«Για µένα η συγχώρεση είναι µία πράξη θάρρους. Θα έλεγα επαναστατική», επισηµαίνει ο ηθοποιός Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος, που φέτος τον χειµώνα υποδυόταν επί σκηνής τον Γιώργη. Τον πρωταγωνιστή του αυτοβιογραφικού αριστουργήµατος του Γεωργίου Βιζυηνού “Το αµάρτηµα της µητρός µου”, ενός ψυχογραφικού διηγήµατος που δηµοσιεύτηκε το 1883 και πραγµατεύεται µε αριστοτεχνικό τρόπο συναισθήµατα και έννοιες όπως η ενοχή, η απώλεια, το τραύµα και η συγχώρεση.
Λίγες ηµέρες πριν ανέβει στη σκηνή του θεάτρου “∆ηµήτρης Βλησίδης” για να παρουσιάσει στα Χανιά την παράσταση αυτή – που σκηνοθετεί και ερµηνεύει ο ίδιος και η οποία έκανε έναν πρώτο κύκλο παραστάσεων τον περασµένο χειµώνα στην Αθήνα αποσπώντας πολύ θερµές κριτικές- ο Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος µίλησε στις “διαδροµές” για τη διαχρονική γοητεία του έργου του Βιζυηνού, τον πλούτο και τη δύναµη της γλώσσας του αλλά και τη βαθιά λυτρωτική και ανθρώπινη διάσταση της συγχώρεσης.
Τι σας συγκίνησε στο συγκεκριµένο κείµενο του Βιζυηνού; Ποιο στοιχείο είναι αυτό που “µίλησε” µέσα σας περισσότερο;
Κατ’ αρχάς η ίδια η ιστορία. Μετά µε συνεπήρε η γλώσσα, ο πλούτος της και ο τρόπος µε τον οποίον την χρησιµοποιεί. Η µουσικότητα που αναδύεται από αυτήν. Μα νοµίζω πιο πολύ απ’ όλα, αποτυπώθηκε µέσα µου για πάντα, εκείνη η σκηνή της πρώτης διανυκτέρευσης στην εκκλησία. Η ζωντάνια των εικόνων της, παράλληλα µε τη συγκλονιστική περιγραφή της στιγµής που ο συγγραφέας ακούει τη µητέρα του να προσεύχεται στο Θεό, να πάρει εκείνον ή τον αδελφό του, σαν αντάλλαγµα για να σωθεί η Αννιώ, η αδερφή του. Πως ένιωσε η παιδική ψυχή του. Πως γεννήθηκε το τραύµα και πως φωλιάζει το παράπονο και η αίσθηση αδικίας. Μια σκηνή πραγµατικά αριστουργηµατική.
Επιστρέψατε στο έργο αυτό µετά από 10 χρόνια όταν το είχατε παρουσιάσει σε σκηνοθεσία του ∆ήµου Αβδελιώδη. Τι άλλαξε µέσα σε αυτά τα χρόνια στον τρόπο που “διαβάζετε” το κείµενο; Ανακαλύψατε άλλα πράγµατα;
Είναι αλήθεια. Η πρώτη επαφή µου µε το κείµενο έγινε πριν δέκα και πλέον χρόνια, όταν ο αγαπηµένος ∆ήµος Αβδελιώδης, µου εµπιστεύτηκε τότε, το ρόλο του Βιζυηνού στο συγκεκριµένο διήγηµα. Ήταν µάλιστα καλοκαίρι. Εκεί έπρεπε να ανέβω ένα βουνό, να µάθω αυτό το κείµενο, σ’ αυτήν τη γλώσσα, σε περίπου ενάµιση µήνα. ∆ουλέψαµε πολύ. Ο ∆ήµος µου ξεκλείδωσε τη µουσικότητα του κειµένου κι αυτό ήταν λυτρωτικό, αν σκεφτεί κανείς την πίεση του χρόνου. Παίξαµε περίπου δύο χρόνια. Όταν σταµατήσαµε, ήµουν γεµάτος – πλουσιότερος.
