Κόκκινα δάνεια και ανθρωπιστική κρίση

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 άρχισε να φαίνεται ένα μεγάλο πρόβλημα στις τράπεζες διεθνώς, με τη συσσώρευση κεφαλαίων σε πολύ μεγάλο βαθμό, που τις ανάγκασε να πάρουν μέτρα για την αντιμετώπιση του φαινομένου.
Αναγκάζονταν δηλαδή οι τράπεζες να πληρώνουν μεγάλα ποσά σε τόκους στους καταθέτες, χωρίς να έχουν τα αντίστοιχα έσοδα από τις τραπεζικές εργασίες ούτως ώστε να είναι κερδοφόρες σαν επιχειρήσεις.
Αρχισε, λοιπόν, το καλά πλέον οργανωμένο παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα να προσπαθεί να κάνει χρήση των συσσωρευμένων κεφαλαίων, δίνοντας δάνεια τόσο στους ιδιώτες όσο και στις επιχειρήσεις.
Αυτό το φαινόμενο ξεκίνησε από την Αμερική, παράλληλα και στην Ευρώπη και κατ’ επέκταση και στην Ελλάδα, όπου οι ρυθμοί ανάπτυξης έτρεχαν, ιδιαίτερα μετά την ανάληψη των ολυμπιακών αγώνων.
Οι τράπεζες, λοιπόν, στην Ελλάδα άρχισαν έναν ανελέητο ανταγωνισμό μεταξύ τους για το ποια θα δώσει περισσότερα δάνεια και ποια θα έχει τα περισσότερα καθαρά έσοδα από τις τραπεζικές προμήθειες και άλλες παράλληλες εργασίες.
Οι ισολογισμοί τους και τα καθαρά κέρδη κατέγραφαν ρεκόρ, χρόνο με τον χρόνο και η πιστωτική επέκταση κάθε χρόνο και μεγαλύτερη.
Ολοι ήταν χαρούμενοι. Οι δανειολήπτες είχαν άπλετη ρευστότητα, έγιναν ιδιοκτήτες κατοικιών, αγόραζαν αυτοκίνητα καινούργια, καταναλωτικά αγαθά, έκαναν διακοπές, ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξης (διακοποδάνεια) και όλοι έκαναν αυστηρή διαπραγμάτευση με τις δανείστριες τράπεζες και με απαίτηση για το ύψος του επιτοκίου ή την επέκταση του δανεισμού τους.
Οι επιχειρήσεις απέκτησαν μόνιμα κεφάλαιο κίνησης σε υψηλό επίπεδο που ξεπερνούσε κατά πολύ το 40% του τζίρου τους, λόγω της χαλαρότητας των πιστωτικών κριτηρίων, αλλά και άλλο δανεισμό, όπως για εγκαταστάσεις κ.λπ.
Βέβαια πρέπει να σημειώσουμε ότι όλα γίνονταν με πιστωτικά κριτήρια (credit scoring) που καθόριζαν διεθνείς οίκοι αξιολόγησης όπως Moody’s κ.λπ.
Οι άλλες χαρούμενες ήταν οι τράπεζες που κατέγραφαν μόνο κέρδη και άνοιγαν καταστήματα με ρυθμό που κάθε γωνία σχεδόν στις πόλεις είχε τράπεζα και τα χωριά ακόμη ήταν στη στόχευση των διοικήσεων για να πουλήσουν… δάνεια και να εισπράξουν προμήθειες.
Χαρούμενη ήταν και η αγορά γενικότερα, γιατί ο τζίρος για κάποια χρόνια πήγαινε καλά και άνοιγαν συνεχώς επιχειρήσεις και ο “αέρας” για να νοικιάσει κανείς κατάστημα ήταν καθεστώς.
Ομως, τα καλά κρατούν λίγο. Το 2008, με την κατάρρευση της Lehman Brothers, άρχισε η κατάρρευση παντού, όπου υπήρχε πιστωτική επέκταση στον κόσμο.
Η Ελλάδα ήταν το μεγάλο θύμα αυτού του παγκόσμιου παιχνιδιού. Η Ελλάδα έγινε η “Ιφιγένεια” που θυσιάστηκε στον βωμό της δημοσιονομικής και τραπεζικής πειθαρχίας.
Το τι συνέβη στις επιχειρήσεις δε χρειάζεται να το περιγράψουμε το γνωρίζουμε όλοι και το βλέπουμε σε κάθε βήμα στους δρόμους με τα “κλειστά” παντού μαγαζιά και τις επιχειρήσεις (σουβλατζίδικα, καφέ) που προσπαθούν να επιβιώσουν ή 1 στις 3 και ξανά “κλειστά” καταστήματα.
Οσο για τη βιοτεχνία και βιομηχανία είναι στα τάρταρα και την εξαθλίωση με τους εκατοντάδες χιλιάδες ανέργους.
Ανεργία και εξαθλίωση παντού από την ύφεση που προκάλεσε η απότομη διακοπή της πιστωτικής επέκτασης. Ξαφνικά οι νεόπλουτοι της δεκαετίας του 1990-2008 έγιναν νεόπτωχοι από το 2009 μέχρι σήμερα, με μία κοινωνία στην Ελλάδα να καταρρέει καθημερινά, με μόνο όπλο αντίδρασης τους κοινωνικούς φορείς (Εκκλησία, Δήμους κ.λπ.) να στηρίζουν την κοινωνική εξαθλίωση.
Οσο για τα δάνεια, πρέπει να πούμε ότι, αφού έφτασαν τα 220 δισεκατομμύρια, μεγάλο μέρος ή και το μεγαλύτερο, έγινε “κόκκινο” λόγω αντικειμενικής δυσκολίας και οι τράπεζες συρρικνώνονται συνεχώς, καταγράφοντας τεράστιες ζημιές προσπαθώντας να εισπράξουν ό,τι μπορούν και όπως μπορούν.
Ομως το κοινωνικό πρόβλημα εντοπίζεται κατ’ αρχάς στην πρώτη κατοικία, προσπαθώντας ο νομοθέτης να την προστατεύσει. Οι δανειολήπτες σε μεγάλο βαθμό αδυνατούν να ανταποκριθούν λόγω της ύφεσης που καλά κρατεί… στη χώρα.
Η ανθρωπιστική κρίση είναι εδώ και περιμένει λύσεις ή και σεισάχθεια σε πολλές περιπτώσεις που ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος.
Σε αντίθετη περίπτωση θα δούμε φαινόμενα όπως στην Ισπανία όπου οι εξώσεις είναι καθημερινότητα και στην Αμερική επίσης, όπου υπάρχουν εκατομμύρια αστέγων.
Στην Ελλάδα όμως, αν συμβεί αυτό, πρέπει να περιμένουν άλλες αντιδράσεις… Γιατί το σύστημα έκανε το λάθος αυτό και πρέπει να το διορθώσει με μέτρα που πρέπει να πάρει όπως επιμήκυνση στα εκατό χρόνια με μηδενικά επιτόκια.
Ο Ελληνας δεν είναι απατεώνας, είναι περήφανος και έντιμος και πρέπει η λύση να δοθεί συνολικά γιατί το πρόβλημα το έχει η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών.
*οικονομ. αναλυτής – επιχειρηματικός σύμβουλος