ΤΑΙΝΙΕΣ: ΜΕΡΕΣ ΕΝΝΕΑ
Μπερτολούτσι μνήμη
…Στα όρια του ονείρου και της πραγματικότητας
Ο μαραθωνοδρόμος τρέχοντας πλησίαζε στην πόλη.
Πέρασε τα τείχη, τους δρόμους με τ΄ αγάλματα
Και εφτασε στην αγορα, στους γέροντες,
Που ανησυχοι εκει ήταν συναθροισμένοι.
Πέφτοντας φωναξε το νέο το μεγάλο.
«νενικηκαμεν».
Και προτού φτάσει στο έδαφος
Μέσα στο θόρυβο της μάχης και στις ζητωκραυγές,
Αισθάνθηκε ανάλαφρος Ξανά,
Πέρασε πάνω από τους συγκεντρωμένους,
Τα αγάλματα και την ακρόπολη,
Και χάθηκε στο βάθος ουρανού πετώντας προς το μέλλον.
Οι τελευταίοι 13 στίχοι του ποιήματος «ο Μαραθωνοδρόμος» του Κ. Μουντάκη.
ΣΑΒΒΑΤΟ 9 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2019-11-19 Ξημερώματα διαβάζω μέχρι αργά, πριν πάω για ύπνο το ενστικο μου με οδηγει στο δρόμο απέναντι από το εργαστήρι μου στα 30 μέτρα νεαρός με μπουφάν και κουκούλα που δε φορεί, ετοιμάζεται με το σπρέι στο χέρι να αφήσει το ιχνος του δίπλα στο πελώριο «50 χρόνια θύρα 13», του φωνάζω ενώ κάνω δυο βήματα στο δρόμο και τότε πριν καταλάβω πότε, σβουννν μια χιλιαρα γκαζωμενη απο τα Δικαστηρια επι της Παπαναστασίου περνά δίπλα μου αφήνοντας έναν απιστευτο θορυβο και ένα οστικο κύμα. Παγώνω. Ο νεαρός έχει εξαφανιστεί, άραγε είναι ο ιδιος που έγραψε το φοβερό γράφημα στον παστελ τοιχο μου; Διπλά αναστατωμενος, μπαινω μεσα και ανασύρω από μια συνέντευξη του διακεκριμένου ιστορικού Τέχνης Ντενη Ζαχαροπουλου το τέλος «μιλεί για την «ταγκιά» στη Μαριλενα Αστράπελλου (1) «σε όλα τα μέρη του κόσμου υπάρχει. Όμως στα περισσότερα μέρη, πολιτισμός σημαίνει να γνωρίζεις μέχρι που μπορείς να πας. Το γκράφιτι όπως αυτό στην Πειραιώς που έγινε από τη σχολή καλών τεχνών έβγαλε και καλλιτέχνη. Το tagging είναι σαν τατουάζ που κάνουν τα παιδιά σήμερα. Με την ίδια επιπολαιότητα που υπάρχει ένας μαϊμουδισμός σε όλα τα πράγματα..»
Θυμήθηκα το χθεσινό απόηχο και την αγανάκτηση της πλειοψηφίας της κοινής γνώμης από την προσαγωγή Της Βάσως, Της αξιοθαύμαστης ταλαντούχας ερασιτέχνιδας ζωγράφου που άφηνε ίχνη ομορφιάς στο εσωτερικό του σταδίου. Ναι, την χρειάζεται ο πολίτης την αστυνομία να τον προστατεύει από τα εμετικά συνθήματα στους ιδιωτικούς κυρίως τοίχους και από την ηχορρύπανση (2) κυρίως την προχωρημένη ώρα που κοιμάται. Σήμερα που οι αξιωματικοί της αστυνομίας είναι περισσότεροι και ενημερωμένοι από κάθε άλλη εποχή, δε δικαιολογείται να μπερδεύουν τα λιβελλογραφήματα με τη ζωγραφική σε δημόσιο χώρο. Ακόμα και αν υπάρχουν κομπλεξικοί πολίτες που καταγγέλλουν ή ακόμα μηνύουν χωρίς λόγο, πρέπει η διεύθυνση της αστυνομίας να προστατεύει το κύρος της. (3)
Στο σινε Αττικόν, είδα την ταινία ντοκιμαντέρ 80΄ του Βαγγελη Ευθυμίου (2019) “ορεινές συμφωνίες” μια ιδιωτική μονογραφία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη μέσα από το πρίσμα του δεσίματος της οικογένειας του με τον ίδιο. Με ελάχιστα πολιτικά σχόλια εστίασε στη σχεση του αείμνηστου πολιτικού με τα όρη κυρίως τις Μαδάρες, και μου θύμισε τα βιώματα μου τα παιδικά και εφηβικά μου χρόνια στη Χαλέπα αλλά και το οροπέδιο του Ομαλού. Την ίδια μέρα Μπαρτσελόνα-Θελτα 4-1 με χατ τρικ του μεγάλου μαέστρου της μπάλας Λιονέλ Μέσι που σουτάρει τα φάουλ σαν πέναλτι.
