Tο σημερινό θέμα των “Φωτοαναδρομών”, θα είναι το τελευταίο στο οποίο παρουσιάζουμε υλικό από το Φωτογραφικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης, με τοπία και πρόσωπα του τόπου μας που τράβηξε το 1911 ο Ελβετός Fred Boissonnas. Το θέμα αυτό, το οποίο θα ολοκληρωθεί με ένα ακόμα δημοσίευμα, αφορά το εύανδρο καπετανοχώρι των Λάκκων Κυδωνίας.
«Γενές γενές το σέρνουνε το καπετανιλίκι στσοι Λάκκους οι Γιαννάρηδες, Πρώιμοι και Μπολάνοι, Σαρήδες και Παρασκιανοί, Μαντάκοι και Σκουλάδες κι είναι κι οι Νικολούδηδες…».
Και όχι μόνο: Ζουρίδηδες, Μιχελέτοι, Αντριάνηδες, Κουκουλάδες… Δεν έχω σκοπό βέβαια να αναφερθώ στην πλουσιότατη ιστορία του χωριού, δε θα μπορούσα άλλωστε. Το έχει κάνει ήδη σε περιεκτικότατο τόμο, ο κ. Γιάννης Μάντακας, ακούραστος εργάτης της ανάδειξης της ιστορίας και του πολιτισμού του τόπου του και όχι μόνο. Ας αναφέρουμε μόνο ότι το χωριό υπάρχει τουλάχιστον από την πρώιμη βενετοκρατία, αναφέρεται στις ανάλογες απογραφές και οι θρύλοι διασώζουν ακόμα τα ονόματα των πρώτων οικιστών του που αποτυπώθηκαν στις διάφορες συνοικίες του. Στη όψιμη βυζαντινή περίοδο, το 12ο αιώνα, ο Λέοντας Μουσούρος ήταν ο άρχοντας της περιοχής. Η περίοδος της τουρκοκρατίας όμως, κυρίως ο 19ος αιώνας με την ασίγαστη δράση των Λακκιωτών εντός κι εκτός Κρήτης, ανέδειξε την πρωταγωνιστική θέση του χωριού στους αγώνες για την εθνική αποκατάσταση. Ο Μπουασονά μαγεύτηκε από τη φυσική ομορφιά και τη γεωγραφική θέση των Λάκκων, κυρίως όμως από την παρουσία, την ομορφιά και τη λεβεντιά των κατοίκων του. Μάλιστα είναι ο μοναδικός τόπος στην Κρήτη που φωτογράφησε τόσα πρόσωπα, ίσως η προσωπική παρακίνηση του Ελευθ. Βενιζέλου να συνέβαλλε σ’ αυτό. Από τις 20 συνολικά φωτογραφίες που τράβηξε από την περιοχή, θα δούμε σήμερα τις 10, αυτές δηλαδή που αφορούν το ίδιο το χωριό. Κάποιες από αυτές έχουν ήδη δημοσιευτεί σε διάφορες εκδόσεις.
Η πρώτη, είναι άποψη ενός παραδοσιακού σπιτιού του χωριού με ιδιόρρυθμο φούρνο, καμινάδα και δώμα. Οι 2 άντρες που στέκονται εκεί, μοιάζουν να φυλάνε τα μετερίζια της παράδοσης βιγλίζοντας το χρόνο από ψηλά…
Η δεύτερη, δείχνει μια παρέα βρακοφόρων χωροφυλάκων δίπλα σε ντόπιους με το χαρακτηριστικά καπότα τους στην άκρη του χωριού.
Η τρίτη δείχνει πιθανά τους ίδιους ντόπιους που φαίνονται και στην προηγούμενη.
Η τέταρτη είναι άποψη του χωριού από κάποιο σημείο χαμηλότερα. Η αρχιτεκτονική του, απόλυτα ενταγμένη στο γύρω περιβάλλον όπως επιτάσσει η παράδοση.
Η πέμπτη δείχνει μάλλον το γνωστό οπλαρχηγό Ζουριδοσταυρούλη. Ίδιος ο “νεφεληγερέτης Δίας” ο καπετάν Ζουρίδης, φαίνεται να επιβεβαιώνει στο ακέραιο τη γνώμη των περιηγητών και των ιστορικών για τους Λακκιώτες, ότι έμοιαζαν με το μυθικό Αίαντα. Ο ίδιος ήταν και το μοντέλο για κάμποσους πίνακες του χαρισματικού Δ. Κοκότση που είχαν θέμα την κρητική λεβεντιά…
Η έκτη δείχνει ένα καφενείο.
Η έβδομη, δείχνει τον Αναγνώστη Μάντακα μαζί με τον αδελφό του, μπροστά στην πόρτα του σπιτιού τους. Νομίζω ότι δεν έχει δημοσιευτεί.
Η όγδοη, αρκετά γνωστή αλλά εξαιρετική, δείχνει τους αδελφούς Μάντακα στην αυλή του σπιτιού τους.
Η ένατη δείχνει επίσης μέλη της ίδιας οικογένειας. Μια από τις ισχυρότερες οικογένειες του χωριού αλλά και ολόκληρης της Κρήτης…
Η δέκατη τέλος δείχνει το εσωτερικό ενός “Μαντακιανού” καπετανόσπιτου, με τον αργαλειό και το παραδοσιακό κρεβάτι με την κουνουπιέρα…
