Η κριτική παιδαγωγική ως αντίβαρο «στην κυριαρχία των νεοφιλεύθερων πολιτικών στην παιδεία και στην εκπαίδευση» αναπτύχθηκε στην εκδήλωση συζήτηση που οργάνωσε η ΕΛΜΕ Χανίων με θέμα: “Για ένα διαφορετικό σχολείο: Κριτική παιδαγωγική”, το βράδυ της Παρασκευής στην αίθουσα συνεδριάσεων του Δ.Σ. Χανίων με ομιλητή τον πρόεδρος του παιδαγωγικού τμήματος καθηγητή ΕΚΠΑ, Κώστα Σκορδούλη .
Η ομιλία του κ. Σκορδούλη είχε τρεις άξονες:
• Μια ανάλυση της σημερινής εκπαιδευτικής πραγματικότητας και της εφαρμοζόμενης εκπαιδευτικής πολιτικής. Ο κ. Σκορδούλης ανάφερε χαρακτηριστικά πως η νεοφιλελεύθερη πολιτική στην εκπαίδευση που εφαρμόζεται στην Ελλάδα και παγκοσμίως έχει μια βασική αφετηρία. «Την προώθηση μιας πολιτικής απόκτησης δεξιοτήτων και ικανοτήτων από πλευράς μαθητευομένων και στις τρείς βαθμίδες της εκπαίδευσης σε βάρος του γνωστικού αντικειμένου. Αυτήν την πολιτική εισηγήθηκε και εφαρμόσθηκε από την Θάτσερ στην Αγγλία το «skills not knowledge» (δεξιότητες και όχι γνώση). Γιατί αυτό; Γιατί στοχεύουν στη δημιουργία ενός πληθυσμού που θα είναι εργασιακά εύκαμπτος».
• Προτάσεις που αρθρώνονται στα πλαίσια της Κριτικής παιδαγωγικής. Η Κριτική παιδαγωγική στοχεύει «στον μετασχηματισμό του ατόμου και κατ’ επέκταση και της κοινωνίας. Η γνώση που θέλει να δώσει η κριτική παιδαγωγική στους μαθητές είναι μετασχηματιστική και όχι γνωστικά πακέτα. Στοχεύει στην ενδυνάμωσης (enpowerment) του μαθητή και τον μετασχηματισμό των κοινοτήτων και της δομή τους.»
• Οι γενικότερες αρχές της Κριτικής παιδαγωγικής. Η Κριτική παιδαγωγική παρουσιάζει πολύ μεγάλη απήχηση τα τελευταία χρόνια στις ΗΠΑ, η Ευρώπη είναι σχετικά πίσω ακόμα. Δεν μπορεί από μόνο του ένας εκπαιδευτικός να την εφαρμόσει στην τάξη του από τη στιγμή που υπάρχει η δέσμευση του αναλυτικού προγράμματος που πρέπει να υλοποιήσει. «Απαιτείται αλλαγή του αναλυτικού προγράμματος αλλά και το πως βλέπουμε το σχολείο γενικότερα. Η Κριτική παιδαγωγική δεν είναι ένα πακέτο που το παίρνεις και τεχνητά το εμφυτεύεις οπουδήποτε. Είναι μια γενικότερη πολιτική που θα πρέπει να την ενστερνιστείς και να την ακολουθήσεις, να αλλάξεις το αναλυτικό πρόγραμμα, την εκπαίδευση και το ρόλο του εκπαιδευτικού σήμερα που στην ουσία είναι ο διανεμητής του αναλυτικού προγράμματος που έχει σχεδιαστεί εκτός σχολείου. Δυστυχώς ο εκπαιδευτικός αναλαμβάνει το ρόλο του…delivery μέσα στο σχολείο. Δεν του δίνει καμία πρωτοβουλία το εκπαιδευτικό σύστημα! Η Κριτική παιδαγωγική περιγράφει τον εκπαιδευτικό ως διανοούμενο του μετασχηματισμό, μετασχηματίζει τη συνείδηση των μαθητών του, τη συνείδηση των κοινοτήτων και της κοινωνίας ολόκληρης. Ο εκπαιδευτικός πρέπει να μπορεί να σχεδιάζει το μάθημα του, να μπορεί να συνεργάζεται, να είναι ερευνητής, εμπνευστής και σχεδιαστής ταυτόχρονα. Η Κριτική παιδαγωγική στηρίζεται στον εκπαιδευτικό» τόνισε ο κ. Σκορδούλης.
ΠΕΡΙ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ
Ο κ. Σκορδούλης ρωτήθηκε για το λόγο που γίνεται τελευταία «περί αριστείας». Συγκεκριμένα σημείωσε: «Όταν μιλάμε για νεοφιλελεύθερη πολιτική στην παιδεία πρέπει να γνωρίζουμε ότι βασίζεται στην καλλιέργεια των δεξιοτήτων σε βάρος της γνώσης και χρησιμοποιεί όρους ουδέτερους και αμφιλεγόμενους. Λέει ότι θα κάνουμε «μεταρρυθμίσεις» Ο όρος από μόνος του δεν λέει τίποτα. Μεταρρύθμιση προς τα που; Προς μια δικαιότερη κοινωνία ή μια πιο αυταρχική; Αυτό είναι χαρακτηριστικό του νεοφιλεύθερου λόγου. Όροι όπως η «αριστεία», η «ποιότητα», η «καινοτομία» από μόνοι τους δεν λένε κάτι. Αν τους εγκαταστήσεις όμως τους όρους αυτούς στο κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο τότε αυτό το οικοδόμημα αρχίζει και καταρρέει. Θα δώσω ένα παράδειγμα , «Αριστεία». Δεν θέλεις να είσαι άριστος; Για να αναδειχθεί ο «άριστος» σημαίνει ότι κάποιοι δεν είναι «άριστοι». Εμείς λέμε ότι θέλουμε κοινωνία και εκπαιδευτικό σύστημα δίκαιο για όλα τα παιδιά και ο καθένας θα αναδειχθεί ανάλογα με τις ικανότητες του, ανάλογα με τα προσόντα του, ξεκινώντας όμως όλοι από την ίδια αφετηρία. Δεν μπορείς να μιλάς αριστεία όταν υπάρχουν παιδιά που και οι δύο γονείς τους είναι άριστοι και στο σπίτι πεινάνε! Αυτά τα παιδιά τα βάζεις να συναγωνιστούν με παιδιά που δεν τους λείπει τίποτα; Πρέπει πρώτα να δώσεις ίδια μόρφωση σε όλα τα παιδιά, ίδιο υλικό υπόβαθρο, να φτιάξεις εκπαιδευτικό σύστημα που να καλλιεργεί όλες τις ικανότητες των παιδιών και όχι μόνο της δεξιότητες και μετά ας μιλήσουμε για αριστεία. Όταν το εκπαιδευτικό σύστημα είναι κομμένο και ραμμένο στα μέτρα μιας συγκεκριμένης κοινωνικής τάξης τότε τα παιδιά αυτής της τάξης θα…εμφανιστούν ως άριστοι. Και για να μην μιλάω θεωρητικά έγινε μια έρευνα για το πόσα παιδιά που κατάγονται από την εργατική τάξη φοιτούν στις ιατρικές σχολές; Το ποσοστό ήταν 3%! Αυτό λέει πολλά».
