Πριν από λίγες μέρες, στις 20 Ιουλίου, έφυγε από τη ζωή ένας σπουδαίος στιχουργός, ο Μιχάλης Μπουρμπούλης.
Το να αποδώσει κανείς στον Μιχάλη Μπουρμπούλη μόνο την ιδιότητα του στιχουργού, σίγουρα αδικεί την προσωπικότητα και την προσφορά του στον πολιτισμό.
Ο αριθμός των μελοποιημένων του στίχων δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλος αλλά αυτό που εντυπωσιάζει είναι ο αναλογικά μεγάλος αριθμός των επιτυχιών του από τη δεκαετία του 1970 μέχρι σήμερα.
Ο δίσκος “Λαϊκά Προάστια” κυκλοφόρησε το 1980 με στίχους του Μιχάλη Μπουρμπούλη και μουσική Ηλία Ανδριόπουλου. Ερμηνεύτρια του δίσκου η Σωτηρία Μπέλλου η οποία μιλώντας στην εκπομπή “Μουσικές Συναντήσεις” του Δεύτερου προγράμματος είχε πει: «Δύο από τα τραγούδια του δίσκου, το “Μην κλαις” και η “Πλατεία Βάθης” έγιναν τα μεγαλύτερα σουξέ όλων των εποχών, κατά τη γνώμη μου»
Τριάντα χρόνια μετά την κυκλοφορία του δίσκου, τον Φλεβάρη του 2010, ο δημοσιογράφος Θανάσης Γιώγλου ζήτησε από τον Μιχάλη Μπουρμπούλη να του μιλήσει για την ιστορία του. Ο στιχουργός, «ξεδίπλωσε» το «κουβάρι» των αναμνήσεών του από την εποχή: «Με την Σωτηρία Μπέλλου γνωρίστηκα από κοντά με τα “Λαϊκά Προάστια”. Ο τότε υπεύθυνος της ΛΥΡΑ Αλέκος Πατσιφάς ήθελε τον δίσκο να τον τραγουδήσει η Βίκυ Μοσχολιού. Ο Ανδριόπουλος κι εγώ επιμέναμε να πει τα τραγούδια η Σωτηρία. Ποιος είδε τον Πατσιφά και δεν τον φοβήθηκε. Αφού μας τα έψαλλε και των δύο, με το αιτιολογικό ότι, η Μπέλλου δεν ήταν κατάλληλη για ένα ρεπερτόριο αυτού του είδους, τελικά την κάλεσε και σαν να προβάριζε τις δυνατότητές της, την έβαλε και είπε ένα-δυο τραγούδια. Τελικά, αφού έφυγε η Σωτηρία, μας δικαίωσε. Δέχτηκε την πρότασή μας και προχωρήσαμε στην εγγραφή. Παρ ’όλα ταύτα ερχόταν συνεχώς στο στούντιο και παρακολουθούσε την εξέλιξη. Ένα μειδίαμα σχηματιζόταν στα χείλη του και γύριζε και μας κοίταζε ειρωνικά. Κάθε τόσο, παραλλαγμένα, μας έλεγε: “Καλά τα λέει, αλλά για να δούμε από πωλήσεις τι θα κάνει”. Η Μπέλλου αυταρχική και χολερική, μια μας κοίταζε, δυο μας επέπληττε. Δεν τολμούσαμε να σηκώσουμε έναν διορθωτικό λόγο, μια άποψη. Μια παραγωγική δικτατορία επικρατούσε. Ο Ηλίας και του λόγου
μου, ευχαριστημένοι από την όλη διαδρομή, κάναμε τους κουφούς. Ο δίσκος τελείωσε και βγήκε στην κυκλοφορία. Σιγήν ιχθύος στην αγορά. Στασιμότητα και αγωνιώδης υπομονή. Στους έξι πρώτους μήνες η κινητικότητα του δίσκου ομοίαζε με παράλυτο στην αναπηρική του πολυθρόνα. Θυμάμαι, μια μέρα με κάλεσε ο Πατσιφάς, δούλευα εκεί δίπλα σε μια διαφημιστική εταιρία. Με το μπήκα στο γραφείο του με άρπαξε από την μούρη, με την οργή του εννοώ και άρχισε πάλι τον