Bιότοπος – περιγραφή
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι LAVATERA arborea L. (Λαβατέρα ή Μαλάχη η δενδρώδης). Το φυτό είναι γνωστό και ως Malva arborea ή ως Malva eriocalyx. Το 1998 προτάθηκε να μετονομασθεί το φυτό σε Malva dendromorpha, ακόμα όμως επικρατεί η ονομασία Lavatera arborea. Ανήκει στην οικογένεια των Μαλαχιδών. Η κοινή της ονομασία είναι δενδρομολόχα. Την συναντούμε και με τις ονομασίες Μποντικιά, Σαρδελόβγιολα ή Κολοκυθόβγιολα.
Φύεται σε Ευρώπη, Μεσογειακές χώρες και Μικρά Ασία. Εγκλιματίστηκε στις παράλιες περιοχές της δυτικής Ευρώπης. Την συναντούμε σε βραχώδεις περιοχές των ακτών αλλά το φυτό έχει ξεφύγει από τους κήπους που την καλλιεργούσαν ως καλλωπιστικό και αυτοφύεται σε πολλές και διάφορες περιοχές.
Είναι εύρωστο διετές φυτό. Φτάνει σε ύψος τα 2,5 μέτρα. Ανθικό στέλεχος ξυλώδες στη βάση του, χνουδωτό σε όλο το ύψος του. Φύλλα μεγάλα, καρδιοειδή, με οδοντωτή παρυφή, με 5 έως 7 τριγωνικούς λοβούς, που μοιάζουν στο σχήμα με τα φύλλα του κισσού. Έχουν αραιό τρίχωμα στην πάνω επιφάνεια και πυκνό στην κάτω. Άνθη με διάμετρο 5 εκατοστών και με πέταλα ρόδινα-πορφυρά.
Τα άνθη του είναι όμορφα, μεγάλα, ροδόχρωμα ή ιώδη και φύονται μονήρη στις μασχάλες των φύλλων ή κατά επάκριες ταξιανθίες. Τα άνθη είναι ερμαφρόδιτα (έχουν και αρσενικά και θηλυκά όργανα) και γονιμοποιούνται από έντομα.
Οι σπόροι και τα φύλλα του φυτού είναι βρώσιμα.
Η ελληνική χλωρίδα περιλαμβάνει εννιά είδη του φυτού.
Είναι φυτό το οποίο ανέχεται το θαλασσινό νερό, σε ποσοστό μέχρι και 100% . Αυτό γίνεται γιατί έχει την ιδιότητα να αποβάλλει το αλάτι του θαλασσινού νερού μέσω των αδένων των φύλλων του. Αυτό του δίνει σημαντικό πλεονέκτημα έναντι άλλων καλλωπιστικών φυτών σε παραθαλάσσιες περιοχές.
Τα πουλιά συμβάλλουν σημαντικά στην εξάπλωση του φυτού με την μεταφορά των σπόρων του σε διάφορες παραθαλάσσιες περιοχές. Οι σπόροι περιβάλλονται σε ένα αδιαπέραστο εξωτερικό περίβλημα, το οποίο συμβάλλει στο να παραμείνει βιώσιμος ο σπόρος για πολλά χρόνια, ακόμα και αν έχει για χρόνια μείνει μέσα σε θαλασσινό νερό.
Ιστορικά στοιχεία
Οι αρχαίοι έλληνες γνώριζαν ότι είναι βλεννώδες βότανο και ότι η δράση του ήταν καταπραϋντική.
Την ονομασία του το φυτό πήρε από τους αδελφούς Lavarter δύο Ελβετούς γιατρούς και φυσιοδίφες του 17ου αιώνα.
Στη λαϊκή ιατρική χρησιμοποιούσαν το κατάπλασμα των φύλλων για την θεραπεία των εγκαυμάτων.
Τα φύλλα τα χρησιμοποιούσαν ακόμη σε διαστρέμματα. Τα μούλιαζαν σε ζεστό νερό και τα τοποθετούσαν πάνω στην πληγείσα περιοχή. Στις αγροτικές περιοχές έδιναν στα παιδιά να μασήσουν την ρίζα του βοτάνου μόλις εμφανιζόντουσαν τα πρώτα δόντια.
Τα χρησιμοποιούσαν όμως και ως εναλλακτική λύση για το χαρτί τουαλέτας.
Τον 19ο αιώνα θεωρούσαν το φυτό θρεπτική τροφή για τα ζώα και σε μερικές περιοχές ακόμη το χρησιμοποιούν ως ζωοτροφή.
Στην Κρήτη οι γεωργοί την σέβονται και δεν την ξεριζώνουν. Την θεωρούν φυτό που ομορφαίνει τα χωράφια τους. Την ονομάζουν Μποντικιά, γιατί οι αρουραίοι τρώνε την ρίζα της.
Συστατικά – χαρακτήρας
Το φυτό περιέχει βλεννώδεις ουσίες, αιθέριο έλαιο και ταννίνη.
Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή
Ανθίζει από τον Μάιο μέχρι τον Σεπτέμβριο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται φύλλα, άνθη και ρίζα. Άνθη και φύλλα συλλέγονται από Ιούλιο μέχρι Σεπτέμβριο.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Είναι βότανο μαλακτικό, αποχρεμπτικό και καταπραϋντικό. Συνίσταται εναντίον των ερεθισμών και των φλεγμονών, του κατάρρου των αναπνευστικών οδών και σε περιπτώσεις γαστρεντερίτιδας.
Το αφέψημα του χρησιμοποιείται εσωτερικά εναντίον παθήσεων του πεπτικού και ουροποιητικού συστήματος
Χρησιμοποιείται ακόμη υπό μορφή καταπλάσματος . Το αφέψημα του βοτάνου στο μπάνιο ασκεί καταπραϋντική δράση σε περιπτώσεις ερεθισμών. Υπό μορφή πλύσεων δρα εναντίον των φλεγμονών του στόματος.
Παρασκευή και δοσολογία
Το βότανο χρησιμοποιείται υπό μορφή αφεψήματος για εσωτερική χρήση, ως κατάπλασμα, μέσα σε νερό μπάνιου ή με γαργαρισμούς.
Προφυλάξεις
Δεν αναφέρονται παρενέργειες.
Υ.Σ. Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου μας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτημα μπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση skouvatsos11@gmail.com.
