Sergio Fabbrini, Pierre V. Zima Εκδόσεις: ΛΕΒΙΑΘΑΝ
Μετάφραση – πρόλογος Κωνσταντίνος Α. Κατσούρης
Για αναζήτηση της αλήθειας μέσα σ’ έναν απέραντο κόσμο ψεύδους που η διαχείρισή του επιζητά τον διαμελισμό των συλλογικών ταυτοτήτων αναγνωρίζοντάς τις μέχρις ότου εξατομικεύσει κάθε επέμβασή της.
Οπου μόνο με την επάνοδο του ατόμου στο κράτος (κατά τον Horkheimer) με τον όσο το δυνατόν μεγαλύτερο περιορισμό των μεσολαβήσεων και των αλμάτων αυτής της διαδικασίας γίνεται δυνατή η διαχείριση του πρώτου με τον ίδιο τρόπο που κυβερνάται το δεύτερο… αλλά ο ιστορικός εξελικτισμός που εγχαράσσει συγκεκριμένες γραμμές ανάπτυξης ή μάλλον προόδου, θεωρεί ότι η μόνη κληρονομιά που διαθέτουμε είναι ένας συνδυασμός παρόντος και παρελθόντος είναι και μόνο η γνώση και η ακριβής διαχείριση αυτού του πλούτου μπορεί να μας επιτρέψει να διεισδύσουμε στο μέλλον. Με την αλήθεια να είναι το διαρκές αντιφατικό αποτέλεσμα μιας σθεναρής δράσης
ΠΟΥ ΚΑΤΟΙΚΟΕΔΡΕΥΕΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ
που κατοικοεδρεύει στην ακούραστη διαλεκτική σχέση ανάμεσα στο παλιό και στο καινούργιο. Διαλεκτική που κερματίζει κάθε μονομερή και διαχωρισμένη σχέση ανάμεσα στο παρόν και στο παρελθόν… χωρίς να συνθλίβει τον ιστορικό χρόνο από τον λογικό. Με το παρεμβατικό κράτος να επεκτείνει τον γραφειοκρατικό μηχανισμό μέχρις ότου συμπεριλάβει σ’ αυτήν τη ζωή κάθε ατόμου για να τη θεσμοποιήσει, δηλαδή να τη ρυθμίσει (με απόλυτο και εφιαλτικό έλεγχο όπως συμβαίνει σήμερα κατά την εμπειρία εκατομμυρίων πολιτών.
Με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να έχουν επιστρέψει σε μια εξουσιαστική πραγματικότητα την οποία οι ίδιοι (κατά τον Horkheimer πάντα) οι ίδιοι επιχείρησαν να ξεπεράσουν με την οικοδόμηση συλλογικών ταυτοτήτων οι οποίες αποτέλεσαν
ΜΕΓΑΛΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ Η ΣΚΕΨΗ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΑΥΤΑΡΧΙΚΟΤΗΤΑ
έναν τρόπο για να αποκρύψουν ή να ανατρέψουν το συναίσθημα αδυναμίας. Με το άτομο που αντιτίθεται στο αυταρχικό κράτος να διαθέτει μιαν ορισμένη δυνατότητα: ΤΗ ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ.
Η οποία όμως αποτελεί ένα δείγμα αντίστασης, με την προσπάθεια να μην αφήνεις να σε εξαπατούν… Ενα σημαντικό βιβλίο “το αυταρχικό κράτος” περιλαμβάνει ένα εξαιρετικού ενδιαφέροντος “παράρτημα” με δύο σκέλη: α) “Ιστορικές σημειώσεις για τη Γερμανία και τις Η.Π.Α. στα χρόνια του ’30” και
β) “Οι Ηνωμένες Πολιτείες και το New Deal”, αλλά σε αυτά τα 2 ενδιαφέροντα θέματα κ.λπ. του βιβλίου θα επανέλθουμε με ένα ακόμα άρθρο μας.
