Το παιχνίδι των αντανακλάσεων δεσπόζει σε πολλά έργα της εικαστικού Λαμπρινής Μποβιάτσου. Ένα παιχνίδι που, όπως λέει η ίδια, αφορά τη σισύφια προσπάθειά της να “παγώσει” τον χρόνο αλλά και να αναζητήσει την αλήθεια μέσω της ψευδαίσθησης. Χρόνος, αλήθεια και ψευδαίσθηση, είναι έννοιες που ψηλαφεί εικαστικά και στην νέα της δουλειά, συνδέοντάς αυτές τις έννοιες με τον μυθολογικό μίτο της Αριάδνης. Τον “Μίτο του Χρόνου”.
Λίγο πριν τα εγκαίνια της έκθεσης που θα πραγματοποιηθούν στον Χώρο Τέχνης Χανίων, την Τετάρτη 25 Ιανουαρίου, στις 7 το απόγευμα, συνάντησα τη Λαμπρινή και μιλήσαμε για τη νέα της ατομική έκθεση, τα νήματα που συνδέουν τους μύθους με την αλήθεια, τον πρώτο της δάσκαλο αλλά και την καλλιτεχνική εκπαίδευση που τελεί υπό διωγμό…
Τι θα δει ο επισκέπτης της έκθεσης που εγκαινιάζεται σε λίγες ημέρες;
Η έκθεση λέγεται “Ο Μίτος του Χρόνου” και προέκυψε μετά από την τιμητική πρόσκληση που μού απηύθυνε ο πρώτος μου δάσκαλος στο σχέδιο, Γιάννης Μαρκαντωνάκης. Είναι μια έκθεση που στον πυρήνα της βρίσκεται η έννοια του νήματος, ενώ εμπνέεται κι από τις προηγούμενες εκθέσεις που διοργάνωσε ο Γιάννης και είχαν ως βάση τη μυθολογική παράδοση της Κρήτης.
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω τους επιμελητές της έκθεσης, τον Γιάννη και την Πέγκυ Κουνενάκη, για τα κείμενα που έγραψαν για το έργο μου γιατί με αυτά με βοήθησαν κι εμένα την ίδια να συνειδητοποιήσω καλύτερα τι κάνω και γιατί. Να ευχαριστήσω επίσης τον Νίκο Περάκη που έγραψε μουσική ειδικά για την έκθεση.
Σε ό,τι αφορά τώρα τα έργα που θα παρουσιαστούν, όταν ξεκίνησα διαπίστωσα ότι υπήρχαν ήδη κάποια έργα μου από ύφασμα, ένα ζωγραφισμένο σεντόνι ή και κάποια γλυπτά από πανί, που ταίριαζαν με αυτή την προσέγγιση. Παράλληλα, βέβαια, δημιούργησα και καινούρια έργα για την έκθεση τα οποία έχουν να κάνουν με την κλωστή και το νήμα ως έννοια. Ο θεατής θα δει ύφασμα από μέταλλο με αντανάκλαση, σχέδια που συνομιλούν με τον καθρέπτη, τρισδιάστατες κατασκευές – γλυπτά αλλά και το έργο της αφίσας που συνοψίζει το πνεύμα της έκθεσης: πρόκειται για έναν Μινώταυρο όπου τα κέρατά του είναι από πόμολα πόρτας – μια αναφορά στον Marcel Duchamp – και πάνω τους βλέπει κανείς την αντανάκλασή μου, ενώ τα ξανθά μαλλιά του Μινώταυρου, που παραπέμπουν στην Αριάδνη και τον μύθο, διαπερνούν το κρανίο και βγαίνουν σαν δάκρυα από τα μάτια…
Τι συμβολίζει αυτό;
Δηλώνει με έναν τρόπο την αμφισημία του έρωτα και της αγάπης, όπου είναι πάντα κάτι πολύ όμορφο αλλά και οδυνηρό συγχρόνως. Άλλωστε δεν γίνεται να υπάρξει φως χωρίς σκιά.
