» Μικρότερες απώλειες για τις Ανώνυμες Εταιρείες του νησιού συγκριτικά με την υπόλοιπη Ελλάδα
Ισχυρό πλήγμα από την παρατεταμένη οικονομική ύφεση έχουν δεχθεί οι κατασκευαστικές και ναυτιλιακές ανώνυμες εταιρείες της Κρήτης όπως αποτυπώνεται στην έρευνα που διεξήγαγε η εταιρεία Global Trust για την περίοδο 2008-2012 μελετώντας τα βασικά χρηματοοικονομικά στοιχεία 841 κρητικών Α.Ε.. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν οι μελετητές η κρητική οικονομία εμφανίζεται πιο “ανθεκτική” στις συνέπειες της κρίσης συγκριτικά με την υπόλοιπη Ελλάδα κυρίως λόγω της δυναμικής του τουρισμού και του πρωτογενή τομέα.
Σε ό,τι αφορά δε τα μεγέθη ανά νομό, το Ηράκλειο τα τελευταία 5 χρόνια επιβεβαιώνει και ενισχύει τη θέση του ως εμπορικό και επιχειρηματικό κέντρο του νησιού, σε αντίθεση με τα Χανιά που παρουσιάζουν μείωση της συμμετοχής τους στην κρητική οικονομία.
Ειδικότερα, σύμφωνα με την έρευνα που παρουσιάστηκε χθες στο Εμποροβιομηχανικό Επιμελητήριο Χανίων το γενικό συμπέρασμα είναι ότι η έντονη ύφεση με τα χαρακτηριστικά της ελληνικής οικονομίας επηρέασαν αρνητικά τις ανώνυμες εταιρείες με έδρα την Κρήτη σε όλα τα βασικά τους χρηματοοικονομικά μεγέθη με κύριο βάρος στα αποτελέσματα, όμως αυτή η επίδραση ήταν σε μικρότερο βαθμό από την υπόλοιπη Ελλάδα, κυρίως λόγω τουρισμού, του πρωτογενούς τομέα και των υψηλών αποθεμάτων ρευστότητας της μεσαίας κυρίως τάξης από τα προηγούμενα “καλά” χρόνια.
Όπως προκύπτει από τις προηγούμενες μελέτες από 10% μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης πωλήσεων για τις κρητικές Α.Ε. την περίοδο 2000-2007, την εξεταζόμενη περίοδο 2008-2013 είχαμε συνολική μείωση 13,2%. Aυτό επισημάνθηκε στην εκδήλωση, ενώ όσον αφορά τα κέρδη προ αποσβέσεων και φόρων, καταγράφηκε πολύ σημαντική επιδείνωση: από τον μέσο ρυθμό ετήσιας αύξησης 7% την περίοδο 2000-2007, την εξεταζόμενη περίοδο από 241,1 εκατ. ευρώ το 2008 είχαμε 85,6 εκατ. ευρώ το 2012, μείωση 65%, ενώ χωρίς τα στοιχεία των δύο ναυτιλιακών εταιρειών Μινωικών και ΑΝΕΚ η μείωση περιορίζεται σε 28%.
Στην έρευνα σημειώνεται ακόμα ότι αν λάβουμε υπόψη τις αποσβέσεις και εξετάσουμε τα κέρδη προ φόρων, έχουμε το 2012 συγκεντρωτικά ζημιές 143 εκατ. ευρώ και χωρίς τις δύο ναυτιλιακές εταιρείες 50 εκατ. ευρώ από 30 εκατ. ευρώ κέρδη το 2008.
Επίσης, το 2012 οι 30 μεγαλύτερες εταιρείες από πλευράς κύκλου εργασιών χωρίς τις δύο ναυτιλιακές είχαν συνολικά κέρδη προ φόρων 21 εκατ. ευρώ και οι υπόλοιπες 811 ανώνυμες εταιρείες ζημιές 71 εκατ. ευρώ που αποδεικνύει ότι η κρίση επηρέασε πολύ περισσότερο τα αποτελέσματα των μικρομεσαίων εταιρειών, ενώ όπως υπογραμμίζουν οι μελετητές «είναι ανησυχητικό ότι η μείωση των πωλήσεων με σημαντική αύξηση των ζημιογόνων αποτελεσμάτων, συνδυάστηκε με αύξηση των συνολικών υποχρεώσεων από 2.947 εκατ. ευρώ 3.344 εκατ. ευρώ».