ΚΥΡΙΑΚΗ 10 Πρωί ερτ sport. Περιμένοντας να δω τον κλασικό αυθεντικό Μαραθώνιο της Αθήνας ξαναδιαβάζω την ποιητική συλλογή του Κώστα Μουντάκη «Μαραθωνοδρόμοι» εκδόσεις Γαβριηλίδης 2013. Μια συλλογή σε ελεύθερο στίχο, απλή, χωρίς φιοριτούρες, με βιωματικό χαρακτήρα, αφού τα θέματα του παρμένα από τον αθλητισμό, άπτονται της ιδιότητας του αλλά και των ενδιαφερόντων του, παιδαγωγικών και ιστορικών. Η προοδευτική προσωπικότητα του εγγράφεται διακριτικά σ’ αυτά (4). Για χρόνια γυμναστής με σπουδές μάστερ και διδακτορικό στην Αγγλία, μεταξύ άλλων. Είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστήμιου Πελοποννήσου.
ΕΡΤ εκπομπή της Έλενας Κατρίτση «προσωπικά», παρουσιάζει τους Έλληνες του Παρισιού, μεταξύ άλλων την Ε. Αρβελερ αλλά και άλλους διακεκριμένους από την εποχή του «Ματαόρα» όπως Β. Βασιλικό. Ξαναείδα το συγκλονιστικό «Ζ» τη θρυλική ταινία του Κ. Γαβρα αλλά και τον Ρ. Μανθούλη να μιλεί εκτός των άλλων για τις 122 ταινίες του! Επίσης είδαμε τον Η. Τζεμπετόπουλο διευθυντή casting στην όπερα Παρισιού να μιλά για την καταξίωση του, τις επιτυχίες του και να εστιάζει στην περίφημη όπερα του Πουτσίνι “La Boheme” που ανέβηκε στην όπερα μεταφερομένη στη Σελήνη
ΔΕΥΤΕΡΑ 11. ΕΡΤ2 Μονόγραμμα ο Γ. Σγουρακης παρουσιάζει τον Αχ. Κυριακιδη σε σκηνοθεσία του σπουδαιότερου μεταφραστή απάντων των πεζών και δοκιμίων εκδ. Πατακη, του μεγάλου αείμνηστου Αργεντινού συγγραφέα Χορχε Λουις Μπορχες. Αντιγράφω από το μικρό «ο κήπος του μύθου» που έγραψε το 1984 αμέσως μετά την επίσκεψη του στην Κνωσό:
«…την κεφαλή ταύρου ή, όπως το θέλει ο Δάντης, τον Ταύρο με την κεφαλή ανθρώπου, και να τον θανατώσει……ο μίτος χάθηκε το ίδιο κι ο λαβύρινθος. Σήμερα, εξακολουθούμε να μην ξέρουμε αν μας περιβάλλει ένας λαβύρινθος, ένα μυστικό συμπάν ή ένα επικίνδυνο χάος. Το ευτυχές μας χρέος είναι να φανταζόμαστε ότι υπάρχει ένας λαβύρινθος και ένας μίτος. Αυτόν το μίτο δε θα τον βρούμε ποτέ ίσως τον συναντάμε και τον χάνουμε σε μια πράξη πίστης, σε μια αρμονία, σ’ ένα όνειρο, στις λέξεις που ονομάζονται φιλοσοφία, ή, πολύ απλά, στην απέριττη ευτυχία…
Ο Αχιλλέας Κ. δηλώνει στο μονόγραμμα το θαυμασμό του για τις 7 ταινίες του Αντρεϊ Ταρκόφσκι (5) και γίνεται πνευματικός συνοδοιπόρος μου αφού έχουμε τις ίδιες καθολικές αγάπες. Μπόρχες και Ταρκόφσκι, αλήθεια πόσες φορές έχω δει τις ταινίες του
ΤΡΙΤΗ 12. Ερτ2 ειδα την πολιτική ταινία του Χανιώτικης καταγωγής σπουδαίου ζωγράφου και εξελισσόμενου σκηνοθέτη Κυριάκου Κατζουράκη «USSAK χρόνια μετά», με τους Κάτια Γέρου, Δ. Πουλικάκο, Π. Τσαρτσεκη, Κ. Θεοφίλου. Μια αλληγορική στρατευμένη ταινία στην επιβολή της παγκόσμιας αλλοτρίωσης πολιτικής, οικολογικής στην τοπική κοινωνία ένα δίπολο δράμα με τρυφερές και πολύ σκληρές σκηνές. Ξενοφοβία, ρατσισμός και αγώνας για επιβίωση τα συστατικά του, συγκλονιστική η σπουδαία ηθοποιός σύντροφος του Κυριάκου, Κάτια Γέρου..
