Κροπότκιν και Αναρχία

Η σύγχρονή μας πολιτική διανόηση οφείλει σε μια σειρά από στοχαστές του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα πολλά σ’ ό,τι αφορά τον τρόπο που προσλαμβάνει και ερμηνεύει τα καθημερινά κοινωνικά δεδομένα.  Μια από τις σημαντικές, λοιπόν, πνευματικές μορφές, που επηρέασε ποικιλότροπα και την εποχή του και τις κατοπινές γενεές, ήταν ο Ρωσικής καταγωγής Π. Α. Κροπότκιν (1842 – 1921), ο οποίος αναγνωρίζεται ως ο θεωρητικός του αναρχισμού. Στο παρόν, λοιπόν, σημείωμά μου, θα ασχοληθώ με το σπουδαιότερο, κατά τη γνώμη μου, έργο του Κροπότκιν, «Η Αναρχία». Το εν λόγω πόνημα κυκλοφορεί και στα ελληνικά, από τον εκδοτικό οίκο «Δαμιανός», σε μετάφραση του Γιώργου Ραπτόπουλου, ο οποίος, με έναν κατατοπιστικό πρόλογο (σελ. 7 – 12 του παρόντος εγχειριδίου), μας βοηθά να καταλάβουμε τις ιδέες του Ρώσου φιλοσόφου, που έπονται. Δε θέλω να κρίνω, στο τωρινό άρθρο, τις ιδέες του Κροπότκιν και την επικαιρότητα – διαχρονική αξία τους. Είναι γνωστές και η αποδοχή ή η απόρριψή τους οδήγησαν τις κοινωνίες του 20ου αιώνα σε διαφορετικά, επίσης παγκοίνως γνωστά, πολιτικά μονοπάτια. Σ’ ό,τι αφορά, όμως, τον τρόπο προβολής τους, διά του παρόντος βιβλίου, στον Έλληνα αναγνώστη, θα προβώ σε κάποιες «τεχνικές» παρατηρήσεις: Ο κ. Ραπτόπουλος όφειλε να συνοδέψει την έκδοση τούτη με ένα λεξιλόγιο εννοιών και ένα ευρετήριο ονομάτων, που αναφέρονται στο κείμενο του Κροπότκιν. Συνάμα, θα ‘ταν πολύ χρήσιμη η παράθεση ενός χρονολογικού πίνακα με τα γεγονότα, στα οποία αναφέρεται ο Ρώσος στοχαστής ή που συνέβησαν στην εποχή που γράφει την «Αναρχία». Βοήθεια, επίσης, θα παρείχαν και κατά τόπο υποσημειώσεις ή παραπομπές, για να ερμηνεύσει ευκολότερα ο αναγνώστης ό,τι διαβάζει. Τέλος, αίσθηση προκαλεί η έλλειψη πρόθεσης εκ μέρους της ελληνικής έκδοσης να τεθεί συμπληρωματικά στο έργο του Κροπότκιν και ελληνόγλωσση (ή έστω μεταφρασμένη στα ελληνικά) βιβλιογραφία για την αναρχία. Παρά τις παραπάνω «ελλείψεις» της ελληνικής έκδοσης, που επισημάνθηκαν από υποκειμενική «ματιά» και ίσως σε κάποιον άλλον αναγνώστη να μη χρειάζονται, ο Κροπότκιν και η «Αναρχία» του μας διδάσκουν πολλά. Ακόμη κι αν δεν ενστερνιζόμαστε τον αναρχισμό ως λύση στα καθημερινά προβλήματα των κοινωνιών μας, ας μην τον προσπερνάμε αδιάφορα. Πάντα, έχει κάτι να μας «φωτίσει» για τις σχέσεις Κράτους – πολιτών…