ΕΓΙΝΑΝ ΤΟΣΑ ΑΠΑΡΑΔΕΚΤΑ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΚΥΡΙΩΣ ΤΟ 2007
Εγιναν τόσα πολλά και τόσο βάρβαρα σε βάρος της Ελλάδας και του ελληνικού λαού πριν από τη σημερινή διακυβέρνηση. Αυτά που έγιναν συνολικά από το 2007 δημιούργησαν μια οδυνηρή πραγματικότητα για την οικονομία και την ελληνική κοινωνία. Αυτή η κατάσταση οδήγησε -μέσα από την οδυνηρότητα που εξελικτικά εντεινότανε- σε ένα κρίσιμο αδιέξοδο λόγω των ξένων, πλέον, επικυριαρχιών και των εντοπίων κομματικών και οικονομικών συμφερόντων. Για να οδηγηθεί ο λαός προς την ευρωαριστερή πολιτική.
ΧΑΟΣ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗΣ ΑΤΑΞΙΑΣ ΣΤΗ ΧΩΡΑ
Για μια άλλη αντιμετώπιση του κρίσιμου ελληνικού αδιεξόδου, που είχε δημιουργηθεί από τα μνημόνια, τις προκλήσεις των μνημονιακών εντεταλμένων και τις άγριες εκμεταλλεύσεις των ιδιωτικών κρατικών και θεσμικών δανειστών. Αλλά και εντεταλμένων ξένων ελεγκτών της επιβληθείσας στην Ελλάδα “Νέας τάξης” πραγμάτων, στην Ευρώπη, αλλά και στον κόσμο ευρύτερα.
Στο κρίσιμο ελληνικό – οικονομικό, πολιτικό και κοινωνικό αδιέξοδο η νέα διακυβέρνηση δημιούργησε μεγάλες προσδοκίες, οι οποίες στο εξάμηνο λειτουργίας της συρρικνώθηκαν. Ενώ τώρα όλες καταβαραθρώθηκαν μέσα στο χάος μιας επικίνδυνης α-ταξίας που δημιούργησαν οι απάνθρωπες απαιτήσεις των δανειακών φορέων και των επί μέρους μηχανισμών τους.
ΚΥΡΙΑΡΧΑ ΤΑ ΔΙΕΘΝΗ ΥΠΕΡΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ
Με δημιουργία μιας κατάστασης φοβερής οικονομικής κρίσης. Μιας κρίσης η οποία (είτε σε επίτευξη δεινής συμφωνίας είτε σε μη επίτευξη και έξοδο από τη ζώνη του ευρώ καταδικάζει τον ελληνικό λαό σε διαρκή κρίση και σε ουσιαστικό εκμηδενισμό μέσα στο πλαίσιο της νεοταξικής εξαθλίωσης που είναι υπερκυρίαρχη τόσο για την Ελλάδα όσο και για άλλα έθνη.
Αυτή η νεο-ταξική πραγματικότητα επαγγέλεται αποπροσανατολιστικά μια παγκόσμια τάξη, η οποία όμως παράγει στον αναταραγμένο κόσμο μας την απόλυτη α-ταξία για τα υπερσυμφέροντα των μεγάλων, σημερινών δυνάμεων, οι οποίες ανταγωνίζονται για την εξυπηρέτηση των ζωτικών γεωοικονομικών συμφερόντων τους και μόνο.
ΚΑΤΑ ΤΗ ΜΕΡΚΕΛ Η ΣΕΡΒΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΞΙΟΠΙΣΤΗ ΣΑΝ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ…
Μέσα στη γενική ευρωπαϊκή αναστάτωση για την ελληνική παραμονή στη ζώνη του ευρώ ή την έξοδο από αυτή η Γερμανίδα καγκελάριος κυρία Μέρκελ βρέθηκε πριν έναν μήνα στο Βελιγράδι, την πρωτεύουσα της Σερβίας, μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Η επίσκεψη σ’ αυτή την κρίσιμη περίοδο Ευρώπης – Ελλάδας, Βαλκανίων – κόσμου είχε πολλά μηνύματα, ιδιαίτερα σ’ αυτή την τόσο κρίσιμη συγκυρία.