αναβαλλόμενο. Με μια πειθαρχημένη οργή του είπα να μην κάνει προφητείες… και σαν έξυπνος άνθρωπος και γνώστης που ήταν, ας περίμενε λίγο ακόμα. Μου απάντησε: “Πόσο; Δηλαδή θα περιμένω μέχρι να πεθάνω; Να βράσω τις ιδέες σας”. Και ξαφνικά έρχεται το ανέλπιστο. Ένας δημοσιογράφος του ραδιοφώνου βάζει κάποια τραγούδια από τον δίσκο και τον επαινεί. ΑΥΤΟ ΗΤΑΝ! Από την άλλη μέρα ο δίσκος έτρεχε σε πωλήσεις. Μάλιστα έφτασε στο σημείο να θεωρείται μέσα στους δύο μεγαλύτερους δίσκους, σε σχέση με την κίνησή του στην αγορά, μέχρι και σήμερα. Ο Ανδριόπουλος αρχίζει τις συναυλίες σε μεγάλα στάδια και η παράπλευρη αυτή βοήθεια συμβάλλει στην εκτίναξη αυτού του βασανιστικού βινυλίου. Ο Πατσιφάς σιώπησε χωρίς ένα κολακευτικό σχόλιο ούτε προς την Σωτηρία, ούτε και προς εμάς. Τι να πει, οι συμπτώσεις κάνουν την έκπληξη…».
Καλές ακροάσεις μέχρι την επόμενη ιστορία με ρεφρέν!
* Η Μαρία Σουρουκίδου είναι ραδιοφωνική παραγωγός
Οι στιχοι του Μιχάλη Μπουρμπούλη, που λογοκρίθηκαν στο ομώνυμο τραγούδι , ”Λαικά προάστια,” είναι οι :
Είναι κάτι άνθρωποι μες τις συνοικίες // που θαρρείς πώς ζήσανε κρυφά // χρόνια χωματόδρομοι και πλαστικές κουρτίνες // κι’ ένας αέρας δίπλα τους να λές πώς δεν φυσά//.
Το τραγούδι κυκλοφόρησε με ένα κουπλέ και επανάληψη του ρεφραίν.
Και ο Μιχάλης Μπουρμπούλης δεν θέλησε να βάλει το ονομά του ώς στιχουργός στο πετσοκομμένο τραγούδι. Και έβαλε το όνομα προσφιλούς προσώπου του ώς στιχουργό.
Η λογοκρισία έκανε το θαύμα της το 1979-1980 ( υπήρχε ακόμη και ας ήταν εποχή μεταπολιτευτικής δημοκρατίας ) και καλά είναι αυτό να μην ξεχνιέται για το κοντόφθαλμο της τότε κυβερνητικής διαχείρησης και δή στα πολιτισμικά του τόπου.
Το τραγούδι που είχε ιδιαίτερη εκτίμηση ο στιχουργός ήταν ” το Μεταξουργείο ”. Με απόσπασμα στίχων : ” Τώρα το φεγγάρι σαν τον σκουπιδιάρη // γκρέμισε αγάπες κι’ αμαρτήματα // κι’ο βραχνάς κουρνιάζει σαν το νυχτοπούλι // μες τα παραπείγματα ”.
Ήταν Επτανήσιος Ιθακήσιος ο Μιχάλης Μπουρμπούλης. Έφυγε φέτος το καλοκαίρι 2023. Με ευαισθησίες για τον γενέθλιο τόπο του και τα βιωτικά αρχέτυπα του τοπίου που πρωτοαντίκρυσε ώς νέος.
Όλα τα τραγούδια του δίσκου, ”Λαικά προάστια ” – όχι λογοκριμένα – ακούστηκαν τις μέρες της κυκλοφορίας του δίσκου, σε ζωντανή συναυλία στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά , με ερμηνευτές την Ελένη Βιτάλη και τον Γιάννη Μπογδάνο , τέλος – Δεκέμβρη του 1980-. Μέσα στο Δημοτικό θέατρο ήταν και ο Στιχουργός , που στην αναφορά για το λογοκριμένο τραγουδιο ” Λαικά Προάστια ” καταχειροκροτήθηκαν και ο στιχουργός και ο Ηλίας Ανδριόπουλος που επί σκηνής διήυθυνε την ορχήστρα.
Θ. Αραβανής