1. Γενικά γεωγραφικά στοιχεία, μύθοι και θρύλοι…
Ηλιε του κόσμου Βασιλιά και πρώτε Κυβερνήτη
θαρρώ πως λάμπεις πιο πολύ όντε περνάς στην Κρήτη
Πρόλογος αφιερώματος
Στα σταυροδρόμια των μύθων, γεννιέται ο θρύλος. Στα σταυροδρόμια των θρύλων, υπάρχει το γεγονός. Στα σταυροδρόμια των γεγονότων γεννιέται η Ιστορία.
Σε μια αναδρομή στις Δέλτους του Χρόνου, αναζητήσαμε πίσω από τις χρονοθίνες μύθους και θρύλους για να συνθέσουμε μια σελίδα της Ιστορίας της Κρήτης μας…Συνοπτικά παραθέτουμε ότι μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε:
ΚΡΗΤΗ
Λένε πως κέρδισε την εύνοια της Ιστορίας, σαν την αντάμωσε στο δίστρατο του χρόνου. `Εψαχνε’κείνη να βρει μια στέρια γη να σπείρει μύθους και θρύλους.
Και τη βρήκε:
Στην κακοτράχαλη την απεραντοσύνη των Μαδάρων με τις πενήντα εφτά νεφελοσκέπαστες (άνω των 2.000 μέτρων) κορυφές, πρόκληση κι αντροκάλεσμα στον Ψηλορείτη με μόνο τρεις και στο θεοκατοίκητο τον `Ολυμπο, με δώδεκα.
Εις το θεογεννήτορα το όρος Δίκτη.
Εις το θεόμορφο βουνό-κοιμητήρι του Δία, τον Γιούχτα.
Εις το μοναδικό φαράγγι της Σαμαριάς και στ’ατελείωτα υπόλοιπα φαράγγια που αυλακώνουν την απεραντοσύνη της βουνίσιας ραχοκοκαλιάς του νησιού.
Στ’αναρίθμητα σπήλαια.
Στα βαθύσκιωτα δάση των κωνοφόρων με τις κρυστάλλινες πηγές.
Στις ηλιοφίλητες ακρογιαλιές και στα νησάκια που τις πλαισιώνουν σιμά ή μακρύτερα.
Στην προικισμένη γεωγραφική της θέση, δεμένης αρμονικά όσο και άρρηκτα με μια αξιοζήλευτη ποιότητα του κλίματος και μ’ένα ποιοτικά άριστο έδαφος, μήτρα γόνιμη σ’όποια φύτρα της λάχει.
Κι έσπειρε ο Χρόνος μύθους και θρύλους άπειρους με απλοχεριά που κάρπισαν και θέριεψαν κι έφτασαν ως τις δικές μας μέρες, και μαρτυρούν ότι:
– Στο όρος Δίκτη γεννήθηκε ο γιος του Κρόνου και της Ρέας, ο Δίας, πατέρας των θεών και των ανθρώπων της εποχής. Οι δε ένοπλοι Κουρήτες, με πυρρίχιο (θορυβώδη-πολεμικό) χορό ήθελαν να καλύψουν το κλάμα του νεογέννητου Δία, προκειμένου να τον προφυλάξουν από τον τεκνοκτόνο πατέρα του, τον Κρόνο.
– Ο Γκίγκιλος στις Σφακιανές Μαδάρες, ήταν η αρχική η κατοικία του Δία, πριν να “μετοικήσει” ο θεός, στον `Ολυμπο.
– Ο Γιούχτας (χρονική παραφθορά του λατινικού «Γιούπιτερ» όπως μετονόμασαν οι Ρωμαίοι το «όρος του Διός») δέχτηκε το νεκρό σώμα του Δία. Σήμερα, οι κορυφές του, σε μακρινή θέαση, σχηματίζουν με φόντο το γαλάζιο του ουρανού ένα ανδρικό κεφάλι σε ύπτια θέση και το οποίο ο μύθος θέλει να απεικονίζει τη μορφή του Δία.
– Μα πριν ακόμη γίνει το Δωδεκάθεο γνωστό στο Πανελλήνιο, στην Κρήτη λατρεύονταν άλλοι και προγενέστεροι θεοί όπως ο Ουρανός, η Γη, ο Κρόνος, η Ρέα, ο Απόλλωνας.
