Oλοκληρώνοντας το αφιέρωμα στους Λάκκους, θα δούμε σήμερα τις φωτογραφίες που τράβηξε από τον Ομαλό το 1911 ο Boissonnas και που όπως έχουμε επανειλημμένα αναφέρει βρίσκονται στο Μουσείο Φωτογραφίας της Θεσσαλονίκης, από την ιστοσελίδα του οποίου τις πήραμε. Πριν προχωρήσουμε στον Ομαλό όμως, ας ξαναδούμε κάποια στοιχεία από τις φωτογραφίες του προηγούμενου δημοσιεύματος μας για τους Λάκκους. Είχε την καλοσύνη να μου τις μεταφέρει ο κ. Γιάννης Μάντακας, γνωστός για τις γνώσεις και τις προσπάθειές του για τον τόπο και τους ανθρώπους του.
Η πρώτη λοιπόν φωτογραφία της προηγούμενης βδομάδας δείχνει το σπίτι της οικογένειας Κουκουλάκη, που θυμάται από μικρή ηλικία ο κ. Γιάννης.
Η τρίτη έχει τυπωθεί ανάστροφα, είναι από την τοποθεσία Σελί και από τα πρόσωπα μπόρεσε να αναγνωρίσει τους Σεργάκη και Μιχελέτο από την ομάδα των τριών και Καλογεράκη από την ομάδα των δύο.
Η τέταρτη έχει τυπωθεί επίσης ανάστροφα, γι’ αυτό και την αναδημοσιεύουμε σήμερα. Στην πέμπτη, δίπλα στο Ζουριδοσταυρούλη βρίσκεται ο επίσης αγωνιστής Αντώνης Μανουσάκης. Η έκτη δείχνει τον Μάρκο Μάντακα όρθιο δίπλα στον αδελφό του, Αναγνώστη και η ένατη δείχνει το χάνι του Μπολάνη στους Λάκκους.
Ο Ομαλός, το διασημότερο οροπέδιο της Κρήτης, αντάξια τραγουδισμένο από τη λαϊκή μούσα, είναι χωρισμένος σε τρεις περιφέρειες. Κάθε περιφέρεια ανήκει όχι μόνο σ’ ένα χωριό, αλλά αντιπροσωπευτικά σε μία επαρχία: Ο “Λακκιώτικος γύρος” ανήκει στους Λακκιώτες και κατ’ επέκταση στην επαρχία Κυδωνίας. Ο Σελινιώτικος Γύρος στην Αγία Ειρήνη και στην επαρχία Σελίνου. Το Ξυλόσκαλο στη Σαμαριά και στην επαρχία Σφακίων.
Στο σημερινό δημοσίευμα, η πρώτη φωτογραφία δείχνει παραδοσιακά “ζευγόσπιτα” στον Σελινιώτικο Γύρο, που και σήμερα ακόμα διατηρεί σε μεγάλο βαθμό την παραδοσιακή του δομή.
Η δεύτερη, δείχνει την αυλή ενός τέτοιου “ζευγόσπιτου” με τους κατοίκους του κάτω από το (απαραίτητο λόγω κλιματολογικών συνθηκών) στέγαστρο. Ο κ. Μάντακας αναγνώρισε τον Αγιερηνιώτη βοσκό Ντιγριντάκη στο πρόσωπο του όρθιου άνδρα.
Η τρίτη δείχνει το εσωτερικό του ίδιου πιθανότατα ζευγόσπιτου.
Η τέταρτη δείχνει “οζά” (ζώα, πρόβατα στη ντοπιολαλιά, που λέγονται και “κουράδια” δηλαδή υποκείμενα σε κουρά όταν πρόκειται για κοπάδια ή “σφαχτά” όταν πρόκειται να σφαγούν, είναι δηλ. σφάγια).
Η πέμπτη δείχνει το εκκλησάκι των Αγ. Θεοδώρων.
Η έκτη δείχνει ένα βοσκό, τον Αντώνη Ψιλλάκη στη θέση “Του Μπραήμη το πηγάδι”, με τον πύργο του Χατζημιχάλη Γιάνναρη και το εκκλησάκι του Αγ. Παντελεήμονα σε δεύτερο πλάνο (Λακκιώτικος Γύρος). Την αναγνώριση έκανε ο κ. Μάντακας.
Η έβδομη δείχνει τους Λάκκους, σε σωστή θέση αυτή τη φορά (η ανάρτηση στο διαδίκτυο δείχνει την εικόνα ανάστροφα).
Η όγδοη δείχνει άνδρες της Κρητικής Χωροφυλακής κοντά στο Σελί των Λάκκων.
Τέλος η ένατη δείχνει το Ποροφάραγγο στη Σαμαριά τραβηγμένο από το Ξυλόσκαλο.
