«Κάθε εποχή προσφέρεται για γελοιογραφία. Ακόµα και οι πιο σκοτεινές. Είναι ένας τρόπος να κατανοήσεις την πραγµατικότητα, να αναλύσεις την επικαιρότητα και να πεις τα πιο σοβαρά πράγµατα µε τον πιο χιουµοριστικό τρόπο».
Αυτό τονίζει, µεταξύ άλλων, ο εικονογράφος, σκιτσογράφος και πολιτικός γελοιογράφος Κωνσταντίνος Ρουγγέρης, µιλώντας στο “Μολυβι – µελάνι” για την αυξανόµενη δυναµική που έχει αποκτήσει τα τελευταία χρόνια η 9η τέχνη. Παράλληλα, ξεκινώντας την κουβέντα µαζί του από το graphic novel που δουλεύει αυτή την περίοδο, µε θέµα τον νικηφόρο αγώνα του ελληνικού λαού για τη µαταίωση της πολιτικής επιστράτευσης που επιχείρησαν οι Ναζί, αναφέρεται στην ανεξάντλητη έµπνευση της πολιτικής γελοιογραφίας, το διαρκές και ανοιχτό “µέτωπο” της σάτιρας µε κάθε µορφής εξουσία αλλά και τα -αναπάντητα ακόµα- ερωτήµατα – προβληµατισµούς που θέτει η τεχνητή νοηµοσύνη για το µέλλον της εικονογράφησης, της γελοιογραφίας και του κόµικ.
– Αυτή την περίοδο δουλεύετε πάνω σε ένα καινούριο έργο σας µε τίτλο “Τα Πρώτα Λουλούδια της Άνοιξης” που αναφέρεται στην περίοδο της γερµανικής Κατοχής. Γιατί επιλέξατε αυτό το θέµα και τι θα θέλατε να µείνει στον αναγνώστη της ιστορίας σας;
Μελετώντας την ιστορία της Κατοχής και της αντίστασης, µου έκανε µεγάλη εντύπωση το γεγονός ότι πολλά περιστατικά που θα µπορούσαν να γίνουν ταινίες, µυθιστορήµατα, θεατρικά έργα, κόµικς, έχουν αφεθεί στη λήθη.
Η περίοδος αυτή είναι µια από τις πιο ενδιαφέρουσες και συγχρόνως από τις λιγότερο γνωστές περιόδους της νεοελληνικής ιστορίας. Η αντίσταση του ελληνικού λαού στους κατακτητές, µας έχει δώσει λαµπρά παραδείγµατα ηρωισµού, αυτοθυσίας, συλλογικότητας, αλληλεγγύης. Ένα από αυτά είναι και η µαταίωση της πολιτικής επιστράτευσης, της καταναγκαστικής δηλαδή εργασίας Ελλήνων πολιτών στα εργοστάσια της Γερµανίας. Ένα µέτρο που πάρθηκε σε όλες τις κατακτηµένες από τους Ναζί χώρες, εκτός από την Ελλάδα. Κι αυτό γιατί ο λαός της Αθήνας βγήκε στους δρόµους και το σταµάτησε. Αυτή την ιστορία θέλω να διηγηθώ στα “Πρώτα Λουλούδια της Άνοιξης”. Πως όταν ένας λαός είναι αποφασισµένος και δρα συλλογικά, τίποτα δεν µπορεί να του σταθεί εµπόδιο.
– Το graphic novel µοιάζει να κερδίζει έδαφος τα τελευταία χρόνια. Πιστεύετε ότι µπορεί ως “γλώσσα” να µιλήσει καλύτερα στους σηµερινούς νέους από ότι η παραδοσιακή µορφή της λογοτεχνίας όπως την ξέρουµε;
Νοµίζω πως κερδίζει έδαφος γιατί βγαίνουν όλο και περισσότερες αξιόλογες δουλειές από όλο και περισσότερους ταλαντούχους ανθρώπους! Υπάρχουν επίσης άνθρωποι µε µεράκι και αγάπη για τα κόµικς που δίνουν βήµα στους δηµιουργούς, είτε διοργανώνοντας εκθέσεις και φεστιβάλ, είτε φιλοξενώντας στήλες αφιερωµένες στα κόµικς σε εφηµερίδες και περιοδικά.
