∆ίπλα, µέσα και… ανάµεσα στη θάλασσα η παράσταση ‘‘Lemon’’ την τελευταία εξαετία έχει ταξιδέψει στα πιο απίθανα σηµεία της χώρας, έχει κερδίσει θετικά σχόλια και κριτικές και ήλθε η ώρα να περάσει από τα µέρη µας. Σήµερα, στις 21:00 το βράδυ, στην παραλία ‘‘Χαλίκια’’ στην Παλαιόχωρα και αύριο Κυριακή στις 21:30 στο αρχαίο λατοµείο στον Σταυρό στα πλαίσια των πολιτιστικών δράσεων µε τίτλο ‘‘Βlue Moon’’ του Συλλόγου Προστασίας Περιβάλλοντος Σταυρού.
O performer, πιανίστας και καλλιτεχνικός παραγωγός Μελαχρινός Βελέντζας, που µαζί µε τον Γιώργο ∆ρίβα παίζουν στην παράσταση, µίλησε στις ‘‘διαδροµές’’ για ταξίδια, ανεκπλήρωτους στόχους και συµβολισµούς…
Πώς θα περιέγραφες την παράσταση σε κάποιον που δεν έχει διαβάσει, δεν έχει ακούσει γι’ αυτή, ώστε να του δώσεις το κίνητρο να την παρακολουθήσει στην Παλαιόχωρα ή στο Σταυρό;
Το «Lemon» είναι ένα πρωτότυπο θεατρικό ταξίδι, κυριολεκτικά και µεταφορικά. Επί σκηνής, το έργο είναι βασισµένο στον ποιητικό θεατρικό µονόλογο Novecento του Alessandro Baricco, τον οποίο έχει διασκευάσει για 2 ηθοποιούς η Γεωργία Τσαγκαράκη. Ένα µωρό εγκαταλείπεται από τους µετανάστες γονείς του µέσα σε µια κούτα από λεµόνια στην αίθουσα χορού της πρώτης θέσης του ατµόπλοιου «Βιρτζίνιαν», που έκανε το δροµολόγιο Ευρώπη-Αµερική στις αρχές του προηγούµενου αιώνα. Ο ναύτης που τον βρήκε τον ονόµασε «1900» από τη χρονιά που τον βρήκε και Lemon από την κούτα των λεµονιών. Ο 1900 δεν κατέβηκε ποτέ από το καράβι στο οποίο εγκαταλείφθηκε, δεν πάτησε ποτέ το πόδι του στη στεριά. Έτσι λοιπόν, εµπνεόµενος από το θεµατικό πυρήνα της ιστορίας, η ιδέα µου ήταν το «Lemon» να παρουσιάζεται µε πρωτότυπο τρόπο πότε στη στεριά, πότε στη θάλασσα και πότε κάπου ανάµεσα. Στον µονόλογο «1900» του Α. Μπαρίκο κάνουµε αυτήν την παράσταση, πότε στη στεριά, πότε στη θάλασσα, πότε κάπου ανάµεσα. Αποφεύγουµε όσο µπορούµε τους συµβατικούς θεατρικούς χώρους θέλοντας να δοκιµάσουµε νέους τρόπους αφήγησης και θέασης. Επίσης, βασικό µου µέληµα ήταν η δηµιουργία µίας καλλιτεχνικής πρότασης που θα ταξιδεύει σε αποκεντρωµένα σηµεία του χάρτη, εκεί όπου οι άνθρωποι έχουν ανάγκη να δουν θέατρο, να έχουν µία πολιτιστική δυνατότητα. Θέατρο υπάρχει όπου υπάρχουν θεατές. Σε αυτά τα 6 χρόνια, το Lemon έχουν παρακολουθήσει πάνω από 20.000 θεατές ανάµεσα στη στεριά και τη θάλασσα και είναι κάτι ελπιδοφόρο ειδικά όταν µιλάµε για µία µικρή ανεξάρτητη παραγωγή. Και µας δίνει δύναµη να συνεχίσουµε την προσπάθειά µας. Στην Παλαιόχωρα, η παράσταση θα πραγµατοποιηθεί πάνω στην παραλία «Χαλίκια». Στο Σταυρό, έχουµε τη µεγάλη χαρά να συµµετάσχουµε στην εικαστική δράση «Stavros Blue Moon». Αποδεχτήκαµε µε ενθουσιασµό την πρόσκληση του Χανιώτη σκηνοθέτη Θοδωρή Παπαδουλάκη και του Συλλόγου Προστασίας Περιβάλλοντος Σταυρού να σταθούµε αλληλέγγυοι στο δίκαιο αίτηµα κατοίκων και επισκεπτών του Σταυρού για την προστασία της περιοχής. Για εµάς και τον τρόπο που αντιλαµβανόµαστε το ρόλο του θεάτρου και εν γένει της τέχνης, δεν µπορούµε παρά να συµµετέχουµε σε τέτοιες δράσεις.
