Τι να απαντήσεις στον ευφυή έφηβο που δικαιολογεί έτσι την απροσεξία του; Ευτυχώς, ο Χανιώτης εκπαιδευτικός του τον συµβούλευσε να εφαρµόσει µια απλή στρατηγική για να επιµηκύνει, την περίοδο προσοχής του.
Υπάρχουν απλές τεχνικές να ‘‘εκπαιδεύσουµε’’ τον εγκέφαλό µας σε πολλές περιπτώσεις διάσπασης. Αρκεί να αναγνωρίσουµε τις δυσκολίες, να αναζητήσουµε βοήθεια και να ακολουθούµε πιστά τις οδηγίες των ειδικών.
∆υστυχώς, είναι διαχρονικό το φαινόµενο είτε της µη αναγνώρισης, είτε της µη αποδοχής της διάσπασης.
Στο σηµείωµα παραθέτω πρόσφατα ευρήµατα και τις αυξανόµενες περιπτώσεις Χανιωτών µε διάσπαση προσοχής.
Κοινωνίες κυνηγών
Πρόσφατη έρευνα (2023) υποστηρίζει ότι η ‘‘∆ιαταραχή Ελλειµµατικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας’’ (∆ΕΠΥ) ίσως έχει ρίζες στους προγόνους µας.
Ότι δηλαδή, εξελίχθηκε σε κοινωνίες κυνηγών – τροφοσυλλεκτών επειδή ήταν επωφελής. Η παρορµητικότητα µπορεί να ενθάρρυνε ορισµένους τροφοσυλλέκτες να µετακινούνται συνεχώς σε περιοχές µε άφθονη σοδειά νωρίτερα από εκείνους που δεν είχαν αυτή την παρόρµηση. Μια σύγχρονη εφαρµογή είναι όταν ένας παρορµητικός µαθητής εξετάζει ένα δυσνόητο θέµα. Αν δεν το κατανοεί, είναι πιθανότερο να το εξετάσει από άλλη σκοπιά που µπορεί να αποδειχθεί πιο αποτελεσµατική. Αν το κάνει ταχύτερα αναδεικνύεται αστέρι της οµάδας!
Έκρηξη διαγνώσεων διάσπασης
Είναι της µόδας να έχεις διάσπαση προσοχής ή µήπως έχουµε όλοι σε ένα ποσοστό;
Γεγονός είναι ότι αυτοί που συµπεριφέρονται σαν να έχουν διάσπαση είναι πολλαπλάσιοι από τα εθνικά ποσοστά. Ο Παγκόσµιος Οργανισµός Υγείας εξέτασε άτοµα κάθε εισοδήµατος από 20 χώρες.
Αποκαλύφθηκε ότι οι ΗΠΑ είχαν το υψηλότερο ποσοστό ∆ΕΠΥ µε 8,4% σε παιδιά και εφήβους.
Παρατηρούµε ότι σε µικρές οµάδες µαθητών τουλάχιστον ένα παιδί παρουσιάζει συµπτώµατα. Αυτό σηµαίνει διπλάσιο ποσοστό ∆ΕΠΥ από αυτό που εµφανίζεται στις στατιστικές.
Τα συµπτώµατα
Η διάγνωση γίνεται από ειδικούς που χρησιµοποιούν σχετικά εργαλεία -παρατήρηση- ερωτηµατολόγια.
Στην πράξη αναγνωρίζουµε ένα άτοµο µε διάσπαση αν έχει µερικά ή όλα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά…
Είναι συνεχώς σε αναταραχή.
Παθαίνει µικρό-ατυχήµατα.
Μιλάει γρήγορα.
Είναι ακατάστατο και στο σπίτι του επικρατεί αποδιοργάνωση.
Μπορεί να γράφει µε ανησυχητική ταχύτητα ή µε απογοητευτική βραδύτητα.
Είναι δηµιουργικό άτοµο µε αξιοσηµείωτη περιέργεια.
Η έλλειψη ελέγχου το εξουθενώνει ιδιαίτερα αν συνδέεται µε µη αναπτυγµένη µνήµη εργασίας.
Η έλλειψη ελέγχου το εξουθενώνει ιδιαίτερα αν συνδέεται µε µη αναπτυγµένη µνήµη εργασίας.
Αίσθηση του χρόνου και µνήµη
Ερευνητές (Πανεπιστήµιο Καρόλου, Τσεχία) διαπίστωσαν (2019) ότι τα άτοµα µε ∆ΕΠΥ έχουν ελλειµµατική αίσθηση του χρόνου. Συγκεκριµένα, υποστηρίζουν ότι τα άτοµα µε ∆ΕΠΥ δυσκολεύονται να εκτιµήσουν πόσο γρήγορα περνά ο χρόνος. Κι ότι θα µπορούσε να είναι η πραγµατική υποκείµενη αιτία πολλών συµπτωµάτων ∆ΕΠΥ.
