Mε την ευκαιρία της εκδροµής που προετοιµάζει ο Σύλλογος Πολιτικών Συνταξιούχων νοµού Χανίων για τα Κύθηρα, αναδηµοσιεύουµε το παρακάτω κείµενό µας, που είχαµε πρωτοδηµοσιεύσει την Πέµπτη 12 Αυγούστου 2010, στα πάντα φιλόξενα ‘‘Χανιώτικα νέα’’.
Το νησί που γεννήθηκε η Ουράνια Αφροδίτη, η Θεά του Έρωτα, γι’ αυτό κι αναφέρεται ως Κυθέρεια ή Κυθέα Αφροδίτη. Ενα κοµµάτι ξηράς, απέναντι από το νοτιότερο άκρο της Πελοποννήσου, µε µήκος 25 χιλ. και πλάτος 16.
Τα Κύθηρα κατέχουν µια ιδιαίτερη γεωγραφική θέση, που τα κάνουν σπουδαία, γιατί είναι σταυροδρόµι της Μεσογείου. Γι’ αυτόν το λόγο, αποτελούσαν από παλιά “το µήλο της Εριδος”. Μινωίτες, Φοίνικες, Βενετοί, Αγγλοι, Γάλλοι στο πέρασµά τους από το νησί, αφήκαν τα σηµάδια τους.
Υποστηρίζεται µάλιστα, πως οι Φοίνικες ήταν αυτοί που εισήγαγαν στο νησί, τόσο την επεξεργασία της πορφύρας, του κογχυλιού µε το οποίο παρήγαγαν το κόκκινο χρώµα, για τις βαφές των υφασµάτων όσο και τη λατρεία της Θεάς Αφροδίτης.
Και οι πατηµασιές των Αλγερίνων Πειρατών, µε τον αρχηγό τους τον Μπαρµπαρόσα, θαρρείς ακόµα δεν έχουν σβήσει, από τις αµµουδιές και τα βράχια τους.
Το κλίµα τους εύκρατο, θαλάσσιο, υγιεινό.
Οι θάλασσές τους γύρω, πλούσιοι ψαρότοποι. Αναπτύσσονται σήµερα ήπια τουριστικά και αποτελούν έναν καλό προορισµό για ήσυχες διακοπές.
Οι άνθρωποί τους ανοιχτόκαρδοι, γελαστοί σε καλοδέχονται και προσπαθούν να σ’ ευχαριστήσουν µε το δικό τους ξεχωριστό τρόπο.
Το Ενετικό Κάστρο στη Χώρα (Κύθηρα) καλοσυντηρηµένο, φωτισµένο εντυπωσιακά τη νύχτα, στέκεται περήφανο κι αγναντεύει το πέλαγος, είναι το σπουδαιότερο από τα αξιοθέατα του νησιού.
Μέσα στο Κάστρο, βρίσκονται πολλά αρχαιολογικά µνηµεία και στεγάζεται το αξιόλογο “Ιστορικό Αρχείο των Κυθήρων”.
Αξίζει µια βόλτα στα γραφικά σοκάκια της χώρας, όπου υπάρχει επαγγελµατική δραστηριότητα καθώς και στον οικισµό του “Μέσα Βούργου” µε τα παλιά αρχοντικά και τις πολλές εκκλησίες.
Στην πλατεία της Χώρας, υπάρχουν οι προτοµές του ζεύγους Σπύρου και Μαρίας Στάη, µε επιγραφή: “Ιδρυταί Γυµνασίου Κυθήρων Μεγάλοι Ευερέται Κυθήριων σπουδαστών”.
Παραδίπλα “Μνηµείο πεσόντων Κυθηρίων στους Εθνικούς αγώνες”.
Στα νότια του νησιού το Καψάλι µε το φυσικό λιµάνι του κι απέναντι η βραχονησίδα “Χύτρα” ή “Αυγό”, όπου την Άνοιξη συλλέγονται, µε πολλή δυσκολία και κίνδυνο, τα πανέµορφα µικρά κίτρινα λουλουδάκια οι Σεµπρεβίβες, που χαρακτηρίζουν τη χλωρίδα των Κυθήρων. Σεµπρεβίβα= για πάντα ζωή, δε µαραίνονται και δε χαλούν εύκολα. Στον Ποταµό, από τους µεγαλύτερους οικισµούς των Κυθήρων, υπάρχει και µικρό νοσοκοµείο, ανοιχτό θέατρο και διάφορες επαγγελµατικές δραστηριότητες.
Στην πλατεία του συναντάµε την προτοµή του Πάνου Κορωναίου, µε επιγραφή: “Τω στρατηγώ Π. Κορωναίω τα Κύθηρα ανατίθησιν”.
Σπουδαίος στρατιωτικός, γεννήθηκε στην Κων/πολη, σε νεαρή ηλικία κατέβηκε στην Ελλάδα, έλαβε µέρος σε όλα τα επαναστατικά κινήµατα της εποχής του, εκλέχτηκε πολλές φορές βουλευτής της επαρχίας Κυθήρων.
