Με τα κουνούπια όλο τον χρόνο θα χρειαστεί να μάθουμε να ζούμε, καθώς εντείνεται η κλιματική κρίση που προκαλεί ριζικές αλλαγές στις καιρικές συνθήκες. Το γεγονός αυτό προκύπτει από τις επισημάνσεις του εντομολόγου, ερευνητή στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, δρ Αντώνη Μιχαηλάκη.
Ο κ. Μιχαηλάκης μίλησε στα “Χ.ν.” με αφορμή τη διαπίστωση αρκετών πολιτών στα Χανιά για… πρόωρη εμφάνιση των κουνουπιών τη φετινή χρονιά. Με βάση τα δεδομένα που έχουμε από την Αττική, το κοινό κουνούπι, το λεγόμενο βραδινό, δεν σταμάτησε καθόλου τη δραστηριότητά του φέτος. Κι αυτή η τάση, εκτιμάται ότι θα είναι ακόμη πιο εμφανής σε νοτιότερες περιοχές όπως η Κρήτη», σημειώνει ο ερευνητής και μας εξηξεί: «Η αυξημένη θερμοκρασία, σε συνδυασμό με ακραία πλημμυρικά φαινόμενα, δημιουργούν ιδανικές συνθήκες για πολλαπλασιασμό των κουνουπιών. Αυτό σε συνδυασμό με την προσαρμοστικότητα του εντόμου στο αστικό περιβάλλον, είναι η αιτία για την αυξημένη όχληση που παρατηρούμε πολύ νωρίτερα από αυτό που είχαμε συνηθίσει ως εποχή των κουνουπιών».
Παρά τον χιονιά που έπληξε φέτος την Αττική, υπήρχαν περιοχές που οι παγίδες που τοποθετεί το “Μπενάκειο” ήταν γεμάτες όλο τον χρόνο, με τον κ. Μιχαηλάκη να επισημαίνει πως «το μικροκλίμα καθορίζει τη συμπεριφορά των κουνουπιών».
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Πώς όμως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτό το φαινόμενο; Ο κ. Μιχαηλάκης εξηγεί πως «η παρακολούθηση δεν πρέπει να γίνεται μόνο τις περιόδους που αναμένεται παραδοσιακά η εμφάνιση κουνουπιών. Αποτελεί κλειδί η έγκαιρη επέμβαση κι αυτό το βλέπουμε μέσα από το συνεχές δίκτυο παρακολούθησης που έχουμε στην Αττική. Το να δίνουμε… ραντεβού την Πρωτομαγιά για ψεκασμούς, είναι ξεπερασμένη στρατηγική. Όλα τα δεδομένα έχουν αλλάξει».
ΜΕΘΟΔΟΙ
Αναφορικά με την αντιμετώπιση πέρα από τους ψεκασμούς, ο ερευνητής αναφέρεται στο φετινό παράδειγμα από τις παγίδες στην Αττική: «Κάθε Παρασκευή συλλέγουμε τα αποτελέσματα από παγίδες. Με το που δούμε πρόβλημα, ξεκινάμε με επιτόπιο έλεγχο, και πόρτα – πόρτα εξάλειψη εστιών. Μετά μετράμε τη μείωση. Μόνο σε μία περίπτωση προχωρήσαμε σε ψεκασμό. Σε όλες τις άλλες είχαμε εστίες αναπαραγωγής κουνουπιών από λάθη πολιτών, κι αυτό δείχνει ότι έχουμε πολύ δρόμο με την εκπαίδευση».
Αναφορικά με τα συχνότερα λάθη που παρατηρούν οι ερευνητές, ο κ. Μιχαηλάκης εξηγεί: «Είχαμε για παράδειγμα πλημμυρισμένους βόθρους και σε μια χαρακτηριστική περίπτωση μετά τις πυρκαγιές σε Εύβοια και Βαρυπόμπη, μια κατασκήνωση κράτησε το νερό στην πισίνα της για λόγους πυρόσβεσης. Αυτό όμως αποτέλεσε την ιδανική εστία αναπαραγωγής και είχαμε “έκρηξη” κουνουπιών!».
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Όλα τα παραπάνω, συντελούν κατά τον κ. Μιχαηλάκη στην ανάγκη διαρκούς εκπαίδευσης των πολιτών, ώστε να αποφεύγουν τα λάθη που ευνοούν την ανάπτυξη πληθυσμών κουνουπιών. «Θεωρώ κρίσιμης σημασίας το πρόγραμμα πόρτα – πόρτα, που είχε τρέξει και παλιότερα στα Χανιά και δεν γνωρίζω τι αποτελέσματα είχε.