Αντιλαµβανόµαστε ότι η υπόθεση της παράστασης έχει κάποιους συµβολισµούς. Θέλεις να µας µιλήσεις για αυτούς;
Τη στιγµή που ο 1900 δοκιµάζει να κατέβει από το καράβι λέει: «Μετά από 32 χρόνια στη θάλασσα, θα κατέβαινα στη στεριά. Για να δω τη θάλασσα». Το να αλλάζουµε τη θέση µας για να επαναπροσδιορίσουµε από άλλη οπτική τον τρόπο που βλέπουµε τα πράγµατα είναι µία βασική θεµατική του έργου. Η αφήγηση φέρνει επίσης στην επιφάνεια το υπαρξιακό ερώτηµα: «Εσύ φοβάσαι να κατέβεις από το πλοίο που γεννήθηκες;». Οι αποφάσεις που πήραµε ή δεν πήραµε, όλα εκείνα που τολµήσαµε και όλα εκείνα που έµειναν ανεκπλήρωτες επιθυµίες επειδή φοβηθήκαµε. Κατά πόσο είµαστε έτοιµοι να αφήσουµε τον ζωτικό µας χώρο για να δοκιµάσουµε µία νέα εµπειρία που θα µας µετακινήσει; Και τελικά «πού νιώθουµε ευτυχισµένοι;». Το πιάνο της παράστασης συµβολίζει το καράβι και τον ζωτικό χώρο του 1900. Θέτει τα όρια ανάµεσα στην πραγµατική ζωή και µία ζωή που δεn βιώθηκε παρά µόνο µέσω της φαντασίας.
Στο ερώτηµα αυτό του «να κατέβω από το καράβι ή να µην κατέβω» έχετε καταλήξει εσείς ως άνθρωποι και καλλιτέχνες;
Κάθε παράσταση είναι διαφορετική, γιατί προσαρµόζεται στην κάθε φορά διαφορετική συνθήκη που θα συναντήσουµε. Ο 1900 φοβήθηκε να κατέβει από το καράβι στο οποίο γεννήθηκε. Από την άλλη, είναι ένας άνθρωπος που µέσω της φαντασίας του είναι ελεύθερος και τολµάει. Έχει ενδιαφέρον στη ζωή µας να τολµάµε. Πριν την ενασχόλησή µου µε το θέατρο, είχα κάνει δύο µεταπτυχιακά στον τοµέα της επικοινωνίας. Για εµένα, επικοινωνία είναι η επαφή µε το άγνωστο. Το να δοκιµάζεις λοιπόν πράγµατα άγνωστα που φέρουν ένα σηµαντικό βαθµό δυσκολίας είναι µία διαδικασία που σε εξελίσσει και σε οδηγεί να ανακαλύψεις και να δηµιουργήσεις τον δικό σου τρόπο στα πράγµατα. Θα έλεγα πως το «Lemon» έχει κατέβει από το καράβι µίας συνηθισµένης θεατρικής πρακτικής και ακολουθεί το δικό του δρόµο: έναν δρόµο έρευνας που εµπλέκει τις τοπικές κοινότητες σε κάθε γωνιά της Ελλάδας.
Είναι ιδιαίτεροι και οι τόποι που επιλέγετε για τις παραστάσεις σας. Εν πλω, σε αγκυροβοληµένο καράβι, σε µια προβλήτα, δίπλα στην αµµουδιά, σε ένα αρχαίο λατοµείο. Είναι µια πρόκληση αλλά ως εγχείρηµα έχει και πολλές οι δυσκολίες. Ο ήχος, η άνεση για σας, για τους θεατές, η κίνηση πάνω στο χώρο…
Η δυσκολία είναι ζητούµενο. Και η άνεση όταν προκύπτει, είναι ζητούµενο να την αφήσουµε πίσω για να ανακαλύψουµε την επόµενη πρόκληση. Κυνηγάµε αυτή τη δυσκολία όχι ψυχαναγκαστικά, αλλά από ανάγκη σύνδεσης µε το έργο µας και κυρίως µε τους θεατές µας. Οι άνθρωποι που ζουν σε αποκεντρωµένους τόπους µας λένε «σας ευχαριστούµε που ήρθατε ως εδώ, δεν έρχονται πράγµατα στον τόπο µας. Υπάρχει πολύ µεγάλη ανάγκη». Αυτό για εµάς που κάνουµε αυτή τη δουλειά, µας προσφέρει µεγάλο κίνητρο. Και µας οδηγεί να βρούµε τρόπους να ενεργοποιήσουµε την τοπική κοινότητα και µέσω αυτής και τους θεατές µας. Τον προσεχή Οκτώβριο θα ξεκινήσει η πανελλαδική µας καµπάνια: «Φώναξε τον Lemon στον τόπο σου», µέσω της οποίος οι κάτοικοι σε όποιο σηµείο του χάρτη κι αν µένουν θα µπορούν να προτείνουν το σηµείο πραγµατοποίησης της παράστασης και να µας προσκαλέσουν στον τόπο τους. Πρόκειται για µια πρόταση για ένα συµµετοχικό θέατρο, όπου οι θεατές µε έναν τρόπο συµπρωταγωνιστούν στην ιστορία του έργου. Για εµένα, το έργο και η αφήγηση δεν εκτυλίσσονται ποτέ µόνο επί σκηνής. Είναι και ο λόγος που οραµατίζοµαι ένα θέατρο που αλληλεπιδρά µε την κοινωνία και εκτός σκηνής. Αυτό αυξάνει το κοινωνικό του αποτύπωµα.
