Μακρές περίοδοι κατοχής από αλλόγλωσσους εμπλούτισαν τη γλώσσα μας με χιλιάδες λέξεις. Τα γλωσσικά δάνεια και αντιδάνεια είναι τόσο κοινά στην Ευρώπη μας. Τόσο κοινά…
Στα Χανιά μαθαίνουμε ξένες γλώσσες από τις αρχές του 20ου αιώνα, επί Κρητικής Πολιτείας. Από όσο γνωρίζω η άνθηση της ιδιωτικής ξενόγλωσσης εκπαίδευσης στην πόλη μας άρχισε στα τέλη της δεκαετίας 1950.
Τα Ινστιτούτα Ελληνοβρετανικό, Ελληνοαμερικανικό και Γαλλικό δεν προλάβαιναν τη ζήτηση τότε. Την δεκαετία 1960 τα λίγα φροντιστήρια που υπήρχαν γιγαντώθηκανσε ελάχιστα χρόνια.
Με την ευκαιρία της Ευρωπαϊκής μέρας Γλωσσών που γιορτάζεται την επόμενη Δευτέρα παραθέτω επίκαιρα σχόλια για τις ξένες γλώσσες και επιλεγμένα γλωσσικά δάνεια από τα Λατινικά.
Στα Χανιά
Στο Νομό μας συνειδητοποιήσαμε νωρίτερα από πολλές περιοχές την ανάγκη για πολυγλωσσία…
Στις αρχές της δεκαετίας 1970, Αγγλικά μάθαιναν σε όλο το Νομό μας μέχρι την Παλαιόχωρα, σε νόμιμα Κέντρα Ξένων Γλωσσών.
Ο γράφων δίδαξε τότε σε χωριά του Αποκόρωνα και της Κυδωνίας.
Την δεκαετία 1980 οι ανάγκες για ξένες γλώσσες γιγαντώθηκαν εξαιτίας της αύξησης του τουρισμού και του εμπορίου.
Χανιώτες στελέχη επιχειρήσεων και τραπεζών αντιμετώπισαν την πρόκληση να μάθουν Ευρωπαϊκές γλώσσες. Οι Τράπεζες επιδοτούσαν τη φοίτηση σε Κέντρα Ξένων Γλωσσών και χορήγησαν επίδομα 8% στους κατόχους Proficiency.
Στην ίδια περίοδο πολλές 100δες νεαροί Χανιώτες που σπούδαζαν στην Ευρώπη από τη δεκαετία 70, επέστρεφαν δίγλωσσοι και κάποιοι παντρεμένοι με Ευρωπαίες.
Την περίοδο 1990-2010 λειτουργούσαν περισσότερα από 100 νόμιμα Κέντρα Ξένων Γλωσσών στο Νομό μας.
Πρόσφατα η άνθιση των ιδιαίτερων μαθημάτων – με αντίστοιχη απώλεια εσόδων για το κράτος – αναγκάζει νόμιμα Κέντρα Ξένων Γλωσσών να κλείνουν.
Γλωσσικά δάνεια από τη Λατινική Γλώσσα
Παραθέτω μια επιλογή 21 δημοφιλών λατινικών εκφράσεων με σχόλια για τη χρήση τους:
Gratis: δωρεάν, χωρίς χρέωση. Τις τελευταίες 10ετίες Χανιώτες επιχειρηματίες χρησιμοποιούν τον όρο που είναι γνωστός σε όλη την Ευρώπη.
Habeas corpus: προστασία δικαιωμάτων.
In cognito: κρυφά, ανεπίσημα. Φίλη επέλεξε τον όρο για να ονομάσει το μικρό τους ξενοδοχείο κοντά στο Κολυμπάρι, επειδή είναι κρυμμένο.
In situ: επί τόπου, στην αρχική θέση. Έκφραση που χρησιμοποιείται για πολιτιστικές εκδηλώσεις, εργασίες πεδίου φοιτητών ή μαθητών.
Mare nostrum: η θάλασσα μας, η Μεσόγειος. Ένας γεωγραφικός όρος που χρησιμοποιείται στην πολιτική από εχθρούς και φίλους.
Mea culpa: από δικό μου σφάλμα. Ο όρος έγινε ευρύτερα γνωστός με τη χρήση του το 1989, από τον πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου.
Modus Vivendi: συμβιβαστική λύση.
Nudas veritas: ολόκληρη η αλήθεια χωρίς υπεκφυγές. Φράση πάντα επίκαιρη, αλλά μη υλοποιήσιμη.
O tempora o mores: άλλοι καιροί, άλλα ήθη. Κατά ένα περίεργο τρόπο κάθε παλαιότερη γενιά χρησιμοποιεί τη φράση για να κρίνει τις συνήθειες νεότερων γενιών.