Ομως, για τη Γερμανία τα οικονομικά συμφέροντα έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Συγκεκριμένα επρόκειτο για διαπραγματεύσεις οικονομικής επενδυτικής συμφωνίας Γερμανίας – Σερβίας. Σημειώνουμε ότι στη συνάντηση της καγκελαρίου Μέρκελ με τον Σέρβο πρωθυπουργό τον διαβεβαίωσε για την εμπιστοσύνη στο πρόσωπό του και στην αξιοπιστία της χώρας του γιατί: «Η Σερβία δεν είναι Ελλάδα!…». Για να αποτελέσει αυτή η ανοίκεια δήλωση μια ακόμα απαξιωτική έκφραση στην πιο κρίσιμη ώρα των ελληνοευρωπαϊκών διαπραγματεύσεων για πραγμάτωση μιας δημιουργικής συμφωνίας για την παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη, με σκληρότατες επιβαρύνσεις του, ήδη, εξουθενωμένου -εδώ και 6-7 χρόνια- ελληνικού λαού.
Για τη δυστυχία όμως, του οποίου δεν ενδιαφέρονται οι συντηρητικοί φορείς της Γερμανικής Δημοκρατίας των πιέσεων, των εξαναγκασμών και των απειλών σε όλο το διάστημα των 193 χρόνων από το ορόσημο της επανάστασης του 1821 ατυχώς ως σήμερα…
Η ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΞΑΝΑΒΑΖΕΙ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
Ομως μέσα στα πλαίσια της γερμανικής πορείας για υπεροχή ως κεντρικής ευρωπαϊκής δύναμης κυρίως από την αναγεννημένη από τις στάχτες του Β’ παγκοσμίου πολέμου κατάφερε να γίνει, κυρίως στον οικονομικό τομέα η νέα κυρίαρχη δύναμη της Ευρώπης. Με επιδίωξη να διαδραματίσει νέους επικυρίαρχους ρόλους τόσο στην ευρωπαϊκή ήπειρο, στα Βαλκάνια, στη Μεσόγειο, στην Αφρική, στη Μέση Ανατολή, στην ενεργειακή Ρωσία, στην ασιατική ήπειρο και ακόμα στην Απω Ανατολή.
Με επιθετική πολιτική χωρίς να λάβει υπόψη τα “μαθήματα” του πρώτου και του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου. Είχαν επισημάνει οι διάσημοι στοχαστές της περίφημης ριζοσπαστικής σχολής της Φραγκφούρτης το 1925-26 που ιδρύθηκε και έδρασαν ως τη χιτλερική κυριαρχία που κατέφυγαν στην Αμερική.
ΚΡΙΣΗ ΛΟΓΟΥ – ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗ ΑΝΘΡΩΠΟΥ – ΛΑΩΝ
Από τότε υπάρχει η κρίση του Λόγου με “μεταμόρφωση του υποκειμένου” που εκφράζει το ζήτημα της κρίσης του λόγου, του μετασχηματισμού, του κράτους και τις μεταμορφώσεις τις οποίες υπέστη εξαιτίας αυτής της κρίσης ο άνθρωπος. Για να διατυπωθούν προβληματισμοί για κατευθύνσεις, αλλά και στις αντιθέσεις που δημιουργήθηκαν στο εσωτερικό της σχολής της Φραγκφούρτης από τα μέλη της.
Σε μια εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο της ανόδου του οργανωμένου καπιταλισμού, του φασισμού και του Σταλινισμού. Προβλήματα που στη σημερινή ελληνική οικονομική, πολιτική και πολύπλευρη κοινωνική κρίση είναι δυνατό να αναχθούν στην πολιτική – οικονομική μας κρίση στο ελληνικό και στο ευρωπαϊκό μας επίπεδο.