Καθώς περνούσαν τα χρόνια, και τα έργα, πάντα υπήρχε ένας χώρος µνήµης µέσα µου για αυτό το κείµενο. Έλεγα σκηνές του, µόνος µου στο γραφείο. Έτσι χωρίς λόγο. Όπως θυµάσαι ένα τραγούδι που σ’ αρέσει πολύ και θες να το ξανατραγουδήσεις. Το τραγούδι είναι το ίδιο. Εσύ όµως έχεις αλλάξει. Κι αυτό αλλάζει και την ερµηνεία σου. Γιατί αντιλαµβάνεσαι περισσότερα πράγµατα µέσα σ αυτό. Ένιωθα από τότε, πως αυτή η επιστροφή του συγγραφέα στο προσωπικό του τραύµα, δεν είναι κάτι εύκολο, είναι κάτι που έχει πάντα έναν κίνδυνο. Κάτι που δεν µπορεί να “τακτοποιήσει” επιµελώς η καλλιέργεια και η µόρφωση του. Για να αψηφήσει κανείς τον κίνδυνο, πάει να πει πως έχει σοβαρούς προσωπικούς λόγους να το κάνει. Άρχισα να νιώθω πως αυτή η ψυχική αµφιταλάντευση που διέκρινα µέσα στο κείµενο, ήταν αυτή η διαδροµή από την αγάπη στο τραύµα – το παράπονο, και πάλι στην αγάπη. Αυτό τον δρόµο δεν το περπατάς πάντα µε τον ίδιο τρόπο. Ο χρόνος µπορεί να σε βοηθήσει να τον περπατήσεις λίγο καλύτερα την επόµενη φορά. Αυτό ακριβώς έγινε και στην περίπτωση µου. Κάθε φορά έλεγα στον εαυτό µου πως αν το έκανα τώρα, θα το έκανα αλλιώς. Ωσπου αυτό γιγαντώθηκε, κι έτσι απλά προέκυψε η ανάγκη να γίνει πράξη ξανά. Αυτή τη φορά µε τη δική µου σκηνοθετική µατιά.
Η αυτο-σκηνοθεσία είναι µία διαδικασία πιο εύκολη ή πιο δύσκολη στην προσέγγιση ενός έργου;
Σαφέστατα πιο δύσκολη και πιο βασανιστική. Γιατί πολύ απλά όταν παίζεις δεν µπορείς να έχεις την εποπτεία του εαυτού σου απ΄ έξω. Κι οµολογώ πως παλιά είχα πει στον εαυτό µου ότι δεν θα το κάνω ποτέ. Αλλά ποτέ µη λες ποτέ. Όταν σου έχει γεννηθεί µία ιδέα δεν µπορείς να την επιβάλεις σε έναν άλλον άνθρωπο ο οποίος θα κληθεί να είναι ο σκηνοθέτης ας πούµε. Από την άλλη, εγώ είµαι πρωτίστως ηθοποιός. Κι αν σκηνοθετούσα µόνο, ο χρόνος ενασχόλησής µου θα ήταν µέχρι το τέλος των προβών. Κι είναι βέβαιο ότι θα ζήλευα µετά τον ηθοποιό που θα µπορούσε να το ζει αυτό κάθε βράδυ, ξανά και ξανά. Έτσι λοιπόν κατά κάποιον τρόπο εγκλωβίστηκα και στις δύο ιδιότητες.
Όµως αφέθηκα στην πολύτιµη προσφορά των εξαιρετικών συνεργατών µου και γι’ αυτό σ αυτή τη δουλειά δεν ένιωσα, ούτε νιώθω ποτέ µόνος µου πάνω στη σκηνή.
Τους είµαι ευγνώµων.
Η αρχαΐζουσα γλώσσα που γράφει ο Βιζυηνός θεωρείτε ότι αποτελεί εµπόδιο στο να έρθουν σε επαφή µε το έργο του οι νέοι;
Χαίροµαι πολύ για αυτή την ερώτηση και απαντώ χωρίς περιστροφές, όχι.
Ένας από σκηνοθετικούς στόχους, ήταν ακριβώς να φωτιστεί το κείµενο στο σύνολο του να µη µείνει τίποτα θολό, ή πολύ περισσότερο δυσνόητο, λόγω της γλώσσας.
Αν λοιπόν ξεκλειδώσεις σωστά τον τρόπο που πρέπει αυτή η γλώσσα να µιληθεί -και σε αυτό έγινε ιδιαίτερη δουλειά- τότε αναδεικνύεται και ο πλούτος της, και τα νοήµατα που απορρέουν από αυτήν στο έργο, αλλά και οι θερµοκρασίες των χαρακτήρων µαζί µε την ψυχογραφική ικανότητα του συγγραφέα.
Και έτσι ο θεατής, είτε µικρός είναι είτε µεγάλος, µπορεί να ανακαλύψει τη ρίζα της γλώσσας που µιλάει µε αυτήν του κειµένου που παρακολουθεί, έχοντας και τις δύο σε απόλυτη συµβατότητα µεταξύ τους.
