Η υλοποίηση του προγράμματος ΕΛΛΑΔΑ 2.0, που συμπυκνώνει την προοπτική της νέας Ελλάδας με την αξιοποίηση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, έχει ήδη ξεκινήσει. H εκταμίευση των πρώτων 4 δισ. ευρώ από ένα σύνολο σχεδόν 70 δισ. – αν συνυπολογίσουμε το ΕΣΠΑ και τα κονδύλια Κοινής Αγροτικής Πολιτικής – το δηλώνει σαφέστατα.
Η αναπτυξιακή ευκαιρία των επόμενων ετών δεν έχει προηγούμενο για την πατρίδα μας από την εποχή του Σχεδίου Μάρσαλ.
Στο πλαίσιο των ευκαιριών που ανοίγονται, η Κρήτη συνολικά ως περιφέρεια αναζητά ένα αντίστοιχο πρόγραμμα για τη νέα ΚΡΗΤΗ 2.0. Καταρτισμένο με τεχνοκρατική επάρκεια και επικεντρωμένο σε σαφείς αναπτυξιακούς στόχους θα είναι το εργαλείο απορρόφησης κονδυλίων στη δεκαετία που διανύουμε. Οι βασικοί άξονες ενός τέτοιου σχεδίου θα πρέπει να είναι οι υποδομές, η πράσινη ανάπτυξη, η ψηφιακή οικονομία και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των τοπικών επιχειρήσεων.
Στο κομμάτι των υποδομών υπάρχει ήδη ένας εντυπωσιακός σχεδιασμός σε εξέλιξη. Η πρόσφατη, επίσημη παρουσίαση του Πρωθυπουργού του νέου σύγχρονου αυτοκινητόδρομου που αναμένεται να ολοκληρωθεί στο σύνολο του μέχρι το 2030, η κατασκευή του νέου αεροδρομίου στο Καστέλι έως το 2024, η ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης, (με το μικρό καλώδιο να συνδέει ήδη την Δυτική Κρήτη με την Πελοπόννησο) είναι τα μεγαλόπνοα αναπτυξιακά έργα που θα δώσουν ώθηση στην ανταγωνιστικότητα της Κρήτης.
Προσθέτοντας τα επιμέρους έργα, όπως, μεταξύ άλλων, τη διασύνδεση του αεροδρομίου των Χανίων «Ι. Δασκαλογιάννης» με τη Σούδα, τη βελτίωση των κάθετων δρόμων προς τη νότια Κρήτη, αντιλαμβάνεται κανείς ότι αναμένεται μια τεράστια αναβάθμιση σε επίπεδο υποδομών.
Παράλληλα, η περαιτέρω ανάπτυξη των μεγάλων λιμανιών της Κρήτης και των λιμανιών του νότου μπορεί να καταστήσει το νησί εμπορικό κόμβο της ευρύτερης περιοχής. Η μελλοντική διέλευση φυσικού αερίου μέσω υποθαλάσσιων αγωγών, καθώς και η προοπτική αξιοποίησης των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων νότια της Κρήτης, θα την καταστήσει και ενεργειακό κόμβο.
Δύο ακόμη μεγάλα στοιχήματα είναι η επένδυση στην ψηφιακή οικονομία και την «πράσινη» οικονομία, που αποτελούν τη μερίδα του λέοντος στις χρηματοδοτήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης. Σημειώνω ως χαρακτηριστικό παράδειγμα την προσέλκυση «ψηφιακών νομάδων», οι οποίοι μπορούν να συνεισφέρουν στην αύξηση του τοπικού ΑΕΠ πέραν της τουριστικής περιόδου και επισημαίνω την ανάγκη αξιοποίησης των ερευνητικών ιδρυμάτων του νησιού για την υιοθέτηση περιβαλλοντικά φιλικών τεχνολογιών.
Από όλα τα παραπάνω είναι σαφές ότι δημιουργούνται συνθήκες ώστε τα επόμενα χρόνια η Κρήτη να προσελκύσει πολλούς και μεγάλους επενδυτές σε όλους τους παραγωγικούς τομείς της τοπικής οικονομίας (Τουρισμό, Αγροτική παραγωγή, Ενέργεια κλπ.). Η δυναμική αυτή θα δώσει σε περιοχές της Κρήτης που μέχρι τώρα δεν μπορούσαν να ακολουθήσουν τους ρυθμούς του Βόρειου τμήματος, την ευκαιρία για την ανάπτυξή τους.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σε έναν χρονικό ορίζοντα 30 ετών υπολογίζεται ότι θα δημιουργηθούν 100.000 νέες θέσεις εργασίας από την κατασκευή και τη λειτουργία των βασικών υποδομών (Β.Ο.Α.Κ., Αεροδρόμιο Καστελίου, Ηλεκτρική Διασύνδεση). Σε αυτές πρέπει κανείς να προσθέσει και τις θέσεις που θα δημιουργηθούν από τις ιδιωτικές επενδύσεις που οι νέες υποδομές θα προσελκύσουν.
Οι προοπτικές αυτές, όμως, δεν μπορεί να αφεθούν στην τύχη τους. Σε αυτή την εξαιρετική συγκυρία είναι απαραίτητο όλοι οι θεσμικοί και παραγωγικοί φορείς της Κρήτης να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να πρωταγωνιστήσουν στην αναπτυξιακή προσπάθεια. Ο στρατηγικός σχεδιασμός θα πρέπει να είναι ολοκληρωμένος, ώστε να μην αποτελέσει μόνο μια οικονομική μετάβαση αλλά έναν θεμελιώδη μετασχηματισμό στην οικονομική δραστηριότητα, τις συμπεριφορές και τους θεσμούς.
Αυτός ο σχεδιασμός οφείλει να ξεκινήσει άμεσα και να εγγυάται την ισομερή ανάπτυξη των περιφερειακών ενοτήτων, ώστε ολόκληρη η Κρήτη να αποκτήσει νέα δυναμική και νέα εικόνα. Αυτή της ΚΡΗΤΗΣ 2.0.