– Στα ίδια τούτα μέρη γεννήθηκε η θεά του κυνηγιού Βριτόμαρτις (η `Αρτεμις μετέπειτα), παρέα με την αχαϊνη τον ένα και μοναδικό (σ’όλο τον κόσμο) από τα τότε ως τα σήμερα κρητικό αίγαγρο (Capra aegagrus cretica), παρέα με τη Νεράιδα Ακακκαλίδα και με τη Νύμφη Καλυψώ, που κράτησε για επτά χρόνια τον Οδυσσέα στη σπηλιά της στην Ωγυγία (Γαύδο).
– Στα ίδια τούτα μέρη γεννήθηκε η θεά της γεωργίας η Δήμητρα, ο θεός της χαράς και του κρασιού ο Διόνυσος, ο θεός της θάλασσας ο Ποσειδώνας, ο Ερμής και πολλοί άλλοι. (Αξίζει να σημειώσουμε πως τόση ήταν η αίγλη και η δόξα του νησιού τα προϊστορικά εκείνα χρόνια, ώστε οι άλλοι `Ελληνες παραδέχονταν πως δεν μπορούσε, παρά στην Κρήτη να είχαν γεννηθεί οι θεοί τους. `Η τουλάχιστον από την Κρήτη να ξεκίνησαν, ή έστω από την Κρήτη να πέρασαν πρώτα, πριν εγκατασταθούν στον `Ολυμπο).
– Πίστευαν ακόμη πως: «…Η Κρήτη ολάκερη κρατεί το σπόρο της στις Σφακιανές Μαδάρες για ν’ “αναπιάσει” το ανθρώπινο το γένος, εις την περίπτωση του δεύτερου κατακλυσμού…».
– Στα Σφακιά είχε καταφύγει ο λαμπρός θεός Απόλλωνας, για να τον εξαγνίσει από φριχτό μίασμα ο τοπικός αρχιερέας Καρμάνωρ, γνωστός σε όλο το Πανελλήνιο. Από τότε ο θεός έγινε φίλος των Σφακιανών και μέσα στο θεοχάραχτο φαράγγι της Σαμαριάς είχε το Μαντείο του, πριν να μεταφερθεί με τα δελφίνια του (δελφούς) εις τους σημερινούς Δελφούς, και να ιδρυθεί το (γνωστό ως τα σήμερα) Μαντείο των Δελφών…
– Στην Κρήτη (στα Σφακιά) πρέπει να αναζητηθεί η αιτία για την οποία το γνωστό δελφίνι της Μυθολογίας (σύμβολο του Απόλλωνα) έσωσε από βέβαιο πνιγμό τον Αρίωνα τον Κιθαρωδό, στη διάρκεια του ταξιδιού του από τον Τάραντα της Ιταλίας (αποικίας της πόλης Τάρρα των Σφακίων).
– Είχε η Κρήτη ολάκερη ένα ιπτάμενο και σιδερόφραχτο προστάτη τον Τάλω, που έφερνε τρεις γύρους το νησί καθημερνά κι έκαιγε με την ανάσα του τη φλογοβόλο τον κάθε επίδοξο επιδρομέα.
– Στην αρχαία πόλη Κάτρη (κάπου στα σημερινά Ασκύφου) εφιλοξενείτο ο Μενέλαος της Σπάρτης ύστερα από πρόσκληση του παππού του Κατρέα (πρωτότοκου γιου του Μίνωα) το 1200 π.Χ., όταν ο Πάρις της Τροίας, επωφελούμενος από την απουσία του, έκλεψε την ωραία Ελένη και έγινε η αιτία του Τρωικού Πολέμου –
Δυσεξήγητες ανθρώπινες οπτασίες οι «Δροσουλίτες» των Σφακίων, ορατές στον τυχερό θεατή κάποια Μαγιάτικα λυκαυγή, αποτελούν άλυτο πρόβλημα ακόμη και στους σημερινούς ειδικούς επιστήμονες.
(Στο επόμενο: Πολιτισμός: Α΄μέρος)