ΤΕΤΑΡΤΗ 13. ΕΡΤSPORT Αεκ-Μπουργκος Ισπανίας, 74-66 Στο τέλος «καθάρισε» το παιχνίδι και έπιασε κορυφή χάρις στον σπουδαίο Κ. Λακφορντ, ο όποιος μου θυμίζει με τον επιθετικό οίστρο του τον κορυφαίο Ν. Γκάλη το 1987
ΕΡΤ2 Μπερναλντο Μπερτολούτσι «ο τελευταίος Αυτοκράτορας» μετά την πρόσφατη προβολή του αριστουργηματικού φιλμ του «Τσάι στη Σαχάρα» είδα σήμερα ένα εμβληματικό φιλμ. Παρουσιάζει τον αυτοκράτορα από τα παιδικά του χρόνια έως και την Μαοϊκή επανάσταση μια συγκλονιστική εικαστική αφήγηση της ιστορίας που ακροβατεί από τη φάρσα στο δράμα, μεταξύ πολέμων, ερωτικών σκηνών και άγονης φιλίας και πολιτικών αδιεξόδων σε χαρακτηριστικό ρόλο παιδαγωγού ο θαυμάσιος Π. Ο’ Τουλ.
ΠΕΜΠΤΗ 14. ΕΡΤ1 «Γνωριμία με τον Μιχαηλ Γκορμπατσωφ» μια δίωρη ταινία ντοκιμαντέρ του περίφημου Βερνερ Χερτζοκ (από τους κορυφαίους εν ζωη σκηνοθέτες) Σε μια συγκλονιστική συνέντευξη του Γκορμπατσωφ στον Χερτζοκ, ξεδιπλώνεται όλη η πορεία, η κορύφωση (περεστρόικα) και η πτώση του τελευταίου Γραμματέα της Σοβιετικής Ένωσης, με εμβολιμη συνεχή παράθεση ιστορικών κινηματογραφημένων γεγονότων. Ο Χερτζοκ αφήνει την εξπρεσιονιστική γνωστή του μυθοπλασία για ένα ρεαλιστικό έργο πυκνό σε αναφορές, Σπουδαίο!
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 15. «ΟΡΕΝ», Αρμενία-Ελλάδα 0-1, νίκη, καλή απόδοση αν και άστοχοι οι διεθνείς μας. Ο Γαλανόλευκος φάρος για μια φορά ακόμα, εκεί… Είδα στον υπολογιστή τον “Αστακό” του Λάνθιμου, μια υπερρεαλιστική συμβολική ταινία, αισθαντική αλλά και «άρρωστη», όπως κι ο «Κυνόδοντας» του ίδιου. Η σχέση ανθρωπίνων σχέσεων και φύσης ως ψυχολογικό υπόβαθρο μιας ιδιότυπης ταινίας επιστημονικής φαντασίας, ενιοτε πιο αργή και από εκείνες του Θ. Αγγελόπουλου. Τέλειωσε στην ΕΡΤ2 «Η αρχαία σκουριά» μια μίνι σειρά βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο της άξιας φίλης, της αναγνωρισμένης Μάρως Δούκα, το βιβλίο του 1979, το διάβαζα ακόμα και στη σκοπιά το 1980 ως φαντάρος. Σήμερα, αντιπαρέβαλλα το κείμενο με τις τηλεοπτικές του προσαρμογές. Η σειρά, παρά το καλό καστ, υπολείπεται του βιβλίου, Κ. Μαραγκού, Ν. Τσακίρογλου, Ι. Λιβυκου, Ε. Ιγγλεση και άλλοι. Μια ατάκα από το βιβλίο (εκδ. Πατάκη) «αυτά καλαφατίζουν το σκαρί μου, κι από τα σχεδιάσματα του Σολωμού έχω κρατήσει τη δυσκολία της ελευθερίας…»
ΣΑΒΒΑΤΟ 16. Οι εορταστικές εκδηλώσεις του Πολυτεχνείου αξιολογούνται σαν ειδήσεις στα κανάλια ανάλογα τις πολιτικές συνιστώσες του καθενός, Δημοκρατία έχουμε… και βέβαια η ΑΣΣΟΕ δεν είναι Πολυτεχνείο του 1973, και φυσικά, θυμάμαι…, έζησα…