ΟΜΩΣ Ο ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟΣ ADORNO ΑΠΟΔΟΚΙΜΑΣΕ ΤΗ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ 1968
Σε αυτή την από τότε συνεχιζόμενη κρίση αναφέρεται το βιβλίο: “Κρίση του Λόγου και μεταμόρφωση του υποκειμένου – Μελέτες για τον Max Horkheimer και τον T.W. Adorno”.
Με συγγραφείς τους Sergio Fabbrini, Pierre V. Zima. Εκδόσεις Λεβιάθαν Αθήνα Α’ έκδοση Μάιος 1992 με μετάφραση – πρόλογο Κωνσταντίνος Α. Κατσούρης και περιεχόμενα: 1) Sergio Fabbrini: Οικονομία και πολιτική στο Αυταρχικό κράτος επανεξετάζοντας τον F. Pollock και τον M. Horkheimer.
2) Pierre V. Zima: Max Horkheimer η μεταμόρφωση του υποκειμένου.
3) Χρονολογία της ζωής και των έργων του Max Horkheimer και T.W. Adorno, ο οποίος πέθανε στην Ελβετία στις 6 Αυγούστου 1969, ενώ είχε αρνηθεί στην τότε φοιτητική εξέγερση 1968-1969 να τριτεγγυηθεί τις πολιτικές θέσεις τους και να τους υπερασπιστεί με το καθηγητικό κύρος του από την αστυνομική καταστολή…
ΕΞΑΛΕΙΨΗ ΚΑΘΕ ΝΟΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ
Στο μικρό, αλλά περιεκτικό, προλογικό του σημείωμα ο μεταφραστής Κωνσταντίνος Α. Κατσούρης γράφει και τα εξής: «…Στο σύστημα του σύγχρονου λόγου, το κράτος αποτέλεσε τον χώρο της χειραφέτησης του ανθρώπου. Με την ίδρυση του κράτους ο άνθρωπος προσανατόλισε και οργάνωσε τη φύση του, τη μετασχημάτισε ιστορικά, μέσω των θεσμών και την αναπαρήγαγε κοινωνικά σαν αστική κοινωνία, σαν ορθολογική φύση του πολίτη με ενοχές, βία, στέρηση, ανοχή, υπομονή, ελπίδα, αλλά και εξάλειψη κάθε νοήματος από την ανθρώπινη δραστηριότητα σημάδεψαν την πορεία της ανάπτυξης που βεβαίως πέτυχε να μετασχηματίσει τη φύση, αλλά δεν μπόρεσε να εξαλείψει την κυριαρχία: σ’ αυτήν υποτάχθηκαν και ο άνθρωπος και η φύση… Ομως ο λόγος του κράτους γίνεται δεύτερη φύση του ανθρώπου που χάνει την αυτονομία του και οδηγείται στην πτώση του!».
ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΟΝΟ ΤΟ ΚΑΚΟ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΠΟΦΕΥΚΤΟ ΑΛΛΑ ΠΟΣΟ ΚΑΚΟ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΑΚΟΜΑ ΝΑ ΑΝΤΕΞΟΥΜΕ;
Με την κοινωνική κυριαρχία να μην μπορεί να συντηρηθεί πλέον με οικονομικά μέσα. Για τον σκοπό αυτό απαιτούνται άμεσες πολιτικές αποφάσεις. Μια κρίση όμως, που το πολιτικό -τόνιζαν τα σπουδαία δοκίμια των μεγάλων διανοητών της σχολής της Φραγκφούρτης- δεν φαίνεται ικανό να την ξεπεράσει. Γιατί η κυριαρχία του ορθολογισμού και… η διαφάνεια που υποσχέθηκε ο ορθός λόγος μοιάζει στην εποχή του 1925 – 50 να είναι δυνατή και πραγματοποιήσιμη σ’ ένα πυρηνικό ολοκαύτωμα ή μια οικολογική καταστροφή… Κι όπως γράφει ο Horkheimer «στην ιστορία μόνο το κακό είναι αναπόφευκτο…».
Λοιπόν απ’ εδώ και πέρα πόσο κακό μας περιμένει ακόμα; Με οικονομία – πολιτική και αυταρχικό κράτος;