Τέτοια προγράμματα απαιτούν να επανερχόμαστε να διαπιστώνουμε τι ποσοστό μείωσης εστιών είχαμε, να ρωτάμε τους κατοίκους αν είδαν διαφορά. Ειδικά στην Ελλάδα η εκπαίδευση του πολίτη θέλει διαρκή προσπάθεια, δεν πρέπει να περιορίζεται στη διανομή ενός φυλλαδίου. Κι αυτό ήταν κάτι που το είχε αντιληφθεί ο πρώην προϊστάμενος της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας της Π.Ε. Χανίων, κ. Δημήτρης Νικολακάκης με τον οποίο είχαμε μια πολύ καλή συνεργασία», τονίζει.
Σήμερα, δεν υπάρχει κάποια επαφή του Μπενάκειου με τους τοπικούς φορείς στην Κρήτη, με τον κ. Μιχαηλάκη να τονίζει ότι εκτός από την Περιφέρεια, οφείλουν να ενημερώνονται και να εκπαιδεύονται για το θέμα και οι εργαζόμενοι στους Δήμους.
Αργοπορημένος φέτος ο “τίγρης”
Σε αντίθεση με το κοινό κουνούπι που έκανε από νωρίς την εμφάνισή του, το περιβόητο κουνούπι “τίγρης” φέτος έχει καθυστερήσει, με τον κ. Μιχαηλάκη να αποδίδει αυτή τη συμπεριφορά, στις ακραίες θερμοκρασίες του χειμώνα. « Πέρυσι τέτοια εποχή, στην Αττική είχαμε σε όλες τις παγίδες έστω κι ένα αυγό. Τώρα συναντήσαμε μόνο σε τρεις από τις περίπου 200.
Νέοι δυνητικοί κίνδυνοι
Σε ερευνητικό επίπεδο, η πανδημία του κορωνοϊού μονοπώλησε τη χρηματοδότηση στην έρευνα. «Αν είχαμε αντίστοιχη χρηματοδότηση με την έρευνα του covid θα είχαμε λύση το πρόβλημα της ελονοσίας στην Αφρική», σχολιάζει ο κ. Μιχαηλάκης, τονίζοντας πως «το κουνούπι, αλλά κι άλλα έντομα όπως οι σκνίπες, είναι πάντα δυνητικός κίνδυνος για ασθένειες και πρέπει να μας απασχολεί. Σημαντικό είναι δε, να έχουμε συνεργασίες μέσα από τις οποίες ερευνητές αλλά και φορείς θα εμπλουτίζουν τη γνώση τους».
Μέσα από μια τέτοια συνεργασία άλλωστε έχει προκύψει το πρωτοποριακό πρόγραμμα στείρωσης κουνουπιών που εφήρμοσε η ομάδα του κ. Μιχαηλάκη στην Βραυρώνα, τα αποτελέσματα του οποίυο αξιοποιούνται πλέον στην Αλβανία, στην Πορτογαλία, στην Κροατία και στην Σερβία, ενώ “οδηγό” για όλους αποτέλεσε η Ιταλία.
Πλέον το Μπενάκειο έχει ένα νέο εργαστήριο που ασχολείται με τα έντομα υγειονομικής σημασίας με επικεφαλής τον δρ. Αντώνη Μιχαηλάκη, ο οποίος αυτές τις μέρες βρίσκεται σε διεθνή συνάντηση στην Κύπρο, με συμμετοχή του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
Εντομοκτόνα και… ταξική η πανδημία
Μια ενδιαφέρουσα διάσταση της πανδημίας αναφορικά με τα κουνούπια, τέθηκε από τον κ. Μιχαηλάκη στη συζήτησή μας. Όπως εξήγησε, «διαπιστώθηκε πως οι αυξημένες εργασίες συντήρησης, οι ανακαινίσεις και καθαρισμοί αποθηκών και κατοικιών, οδήγησαν στην εξολόθρευση εστιών κουνουπιών. Αυτό όπως δεν αφορούσε τις περιοχές που λαϊκά αποκαλούμε “φτωχογειτονιές”, καθώς εκεί δεν υπήρξε αντίστοιχη δραστηριότητα».