Η έκθεση εστιάζει και στην έννοια του χρόνου. Τι είναι ο χρόνος για εσένα και πώς τον μετράς;
Ο χρόνος είναι μια οντότητα με την οποία συνομιλώ. Όπως και η φύση ο χρόνος είναι το πέρα από εμάς. Αυτό που δεν μπορούμε να ελέγξουμε και προσπαθούμε να κατακτήσουμε. Αυτό είναι που προσπαθώ να κάνω μέσα από μια προσωπική καταγραφή, ζωγραφίζοντας δηλαδή την αντανάκλασή μου σε μεταλλικά αντικείμενα. Ουσιαστικά μέσα από αυτή τη διαδικασία, προσπαθώ να σταματήσω τον χρόνο, αιχμαλωτίζοντας τη στιγμή. Το να σταματήσεις τον χρόνο, όμως, είναι κάτι ανέφικτο, είναι μια χίμαιρα. Ο χρόνος δεν μπορεί να εγκλωβιστεί κι εγώ κάθε φορά είμαι και πιο αλλοιωμένη στις αντανακλάσεις, γιατί όλοι αλλάζουμε μέσα στον χρόνο. Εκτός αυτού, οι εκθέσεις που κάνω λειτουργούν σαν ένα προσωπικό ημερολόγιο για εμένα. Λειτουργούν σαν ορόσημα που με βοηθούν να θυμάμαι τις στιγμές της ζωής μου.
Σήμα κατατεθέν στα έργα σου θα λέγαμε ότι είναι αυτό το παιχνίδι με τις αντανακλάσεις και το καθρέφτισμα. Εγώ το αντιλαμβάνονται αυτό και σαν ένα παιχνίδι ανάμεσα στην αλήθεια και την ψευδαίσθηση…
Η αναζήτηση της αλήθειας μέσω της ψευδαίσθησης έχει κομβικό ρόλο στο έργο μου. Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάρχει μία αλήθεια και μέσα από τις αντανακλάσεις του εαυτού μου στα έργα θέλω να δείξω ότι κάθε φορά είμαι διαφορετική. Όπως κάθε άνθρωπος που στέκεται απέναντί μας γίνεται ο καθρέπτης μας κι εμείς ο δικός του, αλλά συγχρόνως και κάθε φορά που θα βρεθούμε απέναντι από έναν άνθρωπο είμαστε διαφορετικοί. Αλλάζουμε εμείς όπως αλλάζει κι εκείνος. Ο καθρέπτης μιας σχέσης είναι πάντα αμφίδρομος. Την ίδια στιγμή, ο θεατής κοιτώντας στο έργο μου την αντανάκλασή μου μπαίνει κι αυτός μέσα στο έργο και δημιουργείται μια τριγωνική σχέση: έργου, καλλιτέχνη και θεατή που είναι η βάση της δουλειάς μου.
Αναφέρθηκες νωρίτερα στον Γιάννη Μαρκαντωνάκη. Ο Γιάννης είναι Δάσκαλος για πολλούς εικαστικούς καλλιτέχνες στα Χανιά, ενώ διατηρεί τον Χώρο Τέχνης δίνοντας βήμα έκφρασης εδώ και χρόνια σε πολλούς νέους και μεγαλύτερους δημιουργούς. Πώς είναι να επιστρέφεις εκεί από όπου ξεκίνησες;
Μου προκαλεί μεγάλη συγκίνηση αυτή η επιστροφή στο εργαστήρι τέχνης που έκανα τα πρώτα μου βήματα. Σε αυτό το υπόγειο εργαστήρι μυήθηκα στο σχέδιο αλλά και την ελευθερία της τέχνης που πρεσβεύει ο Γιάννης με τη διδασκαλία του, αλλά και την προσωπικότητά του, η οποία εμπεριέχει το ανατρεπτικό στοιχείο. Αυτό το στοιχείο καθόρισε με έναν τρόπο και την πορεία μου γιατί προσπαθώ κι εγώ
-δεν ξέρω αν το έχω καταφέρει- να κάνω τις μικρές μου ανατροπές και να πειραματίζομαι με τις έννοιες και τα υλικά. Συνεπώς αυτή η επιστροφή σηματοδοτεί για εμένα μια επιστροφή σε ένα αγαπημένο περιβάλλον, όπου αισθάνομαι ότι μπορώ να κοιτάξω πίσω για να δω τι έχω κάνει, αλλά και να πάρω δύναμη για τα επόμενα βήματά μου.