ΑΝΑ ΚΛΑΔΟ
Συγκεκριμένα, σε ό,τι αφορά την ανάλυση ανά κλάδο, το 2012 ο τομέας του τουρισμού αύξησε σημαντικά σε σχέση με το 2008 τη συμμετοχή του στην κρητική οικονομία. Ειδικότερα όσον αφορά το συνολικό κύκλο εργασιών των 841 Α.Ε. αύξησε σημαντικά το μερίδιό του από 18,5% σε 25% στα συνολικά αποτελέσματα προ φόρων και αποσβέσεων από 29% σε 91,6% αυξάνοντας κατά 11 εκατ. ευρώ τα κέρδη του.
Αν ληφθεί υπόψη ότι η συμμετοχή στα συνολικά ίδια κεφάλαια και ενεργητικό ήταν αντίστοιχα 45,7% και 40,5%, βγαίνει αβίαστα το συμπέρασμα ότι ο κλάδος του τουρισμού ήταν ο κερδισμένος της τελευταίας πενταετίας, ενώ είναι χαρακτηριστική η αύξηση του κύκλου εργασιών από 589,1 εκατ. ευρώ σε 706,8 εκατ. ευρώ.
Ο τομέας της βιοτεχνίας – βιομηχανίας είχε επιδείνωση των βασικών του μεγεθών με μικρή μείωση της συμμετοχής του στη συνολική επιχειρηματική δραστηριότητα στην Κρήτη.
Συγκεκριμένα την περίοδο 2008-2012 υπήρξε μείωση στον κύκλο εργασιών κατά 10,9%, μείωση στα κέρδη προ φόρων και αποσβέσεων 38%, σημαντική μείωση κατά 85% στα κέρδη προ φόρων, αυξάνοντας κατά 11,3% τις συνολικές υποχρεώσεις. Ωστόσο, η συμβολή του παραμένει σημαντική στην τοπική οικονομία με διατήρηση της συμμετοχής του στις συνολικές πωλήσεις στο 25% επί του συνόλου.
Ο τομέας του εμπορίου είχε μεγαλύτερες αρνητικές επιπτώσεις από τον τουρισμό και τη βιομηχανία λόγω ελαστικότητας στην ύφεση και εξάρτησης από την εγχώρια ζήτηση. Οι πωλήσεις μειώθηκαν κατά 23,3% από 982,2 εκατ. ευρώ στα 753,7 εκατ. ευρώ, από τα 37,3 εκατ. ευρώ κέρδη προ φόρων και αποσβέσεων σε 7,8 και τα κέρδη προ φόρων από 17,2 εκατ. ευρώ σε ζημιές 13,9 εκατ. ευρώ. Η μείωση των πωλήσεων είχε ως αποτέλεσμα και μείωση των συνολικών υποχρεώσεων με μικρότερους όμως ρυθμούς κατά 16,7% από 611,6 σε 509,3 εκατ. ευρώ. Αν και η συμμετοχή του κλάδου του εμπορίου στις συνολικές πωλήσεις μειώθηκε από 34% σε 26,6% παραμένει να είναι σημαντική η συμβολή του στην τοπική οικονομία.
Ο τομέας των κατασκευών και της ακίνητης περιουσίας επηρεάστηκε έντονα αρνητικά από την οικονομική ύφεση. Η πολιτική και οικονομική αβεβαιότητα, η έλλειψη χρηματοδότησης από τις τράπεζες και η φορολογική επιβάρυνση μείωσαν δραματικά τις αγοραπωλησίες ακινήτων. Ειδικότερα η αγορά εξοχικής κατοικίας από αλλοδαπούς σχεδόν μηδενίστηκε λόγω του κινδύνου πτώχευσης της χώρας και της αδυναμίας χρηματοδότησης των υποψηφίων αγοραστών. Υπήρξε μείωση του κύκλου εργασιών κατά 47,6%, από 250,8 εκατ. ευρώ σε 131,5 εκατ. ευρώ και από 8,7 εκατ. ευρώ κέρδη προ φόρων το 2008 “γύρισε” σε ζημιές 11,3 εκατ. ευρώ το 2012, με αύξηση των συνολικών υποχρεώσεων κατά 31 εκατ. ευρώ (από 345 σε 376 εκατ. ευρώ). Υπήρξε σημαντική μείωση της συμμετοχής του κλάδου ακινήτων στον συνολικό κύκλο εργασιών από 8% σε 4,6% και θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ο αρνητικός πρωταγωνιστής στην εξεταζόμενη πενταετία.
