Βιότοπος – περιγραφή
H επιστηµονική ονοµασία του βοτάνου αυτού είναι Trifolium pretense (τριφύλλιο το λειµόνιον). Ανήκει στην οικογένεια των Ψυχανθών. Είναι γνωστό και µε το όνοµα άλαφρα. Είναι το κοινό κόκκινο τριφύλλι που παλιά το καλλιεργούσαµε στη χώρα µας για βόσκηση, αλλά το χρησιµοποιούµε σήµερα και στη φαρµακευτική.
Υπάρχει και το λευκό τριφύλλι το οποίο έχει την λατινική ονοµασία Trifolium repens. Το λευκό τριφύλλι έχει τις ίδιες ουσίες µε το κόκκινο και µπορεί να χρησιµοποιηθεί θεραπευτικά µε τον ίδιο ακριβώς τρόπο (επιπλέον είναι χρήσιµο και για τους ρευµατισµούς)..
Το κόκκινο τριφύλλι είναι ποώδες πολυετές φυτό, µε λεία φύλλα, ύψους 30-80 εκατοστών. Τα φύλλα του είναι τρίφυλλα, οδοντωτά. Έχει υπόγειο βλαστό, ελαφρώς τριχωτό και τα άνθη του είναι σε βότρεις, σε χρώµα κυανό-ιώδες. Τα άνθη του είναι ερµαφρόδιτα (έχουν αρσενικά και θηλυκά όργανα) και επικονιάζονται από τις µέλισσες. Με την συστηµατική καλλιέργεια αποκτήθηκαν διάφορες ποικιλίες που διαφέρουν στο µέγεθος και το χρώµα των ανθέων. Τα άνθη του είναι µελιτογόνα και οι µέλισσες τα λατρεύουν. Τα άνθη επίσης µπορούν να χρησιµοποιηθούν για χρωστική από κίτρινη µέχρι καφέ σε διάφορα υφάσµατα.
Ιστορικά στοιχεία
Είναι βότανο γνωστό εδώ και χιλιετίες. Οι Χριστιανοί συνέδεαν τα οικεία τρίλοβα φύλλα του µε την Αγία Τριάδα. Οι Ρωµαίοι χρησιµοποιούσαν το τριφύλλι µε φύλλα σε σχήµα φράουλας (Trifolium fragiferum), ένα µεσογειακό φυτό, το οποίο ο Θεόφραστος ονόµαζε λωτό και ο Πλίνιος πρότεινε για τους λίθους του ουροποιητικού συστήµατος. Συνιστούσε επίσης τη ρίζα του για την υδρωπικία.
Στη δεκαετία του 1930 τα άνθη του φυτού έγιναν δηµοφιλή ως θεραπεία εναντίον του καρκίνου και δίνονται ακόµη και σήµερα σε άτοµα που υποφέρουν από καρκίνο του µαστού, των ωοθηκών και των λεµφαδένων. Για τους λεµφαδένες έκαναν µια αλοιφή µε τα άνθη του φυτού, τα οποία σιγόβραζαν σε χαµηλή φωτιά για 48 ώρες. Στη συνέχεια τα στράγγιζαν και λίγο πριν εξατµιστεί όλο το νερό τους, τα συνδύαζαν µε ίση ποσότητα βάσης για να κάνουν την αλοιφή.
Όπως έλεγε ο λαός ανάµεσα στα φύλλα του µπορεί να βρεθεί δείγµα µε 4 φυλλάρια, το τετράφυλλο τριφύλλι το οποίο θεωρούσαν πολύ γούρικο για τον κάτοχό του.
Συστατικά – χαρακτήρας
Το φυτό περιέχει φαινολικά γλυκοσίδια, φλαβονοειδή, κουµαρίνες και κυανιούχα γλυκοσίδια. Τα φύλλα περιέχουν 81% νερό, 4% πρωτεΐνη, 0,7% λίπος, 2,6% ίνες και 2% τέφρα. Οι δραστικές του ουσίες που περιέχουν τα φύλλα είναι προβιταµίνη Α, βιταµίνες C, D, E και Κ1 και τα ανόργανα άλατα ασβέστιο, κάλιο, σίδηρο και φωσφόρο.