Διδάσκεις εικαστικά στην εκπαίδευση. Πώς κρίνεις το επίπεδο της καλλιτεχνικής Παιδείας στην Ελλάδα;
Δυστυχώς είναι πολύ υποβαθμισμένο το μάθημα των εικαστικών στα σχολεία και υποβαθμίζεται όλο και περισσότερο μέσα στο ωρολόγιο πρόγραμμα τα τελευταία χρόνια, μέσα από τη μείωση των ωρών ή την εξαφάνιση των σχετικών μαθημάτων. Ειδικά στο Λύκειο τα παιδιά έχουν ανάγκη την Τέχνη για να εκφραστούν συναισθήματα: τις αγωνίες, τους έρωτές τους, την απογοήτευση που αισθάνονται. Θεωρώ λοιπόν ότι πρέπει να επιστρέψουν στο Λύκειο τα εικαστικά και πρέπει να σταματήσει και η απαξίωση των καλλιτεχνών. Πρόσφατα υποβαθμίστηκαν οι σπουδές των καλλιτεχνών που δεν έχουν τελειώσει ΑΕΙ, κάτι που μας βρίσκει όλους αντίθετους, ακόμα κι όσους από εμάς έχουμε τελειώσει ΑΕΙ. Από εκεί και πέρα η Πολιτεία έχει υποχρέωση να δημιουργήσει ΑΕΙ για όλες τις τέχνες.
Στα Χανιά συζητάμε εδώ και πολλά πολλά χρόνια την προοπτική δημιουργίας μιας Σχολής Καλών Τεχνών χωρίς αποτέλεσμα. Τι θα πρόσφερε μια τέτοια προοπτική στην πόλη;
Πρώτα από όλα θα έπρεπε να δημιουργηθεί ένα καλλιτεχνικό σχολείο. Γυμνάσιο και Λύκειο. Αυτό θα ήταν μια καλή αρχή. Από εκεί και πέρα μια Σχολή Καλών Τεχνών στα Χανιά θα έφερνε καλλιτέχνες από την Αθήνα, καλλιτέχνες που θα έφερναν μαζί τους τις γνώσεις, τις παραστάσεις, τον κύκλο, την αύρα τους. Θα άνοιγε ένα “παράθυρο” λοιπόν προς την υπόλοιπη Ελλάδα. Θα βλέπαμε περισσότερες και διαφορετικές εκδηλώσεις και θα μπορούσαμε να αποκτήσουμε μια ματιά υπερ-τοπική, χωρίς να υποστηρίζω σε καμία περίπτωση ότι το τοπικό στοιχείο είναι υποδεέστερο. Αυτή η συνομιλία του τοπικού με το υπερ-τοπικό όμως είναι που έχει ενδιαφέρον.
Η έκθεση
Η έκθεση της Λαμπρινής Μποβιάτσου με τίτλο “Ο Μίτος του Χρόνου” εγκαινιάζεται την Τετάρτη 25 Ιανουαρίου 2023 στις 19:00 στον Χώρο Τέχνης Χανίων (Α. Παπαναστασίου 59, Λενταριανά).
Την επιμέλεια της έκθεσης έχουν οι Πέγκυ Κουνενάκη και ο Γιάννης Π. Μαρκαντωνάκης. Μουσική Νίκος Περάκης. Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 28 Φεβρουαρίου 2023 και θα είναι ανοιχτή Δευτέρα – Σάββατο 11:00-13:00 και 18:00-21:00.