Ο κλάδος των μέσων μεταφοράς λόγω της μεγάλης ελαστικότητας από την πορεία των εισοδημάτων των μισθωτών και συνταξιούχων και την πορεία της οικονομίας είχε έντονα αρνητικές επιπτώσεις από την ύφεση. Οι πωλήσεις μειώθηκαν 20,7%, τα αποτελέσματα προ φόρων και αποσβέσεων από 32,6 εκατ. ευρώ κέρδη “γύρισαν” σε ζημιές 62,5 εκατ. ευρώ.
Ο κλάδος των υπηρεσιών λόγω της μεγαλύτερης ευελιξίας και προσαρμογής του στις εξελίξεις στην οικονομία διατήρησε τα ίδια επίπεδα κύκλου εργασιών και αποτελεσμάτων προ φόρων με αύξηση των κερδών προ φόρων και αποσβέσεων αλλά και με σημαντική αύξηση των υποχρεώσεών του από 107,9 εκατ. ευρώ σε 173,5 εκατ. ευρώ. Η συμμετοχή του το 2012 στον συνολικό κύκλο εργασιών ήταν 4,6% με αύξηση της συμμετοχής του στα συνολικά κέρδη προ φόρων, από ζημιές 2,2 εκατ. ευρώ σε κέρδη 0,6 εκατ. ευρώ.
ΑΝΑ ΝΟΜΟ
Ο νομός Ηρακλείου με 49% των μόνιμων κατοίκων της Κρήτης, κατείχε το 61,4% των Α.Ε., το 66,9% των πωλήσεων, το 64,3% των κερδών προ φόρων και αποσβέσεων και 58% του ενεργητικού. Το συμπέρασμα που προκύπτει από τα παραπάνω είναι ότι οι Α.Ε. με έδρα τον νομό Ηρακλείου επηρεάστηκαν λιγότερο αρνητικά από τους άλλους νομούς με αποτέλεσμα να αυξηθεί περαιτέρω η συμμετοχή του στην οικονομία της Κρήτης διατηρώντας και ενισχύοντας τη θέση του ως εμπορικό και επιχειρηματικό κέντρο.
Ο νομός Χανίων με 25% του πληθυσμού της Κρήτης, κατείχε το 14,4% των Α.Ε. με 11,3% επί των συνολικών πωλήσεων και 18,2% επί των συνολικών κερδών προ φόρων και αποσβέσεων, μειώνει τη συμμετοχή του επί του συνόλου της Κρήτης.
Ο νομός Ρεθύμνης με 13,7% του πληθυσμού κατείχε το 15,6% των Α.Ε. με 14,2% επί των πωλήσεων (διατηρώντας το μερίδιό του) και 13,3% επί των κερδών προ φόρων και αποσβέσεων, αυξάνοντας τη συμμετοχή του, κυρίως λόγω του ξενοδοχειακού κλάδου.
Ο νομός Λασιθίου με 12,1% του πληθυσμού κατείχε το 8,7% των Α.Ε., συμμετέχοντας με 7,6% επί των συνολικών πωλήσεων και 4,2% επί των συνολικών κερδών προ φόρων και αποσβέσεων, λόγω της καλής πορείας του τουριστικού κλάδου, βελτίωσε τη συμμετοχή του επί του συνόλου της Κρήτης που όμως σε σύγκριση με τον πληθυσμό και την έκτασή του παραμένει σε χαμηλά επίπεδα.
