινιά κι άιντε να αποδείξουν ότι είναι αθώοι.
Βέβαια, η αλήθεια δεν μουτζουρώνεται ποτέ και κάποια μέρα θα λάμψει, αλλά το μελανό της σημάδι δεν θα σβήσει ποτέ. Το στίγμα, λέει ο ποιητής, όποιο κι αν είναι, άδικο ή δίκαιο, που θα σου καταλογίσουν δεν θα σβήσει ποτέ. Μοιάζει με τον ίσκιο σου που όπου κι αν πηγαίνεις εκείνος σε ακολουθεί.
Πόσα και πόσα κορίτσια, και τώρα αλλά πολύ περισσότερο στην εποχή τη δική μου, δεν έμειναν ανύπαντρες τελείως αναίτια. Πόσα και πόσα ανδρόγυνα δεν χώρισαν και η αιτία ήταν οι δήθεν ατασθαλίες ένθεν και ένθεν στο αντρόγυνο που ουκ έστιν αριθμός.
Θα μου πείτε ότι “χωρίς φωτιά καπνός δεν βγαίνει” λέει μια σοφή ρήση του επίσης σοφού λαού μας, αλλά μια άλλη λέει, “καλύτερα να σου βγει το μάτι παρά το όνομα”.
Δυστυχώς έτσι είναι δομημένη η κοινωνία μας. Ανελέητη, ανεύθυνη και επιπόλαια. Μας έχει κυριεύσει το μίσος, η περιέργεια, η ζήλια κι ένα σωρό άλλα ψυχοφθόρα συναισθήματα και χωρίς ντροπή αραδιάζουμε ένα σωρό ψέματα για τον γείτονα στους αποδέχτες μας βέβαια. Δηλαδή της δικής μας κουλτούρας.
Στο χωριό μου, όταν ήμουν μικρός, χτύπησε ένα παιδί στο μάτι και για δέκα μέρες περίπου το έκλεισε ο γιατρός. Έκτοτε, εκείνον τον άνθρωπο δεν τον ήξεραν ως π.χ. Νίκο που ήταν το όνομά του αλλά ως “ο στραβός”. Με αυτό το παρατσούκλι έφυγε από τη ζωή. Βέβαια, άλλο το παρατσούκλι και άλλο ο στιγματισμός.
Έναν άλλο όμως χωριανό μου τον στιγμάτισαν ως κλέφτη μα εκείνος δεν είχε κλέψει ποτέ στην ζωή του μήτε ένα κυδώνι από ξένη κυδωνιά και να πως του κολλήσανε τη ρετσινιά. Ο άνθρωπος ήταν βοσκός και μια μέρα του πηγαίνει ένας άλλος βοσκός στο καλύβι του ένα αρνί σφαγμένο και του λέει να το κρατήσει μέχρι το πρωί και θα πήγαινε την άλλη μέρα να το πάρει. Το είχε κλέψει το αρνί από έναν τρίτο βοσκό και ο ιδιοκτήτης του αρνιού έψαχνε να το βρει και το βρήκε σφαγμένο στο καλύβι του άλλου όχι του πραγματικού κλέφτη. Ε, από κείνη τη μέρα και έπειτα ‘’να ο κλέφτης’’ έλεγαν όπου κι αν τον έβλεπαν. Του κόλλησαν το στίγμα του κλέφτη. Το τι επακολούθησε βέβαια όταν μαθεύτηκε η αλήθεια δεν περιγράφεται. Λίγο έλειψε να σκοτωθούν άνθρωποι. Ο αθώος όμως άνθρωπος για μια ζωή κουβαλούσε πάνω του το στίγμα του ‘’κλεφταρά’’, έτσι τον φώναζαν.
Σ’ εκείνο όπως που πρέπει να δώσουμε πολύ μεγάλη προσοχή είναι στην αποφυγή στίγματος στα παιδιά. Πιο εύκολα στιγματίζεται ένα παιδί ειδικότερα στο πέρασμα των συμπληγάδων από την παιδική φάση στην εφηβεία κι αυτό επειδή ο χαρακτήρας ενός παιδιού σε αυτή την ηλικία δεν έχει σταθεροποιηθεί ακόμα. Είναι πιο εύκολο να πέσει στις διάφορες παγίδες που στήνουν οι εκμεταλλευτές λογής – λογής ψυχανώμαλοι γιατί τα παιδιά δεν γνωρίζουν το μέγεθος του διασυρμού που τους περιμένει. Βέβαια δεν είμαι εγώ εκείνος που θα διδάξω ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος που θα προλάβει το διασυρμό του παιδιού και την αξιοπρέπεια του. Υπάρχουν επιστήμονες που σε κείνους πρέπει να απευθυνθούμε όποια στιγμή αντιληφθούμε την όποια αλλαγή της συμπεριφοράς του. Αν κρύψουμε την αλλαγή του χαρακτήρα του, και αυτό πράττουν ορισμένοι γονείς προς αποφυγήν τάχα του στιγματισμού του, αυτό είναι λάθος. Στην πραγματικότητα το οδηγούμε εμείς προς το δρόμο της καταστροφής.
Τέλος, αν αντιληφθούμε ότι ως παιδί κάνει κάποια στραβοπατήματα δεν πρέπει, αυτό πιστεύω εγώ, μήτε να το καταδικάσουμε μήτε και να το επαινέσουμε. Οι επιστήμονες είναι εκείνοι που θα το βγάλουν από το στραβό δρόμο. Εμείς ως γονείς δεν πρέπει να εφησυχάζουμε ποτέ. Πρέπει συνέχεια να βρισκόμαστε κοντά στα παιδιά.
*Ο Δημήτρης Κ. Τυραϊδής
είναι συγγραφέας – ποιητής
μέλος της Παγκοσμίου Ενώσεως
Ελλήνων Λογοτεχνών,
μέλος των Πνευματικών Δημιουργών
νομού Χανίων
και άλλων πολλών πολιτιστικών συλλόγων
