Βιότοπος – περιγραφή
Η λατινική του ονοµασία είναι Brassica oleracea (βρασσική η λαχανώδης). Ανήκει στην οικογένεια των Σταυρανθών και το γένος των Κραµβοειδών που περιλαµβάνουν 80 περίπου είδη. Το συναντούµε µε την ονοµασία κράµβη ή λάχανο.
Είναι διετές φυτό µε στέλεχος ύψους 30 έως 50 εκατοστά. Τα φύλλα του είναι µεγάλα και πλατιά, λεία ή κυµατοειδή.
Τα γνωστά είδη που καλλιεργούνται είναι τα εξής:
1.Κράµβη η ήµερος, κοινώς λάχανο– πρόκειται για την Κηπαία του ∆ιοσκουρίδη ή Ράφανος ή Λαχανώδης του Θεόφραστου.
2.Κράµβη η Κεφαλωτή κοινώς Κραµπούνι, Κραµπί, Κραµπολάχανο, Λάχανο, Μάππα, Φυλλάδα – η κυρίως κράµβη των αρχαίων.
3. Ανθοκράµβη, κοινώς Κουνουπίδι, Καρναµπίκι.- Καυλίον, Λευκοκράµβη ή Κραµβοσπάραγον των αρχαίων.
4.Κράµβη των Βρυξελλών.
5.Κράµβη του Μιλάνου
6.Κράµβη η ασπαραγοειδής, κοινώς Παραπούλια, Καρούκλες
7.Κράµβη η Ιταλική, κοινώς µπρόκολο- κύµα ή Κυµάτιον του Γαληνού.
8.Κράµβη η Κρητική, κοινώς Σκορολάχανο, Αγριολάχανο, Κραµπουτσάνα, Μυρολάχανο, Λάχανο του Αγίου Παύλου, άγρια Κράµβη του ∆ιοσκουρίδη, άγρια Ράφανος του Θεόφραστου.
9.Κράµβη η γογγυλοειδής, Γογγύλι, Καυλορράπα, Κολούµπρα, Ραπανολάχανο.
10. Κράµβη το νάπυ, κοινώς Λαχανόγουλο, Γουλί, Γουλιά, Φραγκολάχανο, Βουνιά του ∆ιοσκουρίδη.
Ιστορικά στοιχεία:
Είναι φυτό γνωστό από την αρχαιότητα.. Αναφέρεται από τους Αέτιο, Αθηναίο, Αριστοτέλη, Γαληνό, ∆ιοσκουρίδη, Ιπποκράτη, Ορειβάσιο, Παύλο Αιγινίτη, Πυθαγόρα κ.α. Οι Ίωνες επικαλούντο την κράµβη στους όρκους τους. Ο Αριστοτέλης τη θεωρούσε αντιµεθυστική. Ο Αθηναίος αναφέρει «Αιγύπτιοι προ των άλλων εδεσµάτων εφθάς κράµβας ήσθιον δια το µη µεθύσκεσθαι». Αντιµεθυστική τη θεωρούσε και ο Αγάπιος ο Κρης.
Ο Ιπποκράτης (460-375) το σύστηνε για κολικούς και δυσεντερία. Ο Κράτωνας ισχυριζόταν στη Ρώµη πως χάρη στο λάχανο ζούσανε τόσα χρόνια οι Λατίνοι χωρίς να χρειάζονται γιατρό. Του απέδιδε προληπτικές ιδιότητες εναντίον της πανώλης.
Ο ∆ιοσκουρίδης το θεωρούσε γιατρικό του πεπτικού, τονωτικό των αρθρώσεων, για δερµατικά προβλήµατα και πυρετούς. Οι Ρωµαίοι γνωστοί για τα τις «γιορτές» τους έτρωγαν ωµά λάχανα για να µην µεθάνε.
Η λαχανίδα στη λαϊκή ιατρική ήταν το οικογενειακό εφεδρικό γιατρικό για κάθε νόσο. Σε δηλητηριάσεις από µανιτάρια έπιναν 3 ποτήρια λαχανόζουµο την µέρα για 2-3 µέρες. Το χρησιµοποιούσαν ακόµη κατά της ποδάγρας, της µεγαλοσπληνίας, της ψώρας και της λέπρας µετά στυπτηρίας και όξους, κατά των εγκαυµάτων επί των οποίων τοποθετούσαν κυρίως τη στάχτη των ριζών της κράµβης. Το χρησιµοποιούσαν εσωτερικά για όλα τα προβλήµατα υγείας, συµπεριλαµβανοµένων των πνευµονικών διαταραχών, ηµικρανίας, κατακράτησης υγρών και διάφορων πόνων. Πρόσφατες κλινικές µελέτες έχουν αποδείξει την αποτελεσµατικότητα του φυτού στη θεραπεία των στοµαχικών ελκών.
Στη Κρήτη η ονοµασία Σκαρολάχανο για την Κρητική Κράµβη βγήκε γιατί όπως έλεγαν οι παλιοί, ήταν τόσο δύσκολο το µάζεµα της από τα απόκρηµνα µέρη στα οποία φύτρωνε που «µόνο οι σκάρες (αρπακτικά όρνεα) µπορούν να το φτάξουν αυτό το λάχανο και να το φάνε, επειδή φυτρώνει στα φρούδα και στσι τσούνους (υψηλοί γκρεµοί)». Τα ακέφαλα λάχανα τα λέγανε φυλλάδες. Τα παρακλάδια που βγαίνουν από τη ρίζα του φυτού τα αποκαλούσαν τσιµούλια. Τα έτρωγαν βραστά ή σφουγγάτο. Το λαχανόφυλλο το χρησιµοποιούσαν ως επισπαστικό και το ζουµί του βρασµένου λάχανου το έπιναν για το ζάχαρο.