Και καθώς η ώρα της παράστασης περνά, να µη σκεφτεί σχεδόν καθόλου πως πρόκειται για δύο διαφορετικές, αλλά για µία.
Υπάρχουν ρόλοι που σφραγίζουν την καλλιτεχνική πορεία ενός ηθοποιού, σαν να τους κουβαλάνε µαζί τους για πάντα. Συµβαίνει κάτι τέτοιο σε εσάς;
∆εν ξέρω να σας πω µε βεβαιότητα. Αν κουβαλάει κανείς ας πούµε, κάποιους ρόλους στους οποίους υπήρξε πολύ καλός, αυτό ενέχει έναν κίνδυνο. Αυτό το “πολύ καλός” να µην ισχύει πια, µετά από λίγα χρόνια.
Θα έλεγα λοιπόν στον αντίποδα, πως υπάρχουν κάποια έργα σπουδαία, που µας σηµαδεύουν για χίλιους δύο λόγους, που δεν είναι καν ανάγκη να τους µάθουµε. Αυτά λοιπόν τα σπουδαία έργα, µας αποκαλύπτονται καθώς περνά ο χρόνος. Και γίνεται τόσο ανεπαίσθητα και τόσο εντυπωσιακά, που µοιάζει µ΄ αυτό που νιώθει ένας αρχαιολόγος όταν εικάζει µε πίστη και επιστηµονική εµπειρία, πως σ΄ αυτό το σηµείο, κάτω από το χώµα, κρύβεται κάτι πολύτιµο. Και όταν αυτό, µε το σκουπάκι του προσεκτικά, µε περισσή φροντίδα κι αγάπη το αποκαλύψει, τότε νοµίζω πως δένεται µαζί του για πάντα.
Το “Αµάρτηµα” πραγµατεύεται µεταξύ άλλων και την έννοια της συγχώρεσης. Τι θα λέγατε ότι σηµαίνει συγχώρεση;
Για µένα η συγχώρεση είναι µία πράξη θάρρους. Θα έλεγα επαναστατική. Όπως το λέει και η λέξη επαναστέκοµαι. Στέκοµαι ξανά στα πόδια µου. Όπως η λέξη αµαρτία, σηµαίνει αστοχία του νου, έτσι πάλι µε το νου, µπορεί ο άνθρωπος να αντιληφθεί, να κατανοήσει, να αποδεχθεί και να συγχωρήσει. Η καρδιά του δεν µπορεί παρά να ακολουθήσει. Να συγχωρήσει πρώτα από όλα τον ίδιο του τον εαυτό και κατ΄ επέκταση κι όλους τους άλλους. Αν δεν συγχωρήσεις δεν µπορείς να αναστηθείς. Πολλές φορές µοιάζει µε έναν λόφο δύσβατο που πρέπει να ανέβεις για να βρεις νερό. Όταν όµως το κάνεις, συνειδητοποιείς πως είσαι ήδη ψηλότερα. Πως το τοπίο της ζωής σου, δεν είναι πια άνυδρο. Πως άξιζε αυτή η ανηφόρα.
Οι παραστάσεις
Το “Αµάρτηµα της µητρός µου” του Γεωργίου Βιζυηνού, σε σκηνοθεσία και ερµηνεία Κωνσταντίνου Γιαννακόπουλου, θα παρουσιαστεί στα Χανιά 9 και 10 Μαΐου στο Θέατρο “∆ηµήτρης Βλησίδης” (ώρα έναρξης 21:00).
Τη µουσική της παράστασης υπογράφει ο Θοδωρής Οικονόµου. Σκηνικά/Κοστούµια: Πάρις Μέξης. Σχεδιασµός κίνησης: Βρισηίδα Σολωµού. Σχεδιασµός φωτισµών: Χριστίνα Θανάσουλα.
Βοηθός φωτισµών: Ιφιγένεια Γιαννιού. Βοηθός Σκηνοθέτη: Φάνης Σακελλαρίου. Φωτογραφίες: Μαριλένα Αναστασιάδου. Video: Θάνος Μαργαρίτης. Γραφιστική επιµέλεια: xMx graphics Επικοινωνία – Γραφείο τύπου: Χρύσα Ματσαγκάνη. Παραγωγή: Phronesis – AMKE.
∆ιάρκεια παράστασης 85 λεπτά
Προπώληση εισιτηρίων : MORE.COM
https://www.more.com/theater/to-amartima-tis-mitros-mou-kriti/