Με την έκρηξη της Κρητικής Επανάστασης του 1866 βρέθηκε στην Κρήτη κι έπαιξε σηµαντικό ρόλο σ’ αυτήν.
Κοντολιάνικα, Αρωνιάδικα, Καλησπεριάνικα, Καρβουνάδες κ.λπ. είναι ονοµασίες χαρακτηριστικές των Κυθήρων.
Η γυναίκα των Κυθήρων, είναι απλή γυναίκα του µόχθου, µε την καθηµερινή της ενδυµασία και τα αυθεντικά της χαρακτηριστικά, ταυτισµένα µε τον τόπο της.
Αρικαρά= αραιό µαύρο ή Φωκιανό, το αµπέλι που έφεραν Κυθήριοι από τη Σµύρνη και δίνει το πολύ γευστικό κρασί.
Η Αγία Πελαγία, παραθαλάσσιο χωριό µε θέα τον Κάβο Μαλιά και την Ελαφόνησο, χτισµένη αµφιθεατρικά σε µια από τις ωραιότερες τοποθεσίες του νησιού.
Αναπτύσσεται τουριστικά µε γοργούς ρυθµούς, διαθέτει αξιόλογες ξενοδοχειακές µονάδες, καλές υπηρεσίες και πανέµορφες παραλίες.
Ο σπουδαιότερος θρησκευτικός προορισµός, η Ιερά Μονή της Παναγίας των Μυρτιδίων, είναι το σηµαντικότερο προσκύνηµα του νησιού.
Στη Μονή φυλάσσεται το ιερότερο κειµήλιο των Κυθήρων, η εικόνα της Παναγίας, που βρέθηκε στα µέσα του 12ου αιώνα ανάµεσα στις µυρτιές από ένα βοσκό.
Πανηγυρίζει τον ∆εκαπενταύγουστο (Κοίµηση της Θεοτόκου) αλλά και στις 24 Σεπτεµβρίου, σε ανάµνηση της ευρέσεως της εικόνας.
Αλλο αξιοθέατο, το σπήλαιο της Αγίας Σοφίας στον Κάλαµο. Ο Παναγιώτης Καστρίσιος ή “Φάβας” επέστρεψε από τη Σµύρνη γύρω στα 1880.
Εγκαταστάθηκε στο πατρικό του, στον οικισµό Μητάτα κι έκαµε οικογένεια.
Πλάι στο σπίτι, έχτισε το καφενείο του και παραπίσω το λιοτρίβι του.
Μια µεγάλη µυλόπετρα και ένα σιδερένιο πιεστήριο ήταν ό,τι πιο σύγχρονο για την εποχή του. Ως τα 1933 η µυλόπετρα κυλούσε, ύστερα όµως ξεχάστηκε παραδοµένη στη σκόνη… Το 2005 η Ελένη, εγγονή της εγγονής του “Φάβα”, αποφάσισε να ξαναδώσει πνοή στο χώρο. Μαζί µε το σύζυγό της τον Κώστα, έναν πολύ άξιο άνθρωπο, ξεκίνησαν την αναβίωση του χώρου. Οι τεχνικές και τα υλικά παραπλήσια ή και ολόιδια µε τα παλιά και όλοι οι χώροι κράτησαν την αρχική τους χρήση. Τα εργαλεία συντηρήθηκαν και πήραν τη θέση τους. Οι ξύλινοι καναπέδες και τα στρογγυλά τραπέζια στόλισαν πάλι το καφενείο. Και η βαριά πέτρα έτοιµη πάλι ν’ αρχίσει να κυλάει.
Προχώρησαν όµως και πιο πέρα, σε εκδόσεις:
Από την αναζήτηση στις παραδόσεις του νησιού, γεννήθηκε ένα βιβλίο, το “Ταξίδι στις γεύσεις των Κυθήρων”. Είναι µια περιεκτική καταγραφή των πιο αγαπηµένων συνταγών, γλυκών και φαγητών καθώς και παρουσίαση των βασικών τοπικών προϊόντων.
Παραπέρα, φωτογραφικά ηµερολόγια 2008, 2009, 2010 µε θέµατα από το νησί. Κι ακόµα, εκθετήριο τοπικών προϊόντων, κρασί, τσικουδιά, σαπούνι κ.λπ.
Ο τόπος αυτός δέχτηκε πολλές επιρροές κι από πολλούς, που κατά καιρούς πέρασαν από πάνω του.
Κατάφερε όµως να κάµει ένα συνδιασµό ετερόκλητων πολιτιστικών στοιχείων και παραδόσεων και να δηµιουργήσει το δικό του πρόσωπο, διακριτό σε κάθε του γωνιά κι αυτό τον κάνει ελκυστικό σήµερα.
*O Λεωνίδας Βεγλιρής είναι δάσκαλος