Άνθιση – χρησιµοποιούµενα µέρη – συλλογή
Ανθίζει από τον Μάιο µέχρι τον Σεπτέµβριο. Οι σπόροι ωριµάζουν από τον Ιούλιο µέχρι τον Οκτώβριο. Το µέρος που χρησιµοποιούµε για θεραπευτικούς σκοπούς είναι οι ανθοφόρες κορυφές του φυτού, που συλλέγονται βέβαια την εποχή της ανθοφορία.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
∆ρα ως εξοµαλυντικό, αποχρεµπτικό, αντιψωριασικό, ενάντια στη φυµατίωση, ήπιο καθαρτικό, αντικαρκινικό, διουρητικό, καταπραϋντικό, δερµατικά προβλήµατα και αντισπασµωδικό.
Θεωρείται ως ένα από τα πιο χρήσιµα βότανα για παιδιά που έχουν δερµατικά προβλήµατα. Μπορούµε να χρησιµοποιήσουµε το βότανα µε απόλυτη ασφάλεια για κάθε περίπτωση παιδικού εκζέµατος. Είναι επίσης χρήσιµο και για χρόνιες καταστάσεις του δέρµατος όπως η ψωρίαση. Έτσι αν και είναι πιο χρήσιµο για τα παιδιά, µπορεί να ωφελήσει σηµαντικά και τους ενήλικες. Στον βήχα, την βρογχίτιδα και ιδιαίτερα στον κοκίτη ωφελεί λόγω της αποχρεµπτικής και αντισπασµωδικής του δράσης.
Για δερµατικά προβλήµατα το βότανο συνδυάζεται πολύ καλά µε το Αγριολάπαθο και την Τσουκνίδα.
Τα νωπά άνθη του βοτάνου µπορούµε να τα συνθλίψουµε και να τα βάλουµε σε δαγκώµατα ή τσιµπήµατα εντόµων. Επίσης µπορούµε να τα βάλουµε σαν κοµπρέσα σε αρθρικούς πόνους και ουρική αρθρίτιδα.
Είναι εξαιρετικό καθαριστικό του αίµατος και δεν είναι απίθανο αυτή η ιδιότητά του να συντελεί στη θεραπευτική του επίδραση µαζί µε την µεγάλη διαιτητική του αξία.
Τα φλαβονοειδή που περιέχουν τα άνθη του βοτάνου µπορούν να δράσουν θετικά σε προβλήµατα εµµηνόπαυσης. Το εκχύλισµα από το κόκκινο τριφύλλι είναι πλουσιότερο ποσοτικά και ποιοτικά σε ισοφλαβόνες (αντιοξειδωτικά), σε σχέση µε τη σόγια και είναι 45 φορές πιο ενεργό σε σχέση µε το βάρος του. Αυτό δήλωσαν ερευνητές του Τµήµατος Ενδοκρινολογίας του νοσοκοµείου St. Leonards στο Σίδνεϊ, που µελέτησαν µερικά συµπληρώµατα διατροφής µε φυτοιστρογόνα που είχαν ως βάση τους εκχύλισµα από κόκκινο τριφύλλι, ασβέστιο και βιταµίνη D3 και διαπίστωσαν ότι ανακούφισαν τις γυναίκες που υπέφεραν από διαταραχές της εµµηνόπαυσης. Επίσης, διαπίστωσαν ότι το εκχύλισµα του κόκκινου τριφυλλιού βοήθησε στην αναχαίτιση της πορείας της οστεοπόρωσης και ότι βελτίωσε την κυκλοφορία του αίµατος.
Παρασκευή και δοσολογία
Το βότανο παρασκευάζεται ως έγχυµα. Ρίχνουµε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε 1-3 κουταλιές του τσαγιού ξηρό βότανο και το αφήνουµε 10-15 λεπτά. Σουρώνουµε και πίνουµε τρεις φορές την ηµέρα.
Αν το λάβουµε ως βάµµα εσωτερικά για προβλήµατα όπως το έκζεµα και η ψωρίαση η δόση είναι 2-6 ml βάµµατος τρεις φορές την ηµέρα.
Προφυλάξεις
∆εν έχουν αναφερθεί παρενέργειες κατά συνέπεια κρατάµε απλά τον κανόνα της σωστής δοσολογίας.