ΑΝΑ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΚΛΑΔΟ
Ο Νομός Ηρακλείου το 2012 όχι μόνο διατήρησε αλλά και αύξησε τα μερίδιά του σε όλους τους κλάδους επί του συνόλου της Κρήτης. Πιο συγκεκριμένα στην ακίνητη περιουσία – κατασκευές, είχε το 71,5% αυξάνοντας κατά 10 μονάδες το ποσοστό, στο εμπόριο 70%, στις υπηρεσίες 71,2%, στον τουρισμό 63,6%, στη βιομηχανία 61,3% και στα μέσα μαζικής μεταφοράς 59,1%. Από πλευράς κατανομής των πωλήσεων ανά κλάδο πρώτος ήταν το εμπόριο με 28,8% και ακολουθούν ο τουρισμός με 24,5%, η βιομηχανία με 24,4%, τα μέσα μαζικής μεταφοράς με 13,3%, η ακίνητη περιουσία με 5,1% και οι υπηρεσίες με 3,8%.
Ο νομός Χανίων μείωσε τα ποσοστά του σε όλους τους κλάδους εκτός της ναυτιλίας. Πιο συγκεκριμένα το 2012 κατείχε το 26,8% στην ακίνητη περιουσία, το 11,5% στη βιομηχανία, το 9,9% στο εμπόριο, το 59,1% στα μέσα μαζικής μεταφοράς, το 11,2% στον τουρισμό και το 12,2% στις υπηρεσίες.
Οι σημαντικότεροι κλάδοι στον Νομό εκτός της ναυτιλίας λόγω ΑΝΕΚ είναι ο τουρισμός και η βιομηχανία. Είναι χαρακτηριστική η σημαντική μείωση του κατασκευαστικού κλάδου από το 2008 ως μερίδιο επί του συνόλου της Κρήτης αλλά και ως ποσοστό επί της τοπικής οικονομίας λόγω του μηδενισμού σχεδόν της ανάπτυξης της εξοχικής κατοικίας που είχε σημαντικό πλεονέκτημα πριν το 2008.
Ο νομός Ρεθύμνης χαρακτηρίζεται από συγκέντρωση του κύκλου εργασιών κυρίως στη βιομηχανία και τον τουρισμό και πολύ χαμηλή συμμετοχή στους υπόλοιπους κλάδους. Πιο συγκεκριμένα στον κλάδο της βιομηχανίας κυρίως λόγω CretaFarm είναι δεύτερος μετά το Ηράκλειο με 22,3% επί του συνόλου, στον τουρισμό 13,5% και ακολουθούν οι υπηρεσίες 13,2%, εμπόριο 11%, μέσα μαζικής μεταφοράς 0,4%. Από πλευράς κατανομής των πωλήσεων κυριαρχεί η βιομηχανία με 45,5% και ακολουθούν ο τουρισμός με 26,6%, το εμπόριο με 23,2%, οι υπηρεσίες με 3,6%, η ακίνητη περιουσία με 0,6% και τα μέσα μαζικής μεταφοράς με 0,5%.
Στον νομό Λασιθίου ο πιο σημαντικός κλάδος είναι ο τουρισμός με σημαντικό μερίδιο επί του συνόλου των πωλήσεων στον νομό με 43,6% ακολουθεί το εμπόριο με 35,8%, η βιομηχανία με 18,7%, οι υπηρεσίες με 1,7% και σχεδόν μηδενικό ποσοστό σε ακίνητη περιουσία και μέσα μαζικής μεταφοράς.
Την εξεταζόμενη περίοδο 2008-2012 βελτίωσε την παρουσία του σε τουρισμό και βιοτεχνία με μείωση στους άλλους τομείς.
“Σωσίβιο” ο τουρισμός
“Σωσίβιο” απέναντι στην παρατεταμένη ύφεση που έχει πλήξει και την κρητική οικονομία φαίνεται να αποτελεί ο τουρισμός όπως επισημαίνουν τα στελέχη της Global Trust. «Αυτό που παρατηρούμε είναι ότι οι κρητικές επιχειρήσεις είναι πιο ανθεκτικές σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα και ο βασικός παρανομαστής είναι το ισχυρό μάνατζμεντ, οι οργανωμένες επιχειρήσεις και οι ιδέες των βασικών μετόχων», σημείωσε ο διευθύνων σύμβουλος Global Trust Γιώργος Λυραντωνάκης μιλώντας στους δημοσιογράφους και πρόσθεσε: «Σε ό,τι αφορά την ανάλυση ανά νομό βλέπουμε ότι στα Χανιά και το Λασίθι ο ισχυρός κλάδος είναι ο τουριστικός, ενώ στο Ηράκλειο και το Ρέθυμνο (λόγω CretaFarm) είναι η βιομηχανία. Επίσης, παρατηρούμε ότι στη ναυτιλία έχουμε πολύ αρνητικά αποτελέσματα και σίγουρα τα υψηλά κόστη στα καύσιμα έχουν επηρεάσει αυτή την αγορά, ενώ ιδιαίτερα αρνητικά είναι τα αποτελέσματα και στον κλάδο της ακίνητης περιουσίας και των κατασκευών».
