«Εκδήλωση μνήμης για τα θύματα του σπηλαίου Κρυονερίδας» διοργανώνουν, με αφορμή την επέτειο των 202 χρόνων από την Επανάσταση του 1821, στον Βαφέ Αποκορώνου, αύριο Σάββατο 19 Αυγούστου 2023, η Περιφέρεια Κρήτης – Περιφερειακή Ενότητα Χανίων, ο Δήμος Αποκορώνου, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Βαφέ, το Κοινωφελές Ίδρυμα “Αγία Σοφία” και η Ομοσπονδία Σωματείων Αποκορώνου Αττικής. Μετά τη λειτουργία στο εκκλησάκι του Άι Γιάννη του Ερημίτη που είναι δίπλα στο σπήλαιο… Άκαυτη βάτος που καίει η μνήμη, επιμένει να μας θυμίζει ο Ποιητής του “Άξιον εστί”!.. Πάντα ζώσα η θυσία εκείνων για τη λευτεριά στις 21 Αυγούστου 1821…
Ήταν, λένε τα χαρτιά, και διασώζει η συλλογική μνήμη, κακός μήνας ο Αύγουστος του 1821 για τον Αποκόρωνα και ιδιαίτερα για τον Βαφέ, αφού κατά πώς έδειξε την πρώτη κιόλας μέρας του, η ροδαρά της λευτεριάς που άνθισε τον Μάη στην Παναγιά τη Θυμιανή είχε μπει στο σημάδι. Ο τούρκικος στρατός με αρχηγούς τους Ρεσίτ και Οσμάν πασάδες είχαν κιόλας μπει στα χωριά μας, απωθώντας τους άοπλους επαναστάτες στον Αλμυρό, κι έσπερναν απ’ όπου περνούσαν την καταστροφή και τον θάνατο.
«Θλιβερά είναι η διήγησις των δυστυχημάτων άτινα διέπραξαν εισβαλόντες εις το μέρος τούτο οι πολέμιοι. Διαδραμόντες με ορμήν, κατέκαυσαν πρώτην φοράν τα τερπνά χωρία όλης της επαρχίας, φονεύσαντες και αιχμαλωτίσαντες πολλούς εκ των γερόντων, των αδυνάτων και αόπλων»… γράφει με πόνο ψυχής ο Καλλίνικος Κριτοβουλίδης στα «Απομνημονεύματά» του.
«Με τον ερχομό των Τούρκων στο χωριό», γράφει η βαφιανή συγγραφέας Ευμορφία Βαγιάκη – Μπουντουράκη στο βιβλίο της «Ο Βαφές Χανίων, μετερίζι της Λευτεριάς», μεταφέροντας τη ζώσα παράδοση, «οι χωριανοί μας βρήκαν καταφύγιο στην Κρυονερίδα. Έναν γέρο τυφλό που είχε μείνει στο χωριό, τον πήραν οι Τούρκοι και προχωρούσαν στον Λαγκό. Κάποια στιγμή ο γέρος άκουσε κλάματα μικρού παιδιού. Κατάλαβε πως εκεί κρύβονταν οι συγχωριανοί μας κι άρχισε να τραγουδεί. “Κρούψε, μάνα, το παιδί σου/ να μη χάσεις τη ζωή σου”. Η μάνα που άκουσε τη συμβουλή του γέρου απάντησε: “Δεν το κρούβω το παιδί μου/ κι ας τη χάσω τη ζωή μου”. Οι Τούρκοι πιέζοντας τον γέρο, επανέλαβε το τραγούδι κι έτσι εντόπισαν από πού ερχόταν η φωνή». Την άκουσα κι εγώ αυτή την ιστορία απ’ τη γιαγιά μου την Στυλιανίτσα, στα μικράτα μου.
«Περί τους εκατόν τριάκοντα άνδρας, γυναίκας και παιδία απέπνιξαν εις σπήλαιον εκείθεν κείμενον άνωθεν του χωρίου Βαφέως, μετά τριήμερον καρτερικήν αντίστασιν, ρίψαντες ένδον δυσώδεις εμπρηστικάς ύλας. Πατέρες, υιοί, οικείοι και φίλοι ώρμων πολλάκις με κίνδυνον να σώσωσιν εκείνους, αλλ’ απετύγχανον», ξαναμπαίνει στην κουβέντα μας, ο εξ Αρμένων της επαρχίας ιστορικός. Ήταν η αρχή του θανάτου, ενός θανάτου αργού και βασανιστικού, μέσα στα έγκατα των Λευκών Ορέων, μα και η άκρη του δρόμου για την αθανασία. Αυτόν μας δείχνει η ατίμητος δάφνη που φρουρεί την πύλη και τα “καλά” κλαδιά των κυπαρισσιών που τη φρουρούν…
Και… στα πεταχτά
«Ο φάρος για την πόλη μας καμάρι και στολίδι,/ στέκεται επιβλητικός και φέγγει στο σκοτίδι», μας λέει στην πρώτη σημερινή της μαντινάδα η Νεκταρία Θεοδωρογλάκη, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα των Φάρων που είναι μεθαύριο, 20 Αυγούστου. «Στην Άνδρο φάρο γραφικό έχουν τον Τουρλίτη,/ όμως τον ομορφότερο θα τονε βρεις στην Κρήτη», μας λέει στη δεύτερη. Κι αν έχω να γράψω για τον Φάρο της πόλης μας, αλλά και γενικότερα για τους Φάρους… Κι ο μνημειώδης τόμος «Ελληνικοί Πέτρινοι Φάροι», του πολιτογραφημένου Χανιώτη, γνωστού ανά το πανελλήνιο Γήση Παπαγεωργίου, η πηγή μου!
Παράδοση δεν είναι μόνο αυτά που μας έχουν παραδώσει οι προαπελθόντες, αλλά και, προπάντων, αυτά που εμείς θα παραδώσουμε στους επερχόμενους. Να το γράψω και “στα… πεταχτά” για να μείνει σαν “ΣΤΑΣΗ”. Με αφορμή το φετινό πανηγύρι της Μεσοχωριανής Παναγίας στον Νίππο από τους γείτονές της. Δεν αποπαίδισεν αυτός ο τόπος!
Πάμε αυγουστιάτικα… Ας απολαύσουμε όσο γίνεται περισσότερο τον ήλιο και τη θάλασσα. Ας πάμε όσο γίνεται σε περισσότερα πανηγύρια, περισσότερους γάμους, περισσότερες βαφτίσεις. Ο Σεπτέμβρης έρχεται, όπως πάντα μελαγχολικός…