Το βράδυ στο Μουσείο Τυπογραφίας, αποδεικνύεται για μια φορά ακόμα το μέγεθος και η επιτυχία του εγχειρήματος, Παγκόσμιος διαγωνισμός Αφίσας, πραγματικά παγκόσμιος, ποιοτικός διαγωνισμός, με έπαθλα όχι κρατικοδίαιτα ή από χορηγούς αλλά από την «τσέπη» των Χανιώτικων Νέων. Το Μουσείο της οικογένειας Γαρεδάκη. Και η φιλοξενία χωρίς τέλος για τους πάντες, διαγωνιζόμενους, κριτές, καλεσμένους και μη, φίλους, συνεργάτες συνεχίστηκε στου Μπουράκη το εστιατόριο στα Κουνουπιδιανά, και με τραγούδι παρεΐστικα με τη μελωδική φωνή και κιθάρα της συντρόφου μου Ζωής Κολλάρου και όσους παριστάμενους επιθυμούσαν…
Αμέσως μετά μια νύχτα «Αλμπέρ Καμυ» στην ΕΡΤ3 , βιογραφικό δράμα του Λόρεν Ζαουι με τον Στεφαν Φρε (Γαλλία 2010). Για τον Καμυ θα αφιερώσω ξεχωριστό κείμενο
ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΕΡΤ1. Ξαναβλέπω το ντοκιμαντέρ «ημέρες πολυτεχνείου» (7) παρουσιάζει αποσπάσματα από τις κινηματογραφήσεις του Αλμπέρ Κουραντ στην ολλανδική τηλεόραση ως ανταποκριτής το Νοέμβριο του 1973. Θυμάμαι και μελαγχολώ. Επίσης στην ΕΡΤ1 το ντοκ. «θυμάμαι» με κυρίαρχο αγωνιστικό μοτίβο συμμετέχω επωφελούμαι, ο τίτλος μου θυμίζει την εκπληκτική σουρεαλιστική αντιφασιστική αυτοβιογραφική ταινία του Φεντερίκο Φελίνι «Αμακορτντ» (θυμάμαι). Η σκηνή του ξελογιάσματος της τροφαντής σεξουαλικής καπνοπώλισσας στο νεαρό, συγκλονιστική μπροστά στη μεταποιημένη αφίσα του περίφημου ποιητή Δάντη, εμβληματική…
Άραγε, η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο;… Σίγουρα το σινεμά είναι μια ΤΕΧΝΗ λαϊκή και παρηγορητική…
ΕΡΤ2 Τελειώνω με το συγκινητικό ντοκιμαντέρ «ο Νίκος Ξυλούρης και τα τρία του ποιήματα» του Σταύρου Στρατηγάκου. Ξεκινά με την Ουρανία Ξυλούρη να λέει κάποτε μια κοπέλα μου είπε «Αλήθεια, πως αντέξατε τόσο φως», για το διαρκές μνημειακό “Φως” του Ξυλούρη θα επανέλθω, πλησιάζουν τα 40 χρόνια από τον θάνατο του…
Πριν πέσω για υπνο βάζω το ραδιόφωνο για να ακούσω τα σχόλια για την επιτυχία του Σ. Τσιτσιπά Σπορ FM παραγωγός ο Παναγιώτης Ρήλος, έχει αφιέρωμα στο Νίκο Ξυλούρη, ακούω τα τραγούδια των Γ. Μαρκοπουλου, κ. Γεωργουσόπουλου, Σ. Ξαρχάκου… Αναριγώ παρατεταμένα…
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
(1) Μ. Αστραπέλλου στο ΒΗΜΑ Πολιτισμός, στήλη “Πρόσωπο” 27 Νοεμβρίου 2016.
(2) Απευθυνόμενος στον υποδιοικητή της Τροχαίας με διαβεβαίωσε πως τον τελευταίο καιρό
(3) Πριν από 3 χρόνια είχαμε γίνει ρεζίλι από εκτεταμένα δημοσιεύματα σε αθηναϊκές εφημερίδες για τα γράφιτι (δηλαδή το ζωγραφικά χρωματοζωντάνεμα) του δημοτικού πάρκιγκ Χανίων. Δεν μας έγινε μάθημα…
(4) Κείμενο του για τον Μαραθώνιο – είναι απαύγασμα του βιώματος του και ως αθλητή.
(5) Το ίδιο μας είπε πέρυσι Μάιο του ’18 στη δημοτική βιβλιοθήκη Χανίων ο Αχιλλέας Κ. όταν παρουσίασε το βιβλίο του “Το σώμα”