Ο πρόεδρος της Global Trust Μανώλης Δαμιανάκης υπογράμμισε για το ίδιο θέμα: «Το γεγονός ότι οι κρητικές εταιρείες μπόρεσαν να αντέξουν περισσότερο από την υπόλοιπη Ελλάδα οφείλεται σε έναν αρκετά δυναμικό τουριστικό τομέα που μπόρεσε να διατηρήσει κύκλους εργασιών και κέρδη αλλά και στον πρωτογενή τομέα. Εκτιμάμε ότι για τουλάχιστον δύο χρόνια ακόμα θα έχουμε μια ύφεση και η αγοραστική δύναμη θα παραμείνει χαμηλή επηρεάζοντας αρνητικά τις κρητικές εταιρείες σε επίπεδο κύκλου εργασιών και αποτελεσμάτων. Ωστόσο, πιστεύουμε ότι η Κρήτη θα μπορέσει να διαφοροποιηθεί σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα θετικά κι αυτό διότι εκτιμάμε ότι ο τουριστικός τομέας θα συνεχίσει να έχει μια θετική πορεία, ενώ αρκετοί Κρητικοί θα ασχοληθούν περισσότερο με τον πρωτογενή τομέα και άρα θα υπάρξει μια ανάπτυξη. Αυτά μας κάνουν να πιστεύουμε ότι η Κρήτη από το 2015 και μετά θα μπει σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης έστω και μικρούς».
Τέλος, στη σημασία των ερευνών που χαρτογραφούν τις εξελίξεις στην αγορά, αναφέρθηκε ο πρόεδρος του ΕΒΕΧ Γιάννης Μαργαρώνης: «Είναι σημαντικό να αναλύουμε τα στοιχεία της αγοράς και σίγουρα θα ήταν πολύ χρήσιμο αυτό να γινόταν και σε χαμηλότερες κατηγορίες όπως Ε.Π.Ε., Ο.Ε. και ατομικές. Ως Επιμελητήριο θέλουμε στο επόμενο διάστημα να το βάλουμε ως στόχο και να δημιουργήσουμε αυτή τη βάση δεδομένων ώστε να διαβάσουμε καλύτερα την αγορά και να ξέρουμε ακριβώς που κινείται και σε ποιες κατευθύνσεις», σημείωσε ο κ. Μαργαρώνης.
Η ταυτότητα της έρευνας
Η χρηματοοικονομική μελέτη για την κρητική οικονομία βάσει ισολογισμών περιόδου 2008-2013 εκπονήθηκε από τον οικονομολόγο Μανόλη Δαμιανάκη, τον αναλυτή Χατζηεμμανουήλ Ιωάννη και στελέχη της Global Trust. Η μελέτη περιλαμβάνει την παρουσίαση και αξιολόγηση των βασικών χρηματοοικονομικών στοιχείων 841 ανώνυμων εταιρειών με έδρα την Κρήτη που δημοσίευσαν και κοινοποίησαν ισολογισμούς για τη χρήση 2012. Οι ισολογισμοί δόθηκαν από την ICAP, ενώ η μη παρουσία ορισμένων Α.Ε. στη μελέτη οφείλεται στην αδυναμία εξεύρεσης των ισολογισμών τους επειδή δεν είχαν δημοσιευτεί μέχρι 30-9-2013 όπου οριστικοποιήθηκε η λίστα εταιρειών ή δεν υπήρχε η δυνατότητα εξεύρεσής τους από την ICAP.
Επίσης, δεν περιλαμβάνονται δημόσιες Α.Ε., οι συνεταιριστικές τράπεζες.