Ένα πεζό ερώτηµα τώρα που θέλω όµως να το κάνω. Πόσο βιώσιµο είναι να παίζετε σε αποµακρυσµένα σηµεία, σε δύσκολες περιοχές; Έχετε άλλα µέσα βιοπορισµού;
Ζούµε από τη δουλειά µας. Το θέατρο είναι µία τελετουργική διαδικασία που µας εµπλέκει -καλλιτέχνες και θεατές- ψυχικά και παράλληλα είναι µία δουλειά µιλώντας µε οικονοµικούς όρους. Πέραν των ανθρώπων που οι θεατές θα δουν επί σκηνής, υπάρχουν και εργαζόµενοι εκτός σκηνής που συµβάλλουν στο τελικό παραστάσιµο γεγονός. Έχοντας και την ιδιότητα του παραγωγού στο «Lemon», ήταν ζητούµενο εξ αρχής να δηµιουργήσω µία ανεξάρτητη παραγωγή που θα βασιστεί σε ένα βιώσιµο οικονοµικό µοντέλο. Αυτό έχει γίνει µε προσωπικές θυσίες. ∆εν γίνεται αλλιώς και πρέπει κανείς να είναι αποφασισµένος γι’ αυτό το βήµα. Πιστεύω όµως πως όταν πιστεύεις σε κάτι και παραµένεις συνδεδεµένος µε την αρχική ιδέα τότε βρίσκεις τον τρόπο. Αυτή τη στιγµή το «Lemon» βρίσκεται στον 6ο χρόνο παραστάσεων, ενώ η παράσταση στην Παλαιόχωρα θα είναι η 170η και στον Σταυρό η 171η.
Θυµήσου µια κουβέντα από έναν θεατή που σε έκανε να νιώσεις ότι «κάνουµε κάτι καλό» και αν υπήρξε και κάποια κουβέντα που πιθανόν σε στεναχώρησε από ένα σχόλιο µια κριτική αυστηρή ή και πικρόχολη;
Σε ό,τι αφορά το δεύτερο δεν πιστεύω στην κριτική, αλλά στο feedback: να σου δώσει ο θεατής κάτι που µπορείς να το αξιοποιήσεις και να το ενσωµατώσεις στη δουλειά σου. Αυτό εάν δεν γίνεται καλοπροαίρετα, δεν υπάρχει λόγος να το ακούσεις.
Σε ό,τι αφορά το πρώτο θυµάµαι µια γυναίκα µετά το τέλος της παράστασης να έρχεται συγκινηµένη και να µου λέει «αγόρι µου έχω διαγνωστεί µε καρκίνο στο τελευταίο στάδιο και λυπάµαι που τόσα χρόνια δεν κατέβηκα από το καράβι µου. Και τώρα που το θέλω, δεν θα προλάβω. ∆εν έχω χρόνο».
Πολλές φορές το έργο τελειώνει µε µια βουτιά του 1900 στη θάλασσα. Στις αρχές του Σεπτέµβρη ταξιδέψαµε ως την Καρδαµύλη για να παίξουµε στην προβλήτα της Τίκλας. Βούτηξα λοιπόν στη θάλασσα από ένα σηµείο όπου είχαµε βάλει µαύρη ταινία σε σχήµα σταυρού για να µπορώ να δω ακριβώς το σηµείο από το οποίο θα πηδούσα στο νερό.
Μετά το τέλος της παράστασης, µια γυναίκα ήρθε και µε βρήκε κλαίγοντας: «Από το σηµείο που πήδηξες στη θάλασσα είχε βουτήξει ένας καλός µου φίλος για να σώσει δύο ανθρώπους που εγκλωβίστηκαν στο αυτοκίνητό τους. Είχε τροµερά κύµατα στο σηµείο. Πνίγηκαν και οι τρεις». Ταξιδεύοντας και συναντώντας ανθρώπους σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, συναντάµε και τις ιστορίες τους. Είναι ένας τρόπος σύνδεσης µε τους ανθρώπους που ξεκινά από τη σκηνή, αλλά µε ένα συγκινητικό τρόπο επεκτείνεται εκτός αυτής.
