Κορυφώσεις και μεσοδιαστήματα

Γράφει ο Rainer Maria Rilke στα Γράμματα σ’ έναν νέο ποιητή: «Θα πεθαίνατε τάχα, αν σας απαγόρευαν να γράφετε;». Μέσα στην απολυτότητά της η ερώτηση αγγίζει τον πυρήνα της ανάγκης του δημιουργού να γεννήσει ένα έργο. Με άλλα λόγια σημαίνει ότι κάνεις κάτι, γιατί δεν μπορείς να κάνεις διαφορετικά.
να παράδειγμα: βρίσκεσαι σε μία απόμερη βραχώδη ακτή στο τέλος της μέρας με τον άνεμο να λυσσομανά σηκώνοντας αφρούς από τα κύματα στην υγρή ατμόσφαιρα. Τραβώντας φωτογραφίες το απόκοσμο τοπίο πηδάς από βράχο σε βράχο μέχρι που αποφασίζεις ότι οι φωτογραφίες αρκούν και αρχίζεις να επιστρέφεις. Με ένα τελευταίο άλμα προσγειώνεσαι σε ομαλό έδαφος και τότε διαπιστώνεις ότι η άμμος με το αλάτι στη στραγγισμένη λιμνοθάλασσα είναι πιο μαλακά από όσο περίμενες και το πόδι σου βυθίζεσαι αφήνοντας ένα βαθύ αποτύπωμα. Ξαφνιασμένος γυρίζεις και το κοιτάς, ενώ ο ήλιος δύει. Αυτό που σε αναγκάζει να σηκώσεις τη μηχανή δεν είναι ακριβώς η εικόνα που βρίσκεται μπροστά στα μάτια σου, αλλά η ανάμνηση της αίσθησης του ποδιού σου να βυθίζεται στο έδαφος.
Ανεξάρτητα από το αν αυτή η αίσθηση μεταφέρεται στη φωτογραφία η εμπειρία αυτή αποτελεί μία κορύφωση, κάτι σαν την ανατολή της αυγουστιάτικης πανσελήνου. Υπάρχουν όμως θολά σημεία ως προς το γιατί τέτοιες κορυφώσεις είναι τόσο σημαντικές. Η πανσέληνος του Αυγούστου είναι σημαντική, γιατί είναι όμορφη, γιατί έχουμε αποφασίσει συλλογικά να εκδράμουμε για να την απολαύσουμε ή γιατί υπάρχει εκείνο το βράδυ κάτι ιδιαίτερο στο βαρυτικό πεδίο της σελήνης;
Πολλές φορές βάζουμε ορόσημα μέσα από την ανάγκη μας να τελετουργήσουμε. Μέσα σε αυτόν τον ορισμό λησμονούμε τις αιτίες και τις διαδικασίες που μας έφεραν σε αυτήν την κορύφωση και έτσι απολαμβάνουμε τη μαγεία και την απολυτότητα των πραγμάτων. Αν όμως αποδομήσουμε τις εμπειρίες θα ανακαλύψουμε νέες διαστάσεις σε αυτές εξ ίσου σημαντικές με τις κορυφώσεις, οι οποίες δεν είναι άλλες από τα μεσοδιαστήματα.
Για πολλά χρόνια στη φωτογραφική θεωρία αποτελούσε κυρίαρχο δόγμα η “Αποφασιστική στιγμή” του Henri Cartier-Bresson. Σύμφωνα με τον ίδιο το φωτογράφο, η στιγμή που το μάτι, η καρδιά και το μυαλό ευθυγραμμιζόταν. Ή αλλιώς η αποτύπωση της στιγμής που ενσωματώνει την ουσία της σκηνής που εκτυλίσσεται. Αν όμως στον αντίποδα εφαρμόσουμε αυστηρά αυτό το δόγμα στη φωτογράφιση χορού για παράδειγμα, χάνουμε μεγάλο μέρος της χορευτικής εμπειρίας αποτυπώνοντας κυρίως εντυπωσιακά άλματα και εκτάσεις του σώματος, όχι όμως και τα δομικά εκείνα στοιχεία της χορογραφίας της οποίας τα άλματα είναι μέρος.
Χωρίς τα μεσοδιαστήματα δεν μπορούν να υπάρξουν οι κορυφώσεις γιατί μέσα σε αυτά χτίζονται και αναπτύσσονται. Αν πάλι υπήρχαν, η εμπειρία μας θα ήταν ένα αφόρητο κρεσέντο. Αλλά δεν χρειάζεται να εξετάσουμε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Δε γίνεται να υπάρξει άλμα χωρίς προηγούμενη σύσπαση των μυών, ούτε πανσέληνος χωρίς χασοφεγγαριά.
Δεν μπορείς να αφήσεις αποτύπωμα αν δεν πηδήξεις από βράχο σε βράχο, ούτε να γράψεις ποίημα αν δε μείνεις ξάγρυπνος τα βράδια.
Η απάντηση στο ερώτημα του Rilke μπορεί να είναι ότι δεν θα πεθάνεις, αλλά θα μείνεις με τα χέρια σου να τρέμουν. Η δημιουργία μπορεί να είναι απλά μία κορύφωση στη δραστηριότητά μας, αλλά το πώς ζει κανείς και προετοιμάζεται στα μεσοδιαστήματα είναι αυτό που συνιστά το ουσιαστικό αποτύπωμα.