Η ανησυχία τους µπορεί να προέρχεται από την αίσθηση ότι ο χρόνος σέρνεται. ∆υνητικά αυτή προκαλεί προβλήµατα σε προγραµµατισµό και στη βραχύχρονη µνήµη.
Πιστεύω ότι αυτή η δυσκολία δηµιουργεί προβλήµατα και εντάσεις µε τον συναισθηµατικό τους έλεγχο.
Τέλος, άτοµα µε ∆ΕΠΥ υπερεστιάζουν σε µια εργασία. ∆ηλαδή, χάνονται στο χρόνο, στον αντίποδα της κατάστασης ροής για την οποία έγραψα την περασµένη Τετάρτη.
Στα Χανιά
Πιστεύαµε ότι η ∆ΕΠΥ επηρεάζει κυρίως παιδιά. Σήµερα γνωρίζουµε ότι την βιώνουν πολλοί ενήλικες. Σε κάθε Χανιώτικη παρέα είναι πιθανόν να παρατηρήσετε ένα άτοµο που…
∆ιακόπτει τους οµιλητές, ενώ είναι ευγενέστατο…
Αδυνατεί να διατηρήσει τον ειρµό του σε σοβαρές συζητήσεις.
∆υσκολεύεται αφάνταστα να διαβάσει λίγες σελίδες.
Αν είναι οµιλητής ή εκπαιδευτικός δεν µπορεί να καθίσει. Μετακινείται συνεχώς. Οι προτάσεις του µοιάζουν µε συνθήµατα.
Καλύπτει τα κενά της πρόσληψης πληροφοριών µε αµήχανα γέλια και κενό βλέµµα.
Η πανδηµική ενασχόληση µε οθόνες απλά επιβαρύνει την κατάσταση. Ανησυχητικά σηµάδια µαζικής διάσπασης είναι όταν µαθητές που παρακολουθούν θεατρικές παραστάσεις ή παρουσιάσεις συνοµήλικων τους αδυνατούν να συγκεντρωθούν.
Ιδιωτικά και ∆ηµόσια Πανεπιστήµια
Το θέµα της επικαιρότητας το ‘βλέπω’ από τη σκοπιά της γνωστικής ανάπτυξης…
Σε ποιο Πανεπιστήµιο θα βρουν στέγη τα ανοργάνωτα παιδιά;
Πού θα φοιτήσουν οι έφηβοι µε ∆ΕΠΥ;
Πού θα προκόψουν τα παιδιά µε µη αναπτυγµένες γνωστικές δεξιότητες;
Κι αυτά που χάνονται στο χρόνο και στο χώρο;
Σε ποιο Πανεπιστήµιο θα µειωθεί η διαρροή των φοιτητών;
Τα διλήµµατα είναι ψεύτικα.
Πέσαµε στην παγίδα.
Αντί να αναδείξουµε και να θεραπεύσουµε τις ρεαλιστικές ανάγκες για ανάπτυξη και στήριξη όλων των παιδιών στις πρώτες βαθµίδες της εκπαίδευσης διαµαρτυρόµαστε επί µαταίω.
Συµπερασµατικά
Η ∆ΕΠΥ θεωρείται κληρονοµική και θεραπεύσιµη.
Πρώτιστη βελτίωση ας είναι η διαχείριση της καθηµερινότητας µε απλά µαθήµατα οργάνωσης (Βιβλίο Μαθαίνω εύκολα).
Κάθε άτοµο µαθαίνει να αξιολογεί εξωτερικά και εσωτερικά (σκέψεις, αναµνήσεις, ιδέες) ερεθίσµατα. Σε αντίθετη περίπτωση η αυξηµένη αυτοκριτική του δεν είναι υγιής.
Η εκπαίδευση στην διαχείριση του χρόνου γίνεται από µικρή ηλικία στην οικογένεια. Και µε καινοτόµους προσεγγίσεις στην διδασκαλία που εφαρµόζουν Χανιώτες εκπαιδευτικοί.
Η ανάπτυξη των ανώτερων γνωστικών δεξιοτήτων µας ακολουθεί δια βίου.
* Ο Κυριάκος Βασιλομανωλάκης είναι Πτυχ. Ψυχολογίας-Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης στη ∆ιά Βίου Μάθηση. Επικοινωνία polygnosi@otenet.gr
Τα βιβλία του ‘Μαθαίνω εύκολα΄ ‘Θυµάµαι εύκολα’ ‘Μελετώ αποτελεσµατικά’ διατίθενται από τα βιβλιοπωλεία Libraire και ΚΥΒΟΣ.