Έχουν πλέον διαλυθεί τα στερεότυπα που θέλουν το κόµικ ως ένα ελαφρύ ανάγνωσµα που απευθύνεται κυρίως σε παιδιά και εφήβους. Είναι µια αυτόνοµη µορφή τέχνης που µπορεί να αφηγείται ιστορίες µε τον δικό της δυναµικό, τολµηρό, ευαίσθητο και συγκλονιστικό τρόπο. Με αυτή την έννοια δεν θα τολµούσα να αντιπαραθέσω ποτέ ένα graphic novel µε ένα µυθιστόρηµα. Είναι δυο διαφορετικές τέχνες αφήγησης, η κάθε µια µε τη δική της µαγεία.
– Εκτός από το κόµικ και την εικονογράφηση ασκείτε και την τέχνη της γελοιογραφίας. Η εποχή µας προσφέρεται για γελοιογραφία; Κι αν ναι, τι είναι αυτό που ερεθίζει την πένα ενός γελοιογράφου;
Κάθε εποχή προσφέρεται για γελοιογραφία. Ακόµα και οι πιο σκοτεινές. Είναι ένας τρόπος να κατανοήσεις την πραγµατικότητα, να αναλύσεις την επικαιρότητα και να πεις τα πιο σοβαρά πράγµατα µε τον πιο χιουµοριστικό τρόπο.
Θέµατα όπως οι κοινωνικές ανισότητες, η ανεπάρκεια του κρατικού µηχανισµού, η άνοδος της ακροδεξιάς, ο πόλεµος, είναι θέµατα που ερεθίζουν την πένα του γελοιογράφου διαχρονικά. Παρ’ όλη την κρίση που ξέσπασε στον Τύπο και τη στροφή των αναγνωστών από την εφηµερίδα στα ειδησεογραφικά sites, το αναγνωστικό κοινό έχει ανάγκη τη γελοιογραφία. Κι αυτό φαίνεται τόσο στα social media που κατά καιρούς σκίτσα και γελοιογραφίες γίνονται viral, όσο και στις εκθέσεις που διοργανώνει η Λέσχη Ελλήνων Γελοιογράφων, που η ανταπόκριση του κοινού είναι συγκινητική.
– Τα τελευταία χρόνια γίνεται πολύς λόγος γι’ αυτό που λέµε “πολιτική ορθότητα”. Πιστεύετε ότι η σάτιρα ή η γελοιογραφία πρέπει να έχουν όρια κι αν ναι πώς και από ποιον µπαίνουν αυτά;
∆εν πρέπει να υπάρχουν όρια στη σάτιρα. Είναι το όπλο που έχει στη φαρέτρα του ο κάθε σατιρικός καλλιτέχνης και κρίνεται ανάλογα µε το πώς και ενάντια σε ποιον το χρησιµοποιεί. Επιτίθεται ενάντια στην εξουσία, ενάντια στους ισχυρούς ή τα βάζει µε τους αδύναµους; Η σάτιρα ανέκαθεν τα έβαζε µε τους πρώτους. Αν επιτίθεσαι στους αδύναµους τότε δεν κάνεις σάτιρα, κάνεις bullying.
– Ανησυχείτε για την εξέλιξη της τεχνητής νοηµοσύνης και πώς αυτή θα επηρεάσει την τέχνη σας;
Υπάρχει µεγάλη ανησυχία από πολλούς συναδέλφους για το πώς θα εξελιχθούν τα πράγµατα µε το ζήτηµα της τεχνητής νοηµοσύνης. Είναι σίγουρο πως πολλές θέσεις εργασίας θα χαθούν και πως έχουµε να δούµε αρκετές εικόνες που δηµιουργήθηκαν µε τεχνητή νοηµοσύνη να κοσµούν βιβλία, εξώφυλλα, κόµικς, αφίσες κ.ά. Είναι ακόµα νωρίς για να βγάλουµε συµπεράσµατα και να δούµε πόσο θα επηρεάσει την τέχνη. Το µόνο σίγουρο είναι ότι η τέχνη πηγάζει από την ανθρώπινη ανάγκη για έκφραση και δηµιουργία και πως εµείς δεν θα σταµατήσουµε να κάνουµε τέχνη!
γραμμοσκιάσεις… Zgur