Pax China /pax USA: η κυριαρχία, η επιρροή της Κίνας/της Αμερικής. Στο ορατό μέλλον είναι πιθανόν να λέμε Pax India.
Per capita: ένας-ένας χωριστά, ανά κεφαλή. Όρος ψωμοτύρι για τους οικονομολόγους απανταχού.
Persona grata/ persona non grata: ευπρόσδεκτο/ανεπιθύμητο πρόσωπο. Στα Χανιά ο πρώτος εκλεγμένος που χρησιμοποίησε τον όρο persona non grata ήταν ο Νομάρχης Γιώργος Κατσανεβάκης για τον τότε Αμερικανό πρέσβη στην Ελλάδα.
Quo vadis: Πού πηγαίνεις; Πού πάμε; Το ερώτημα της Καινής Διαθήκης σήμερα γίνεται τίτλος άρθρων.
Requiem: το τέλος/η τελευταία πράξη. Σήμερα χρησιμοποιείται για νεκρολογίες και προσωπικούς απολογισμούς.
Scripta manent, verba Volant: τα γραπτά μένουν τα λόγια πετούν.
Sic: έτσι τοιουτοτρόπως (sic) για να υπογραμμίσει την αυτολεξεί την απόδοση. Τον χρησιμοποιούμε όταν παραθέτουμε τα λόγια ή τα γραπτά ενός ατόμου.
Sine qua non: εκ των ουκ άνευ, για να δηλωθεί ο απαράβατος ή απαραίτητος όρος
Status quo: η υπάρχουσα, ισχύουσα κατάσταση πραγμάτων. Χρησιμοποιείται πλέον σε κάθε τομέα επαγγελματικής ή επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Tabula rasa: κενός πίνακας στον οποίο καταγράφεται η εμπειρία ή για να δηλωθεί η πλήρης άγνοια για ένα θέμα. Πανεπιστημιακοί – παιδαγωγοί τον χρησιμοποιούν στις διαλέξεις τους για να τονίσουν την διαφοροποίηση τους από παρωχημένες πρακτικές διδασκαλίας.
Terra incognita: άγνοια για ένα τομέα γνώσης ή εμπειρίας.
Λίγοι ευσυνείδητοι τον χρησιμοποιούν πλέον.
Viva voce: διά ζώσης προφορικά. Επικράτησε το πρώτο συνθετικό Viva που σημαίνει την προφορική υποστήριξη μιας πτυχιακής, συνήθως διδακτορικής, εργασίας.
Η αδιαφορία του ΑΣΕΠ
Το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Γλωσσών (Common European Language Framework (2001, 2011) που είναι η βίβλος της Ευρώπης για τις γλώσσες αγνοείται διαχρονικά από το ΑΣΕΠ (Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού).
Τι κάνουν;
Δεν τηρούν τις προδιαγραφές του Ευρωπαϊκού Πλαισίου όταν πρόκειται να αναγνωρίσουν την επάρκεια ενός διπλώματος γλωσσομάθειας!
Συμπερασματικά
• Επειδή η γνώση της γλώσσας μας είναι τα όρια του κόσμου μας είναι απαραίτητο τα παιδιά και τα εγγόνια μας να γνωρίζουν επαρκώς την Ελληνική πριν αρχίσουν μια ξένη γλώσσα σε ένα Κέντρο Ξένων Γλωσσών.
• Πολλοί μαθαίνουν μια ξένη γλώσσα σε βασικό επίπεδο – για να καλύψουν τις ανάγκες τους- ακούγοντας και μιλώντας την.
• Η ουσιαστική σε βάθος γνώση μιας γλώσσας αποδεικνύεται με την κατανόηση διαφορετικών εκφάνσεων του γραπτού της λόγου.
• Ανώτερο επίπεδο γνώσης είναι η ευχέρεια των χρηστών στη σύνταξη επιστολών, αναφορών και επισήμων εκθέσεων.
• Σε επόμενο σημείωμα θα αναφερθώ στα οφέλη της ουσιαστικής γνώσης μιας ξένης γλώσσας σχετικά με την άμυνα μας στην άνοια.
*Ο Κυρ. Βασιλομανωλάκης είναι Πτυχ. Ψυχολογίας-Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης στη Διά Βίου Μάθηση.
Τα βιβλία του ‘Μαθαίνω εύκολα΄ ‘Θυμάμαι εύκολα’ ‘Μελετώ αποτελεσματικά’ διατίθενται από το βιβλιοπωλείο Libraire. Επικοινωνία polygnosi@otenet.gr
