Λες και δεν τα ξέραμε!…

Η μόρφωση, η καλλιέργεια, ή όπως αλλιώς θέλετε ν’ αποκαλείτε τον παιδεμό του ανθρώπου με τον εαυτό του, συμβάλλει, λένε, στον «εξευγενισμό» των ηθών, στην «τιθάσευση» των ζωωδών μας ενστίκτων, στην «πολιτισμένη» συμπεριφορά, εν γένει. Όλος αυτός ο καθωσπρεπισμός συνδυάζεται μοναδικά και σχεδόν πάντα με το πνευματικό επίπεδο του καθενός κι είναι ευθέως ανάλογος μ’ αυτό. Η σχέση τούτη φανερώνεται αβίαστα σε κύκλους ανθρώπων λαξευμένοι πρώτα και κύρια απ’ τη συναναστροφή τους με την τέχνη, τη φιλοσοφία, τα γράμματα και γενικότερα με τον κόσμο του πνεύματος∙ εκεί κι οι «καλοί» τρόποι, η «προσεγμένη» συμπεριφορά, η «ευγένεια».
Μα μαζί μ’ όλα αυτά διαπιστώνουμε ταυτόχρονα, μέσα σ’ ανάλογους ανθρώπινους κύκλους, την απουσία αυθορμητισμού, δηλαδή τη μη υιοθέτηση έστω και ψηγμάτων ακατέργαστης κι ανεπιτήδευτης συμπεριφοράς∙ αυτό δηλαδή που οι περσότεροι ονομάζουν, λανθασμένα, τραχύτητα και πρωτογονισμό. Άλλως ειπείν, η μη υπολογισμένη κι από τα πριν μη αυστηρώς μελετημένη συμπεριφορά αποτελεί για τους πολλούς ένδειξη «χωριατιάς» προκύπτουσα απ’ την αμορφωσιά και την έλλειψη «καλλιέργειας» που χαραχτηρίζει τάχα τ’ ανεπιτήδευτα άτομα.
Αυτή η απουσία, όμως, αυθορμητισμού στην πραγματικότητα δεν υποδηλώνει την έλλειψή της μέσα σ’ αυτούς τους ανθρώπους, αλλά την απώθηση ή έστω τη συγκάλυψη αυτής τούτης της ακατέργαστης συμπεριφοράς που συνεπάγεται η αυθόρμητη διάθεση. Πρόκειται δηλαδή περί υποκρισίας, περί μιας αντικατάστασης της γνησιότητας απ’ τον καθωσπρεπισμό και τους «ευγενικούς» τρόπους (γαλλιστί: savoir vivre) που έχουν κατακλύσει την «καλή» κοινωνία και τους «μορφωμένους» ανθρώπους και ταυτόχρονα πνίξει κάθε απόπειρα αυθεντικής ανάσας.
Αν οι «καλοί» τρόποι είναι πάντοτε επιθυμητοί κι επιδιωκόμενοι, αυτό δεν σημαίνει ότι εδώ δεν υπάρχει αυτή η συγκάλυψη της αυθεντικότητας στη συμπεριφορά ως αποτέλεσμα της καλλιέργειας και του πνευματικού επιπέδου. Ώστε, δεν είναι τόσο η εξημέρωση των ηθών που προκύπτει από μια εξεζητημένη καλλιέργεια, όσο η υποκρισία κι η προσποίηση στη συμπεριφορά. Μια προσποίηση που γεννιέται κι εμπεδώνεται μέσα σε κάθε «καλλιεργημένο» άνθρωπο πρόθυμο να διατηρήσει τη μάσκα του για να γίνει αποδεκτός. Κι ίσα-ίσα όσο πιο μορφωμένος είναι, τόσο πιο επιτηδευμένη η συμπεριφορά του και τόσο πιο εύκολα συγκαλύπτει το κτήνος που ούτως ή άλλως κουβαλάει μέσα του ανέγγιχτο κι ανεπίδεκτο οιασδήποτε μεταμόρφωσης.
Επομένως, από ηθικής απόψεως, η καλλιέργεια, η μόρφωση κι όλα τα συναφή δεν κάνουν τίποτα άλλο απ’ το να συντείνουν στην υποκρισία, δηλαδή στην όλο και πιο συχνή ανάληψη του ρόλου του «ευγενικού» και «καλού» παιδιού και του «πολιτισμένου» ανθρώπου και στην ανάπτυξη όλο και πιο περίτεχνων στρατηγικών προσποίησης που δεν θα επιτρέψουν ποτέ να πέσουν οι μάσκες κι όχι, όπως νομίζουν πολλοί, στην αλλαγή της συμπεριφοράς προς το καλύτερο και στη μεταμόρφωση του καθενός από κριάρι σ’ άνθρωπο!