Συστατικά – χαρακτήρας
Το Λάχανο είναι ελαφρώς γλυκό, αλµυρό, ξηραντικό και δροσερό. Περιέχει στερόλες (οι οποίες συµβάλουν στη µείωση της χοληστερίνης στο αίµα, δρώντας έτσι ενάντια στην αρτηριοσκλήρυνση), θείο , αρσενικό, ασβέστιο , µαγγάνιο, φωσφόρο, κάλιο, νάτριο, βιταµίνες Α, Β1, Β2, C, αµινοξέα και λιπαρά οξέα. Ακόµη περιέχει βιταµίνες U µε ενισχυµένες επουλωτικές και αντιελκωτικές ιδιότητες. Περιέχει ακόµη πρωτεΐνες οι οποίες διαφέρουν από αυτές του κρέατος, του ψαριού και του αυγού. Η αξία του µεγαλώνει από την παρουσία metionin και metilmetionin, colin και betain οι οποίες θεωρούνται λιποδιαλυτικοί παράγοντες και βοηθητικοί της λειτουργίας των µορίων του συκωτιού, αυξάνουν τη ζωή τους και εµποδίζουν τη συσσώρευση λίπους στα υπατικά κύτταρα. Όταν το λάχανο ψήνεται πολύ, χάνονται οι θρεπτικές του ουσίες και οι βιταµίνες. Για τον λόγο αυτό το ψήνουµε λίγο.
Άνθιση – χρησιµοποιούµενα µέρη – συλλογή:
Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιµοποιούνται η ανοιχτοπράσινη υπόλευκη κεφαλή του, οι σπόροι και τα κοτσάνια του.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Οι ουσίες που περιέχονται στο λάχανο δρουν ως αντιοξειδωτικά και βοηθούν στην αποτοξίνωση του σώµατος. Θεωρείται ότι έχει δράση αντικαρκινική. Είναι αντιφλεγµονώδες, αντιρρευµατικό, αντιβακτηριδιακό, επουλώνει τους ιστούς προωθώντας τον πολλαπλασιασµό των κυττάρων.
Εξωτερικά τα φύλλα µπορούν να χρησιµοποιηθούν σε πληγές, έλκη, φλεγµονές και για δερµατικά προβλήµατα, ιδιαίτερα για την ακµή. Τα νωπά φύλλα χρησιµοποιούνται απ’ ευθείας στις αρθρώσεις µε αρθριτικά ή στραµπουλήγµατα. Επίσης είναι ωφέλιµα σε προβλήµατα µαστίτιδας ή για διογκωµένα στήθη τοποθετώντας τα µέσα από τον στηθόδεσµο.
Το ζουµί βρασµένου λάχανου είναι αποτελεσµατικό κατά του βήχα, της βραχνάδας και της βρογχίτιδας. Χυµός κόκκινου λάχανου που έβρασε µε διπλάσια ποσότητα ζάχαρης δίνει σιρόπι, τρεις κουταλιές από το οποίο βοηθά στο να ξεµεθύσει κάποιος. Κατάπλασµα των φύλλων του λάχανου στο µέτωπο ανακουφίζει από τον πονοκέφαλο. Το αφέψηµα του βοηθά στην ανακούφιση της κολίτιδας. Ο χυµός του χορηγείται για γαστρικά ή δωδεκαδακτυλικά έλκη.
Παρασκευή και δοσολογία
Παρασκευάζεται υπό µορφή αφεψήµατος. Για την κολίτιδα βράζουµε 60 γραµµάρια φύλλα σε µισό λίτρο νερό για µία ώρα. Το πίνουµε σε δόσεις ενός ποτηριού του κρασιού τρεις φορές την ηµέρα.
Τα νωπά φύλλα σε κατάπλασµα χρησιµοποιούνται ως ακολούθως. Βγάζουµε πρώτα το κεντρικό νεύρο και µετά κτυπούµε ελαφρά το φύλλο για να το µαλακώσουµε. Μετά το δένουµε στην πονεµένη περιοχή µε επίδεσµο.
Ο χυµός του βοτάνου χορηγείται σε γαστρικά ή δωδεκαδακτυλικά έλκη.
Υπό µορφή σιροπιού (το οποίο παρασκευάζεται µε αφέψηµα) σε δόσεις των 10ml για τον βήχα από το στήθος, το άσθµα και τη βρογχίτιδα.
Προφυλάξεις
∆εν συνίσταται σε όσους έχουν έντονη έλλειψη ιωδίου ή πάσχουν από το συκώτι τους. Είναι λίγο δύσπεπτα. Τα κόκκινα λάχανα θεωρούνται ότι είναι ευκολότερα στην πέψη. Αντενδείκνυνται σε προβλήµατα δυσπεψίας, αρθριτισµού και λιθιάσεων γιατί περιέχει εκτός των άλλων και οξαλικό ασβέστιο σε αναλογία 0,04-0,30%0 . Από τα Κραµβοειδή την µεγαλύτερη ποσότητα οξαλικού ασβεστίου περιέχει η ερυθρά κράµβη (0,30%0).
Υ.Σ. Όλα τα προηγούµενα άρθρα της στήλης µπορούµε να τα βρούµε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου µας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτηµα µπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση skouvatsos11@gmail.com
